Ρεπορτάζ: Χρήστος Μαζάνης
«Ένα πιθανό σενάριο είναι αυτός ο ιός, o SARS-COV2, να γίνει ενδημικός, όπως τέσσερις άλλοι ανθρώπινοι κορωνοϊοί που προκαλούν απλό κρυολόγημα» αναφέρει σε συνέντευξή του στο zougla.gr o Ιταλός καθηγητής Λοιμωξιολογίας Τζουζέπε Ιπόλιτο, επιστημονικός διευθυντής του Ιταλικού Ινστιτούτου Λοιμωδών Νόσων «Σπαλαντσάνι» της Ρώμης και προσθέτει:
«Οι ιοί μεταλλάσσονται συνεχώς και ως εκ τούτου αναμένεται και ο κορωνοϊός να συνεχίσει να το κάνει, αν και σε σχέση με άλλους ιούς φαίνεται πολύ πιο σταθερός. Από εξελικτικής απόψεως, όμως, ο Covid-19 δεν αποκτά κανένα πλεονέκτημα με το να γίνει πιο θανατηφόρος, γιατί με τον θάνατο του ξενιστή το παράσιτο πεθαίνει επίσης. Οι μεταλλάξεις είναι πιο πιθανό να δημιουργούν πιο μεταδοτικά στελέχη με λιγότερες όμως κλινικές εκδηλώσεις».
Να σημειωθεί πως στο νοσοκομείο «Σπαλαντσάνι» της Ρώμης απομονώθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 για πρώτη φορά στην Ευρώπη ο γενετικός κώδικας του Covid-19 με τη χώρα να γίνεται σημείο αναφοράς για την διεθνή έρευνα επί του κορωνοϊού.
«Τυχαία λάθη δίνουν στον ιό ένα εξελικτικό πλεονέκτημα»
Ο Ιταλός ερευνητής σχετικά με τις μεταλλάξεις του Covid -19 που μας απασχολούν το τελευταίο διάστημα είναι σαφής: «Οι μεταλλάξεις προκαλούνται από τυχαία σφάλματα που εμφανίζονται κατά την αναπαραγωγή του ιού, πολύ παρόμοια με τα τυπογραφικά λάθη που γίνονται κατά τη μεταγραφή ενός κειμένου. Όταν αυτά τα τυχαία λάθη δίνουν στον ιό ένα εξελικτικό πλεονέκτημα, για παράδειγμα καθιστώντας τον πιο μολυσματικό ή ικανό να “ξεφύγει” από την επίθεση των ανθρώπινων αντισωμάτων, τότε ο ιός με αυτές τις μεταλλάξεις τείνει να επικρατήσει έναντι άλλων στελεχών, με βάση την αρχή του Δαρβίνου για τα είδη που μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα στο περιβάλλον».
Σχετικά με τη μεταδοτικότητα των τριών μεταλλάξεων και κατά πόσο ανησυχούν τους επιστήμονες, ο καθηγητής εξηγεί:
«Από τα στοιχεία που έχουμε μέχρι σήμερα, και οι τρεις παραλλαγές φαίνεται να χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη μολυσματικότητα-μεταδοτικότητα σε σχέση με το αρχικό στέλεχος. Η παραλλαγή B.1.1.7 ή “βρετανική” είναι αυτή που μας ανησυχεί περισσότερο αυτή τη στιγμή επειδή απλώνεται στην Ευρώπη και έχει προκαλέσει σημαντικές αυξήσεις σε κρούσματα αλλά και σε νοσηλείες στη Μεγάλη Βρετανία και στην Πορτογαλία. Ωστόσο η πιο πρόσφατη έρευνα φαίνεται να αποδεικνύει ότι τα εμβόλια που διατίθενται σήμερα είναι προστατευτικά έναντι αυτής της παραλλαγής, ενώ φαίνεται ότι η παραλλαγή Β.1.351 ή “νοτιοαφρικανική” έχει μεγαλύτερη ικανότητα αποφυγής των αντισωμάτων που δημιουργούνται από ορισμένα εμβόλια. Η Νότια Αφρική μάλιστα ανέστειλε πρόσφατα την έναρξη του εμβολιασμού με το εμβόλιο της AstraZeneca ακριβώς επειδή φαίνεται ότι παρέχει μειωμένη προστασία έναντι αυτής της παραλλαγής. Για την παραλλαγή P.1 ή “βραζιλιανική” έχουμε λιγότερα στοιχεία, ακόμα κι αν μοιράζεται κάποιες σημαντικές μεταλλάξεις με την παραλλαγή της Νότιας Αφρικής και ως εκ τούτου μπορεί να υποτεθεί ότι ίσως και να έχει τα ίδια χαρακτηριστικά».
Ερωτηθείς για το εάν η βρετανική μετάλλαξη είναι πιο μεταδοτική στα παιδιά και αν προκύπτει θέμα με τα σχολεία, απαντά:
«Προς το παρόν δεν υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για μεγαλύτερη ή μικρότερη ευαισθησία ορισμένων ηλικιακών ομάδων στην αγγλική παραλλαγή. Ωστόσο, είναι πιθανό, επειδή χαρακτηρίζεται από αυξημένη μεταδοτικότητα, να εξαπλωθεί πιο εύκολα σε περιβάλλοντα όπως σχολεία, όπου υπάρχει συνύπαρξη σε κλειστούς χώρους πολλών ατόμων. Βέβαια τώρα, με τις μεταλλάξεις, κάθε δραστηριότητα που περιλαμβάνει αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων είναι δυνητικά επικίνδυνη, αλλά όλη η μέχρι τώρα έρευνα έχει δείξει ότι το επίπεδο των λοιμώξεων στο σχολείο δεν είναι υψηλότερο σε σχέση με άλλες δραστηριότητες. Αντιθέτως, μάλλον είναι χαμηλότερο. Τα μέτρα περιορισμού πρέπει να είναι ανάλογα με τον κίνδυνο και να είναι βιώσιμα από οικονομικής άποψης. Δεν μπορούμε πλέον να έχουμε μακροχρόνια lockdowns. Για τον λόγο αυτό, η Ιταλία έχει υιοθετήσει κριτήρια για τον διαχωρισμό της περιοχής σε ζώνες κινδύνου που φέρουν χρώματα (λευκό, κίτρινο, πορτοκαλί και κόκκινο), από τα οποία το καθένα αντιστοιχεί σε αυξανόμενα μέτρα περιορισμού».
«Είναι απαραίτητο να δράσουμε σε δύο μέτωπα»
«Στη Βρετανία πάντως τα μέτρα περιορισμού έχουν λειτουργήσει και ο αριθμός των κρουσμάτων και των ασθενών στα νοσοκομεία μειώνεται γρήγορα. Είναι απαραίτητο να δράσουμε σε δύο μέτωπα: περιορισμός, χρήση μασκών, αποστάσεις, επιτάχυνση των εμβολιασμών. Είναι πιθανό μια μετάλλαξη να επικρατήσει έναντι των άλλων μέχρι να γίνει η πιο διαδεδομένη» προσθέτει.
«Είναι πολύ πιθανό η ανοσία που παρέχεται από τα τρέχοντα εμβόλια να είναι προσωρινή»
Όπως είχε αποκαλύψει πριν από λίγο καιρό ο Τζουζέπε Ιπόλιτο στο zougla.gr, η Ιταλία αναπτύσσει δικό της εμβόλιο για να μπορέσει τελικά να έχει επάρκεια. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι πρώτοι εμβολιασμοί αναμένεται να αρχίσουν τον Ιούλιο. Ο επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Σπαλαντσάνι, ερωτηθείς για το εάν το ιταλικό εμβόλιο θα είναι αποτελεσματικό απέναντι στις μεταλλάξεις, διευκρινίζει:
«Η εμφάνιση ιογενών μεταλλάξεων δεν άλλαξε το χρονοδιάγραμμα ως προς την παρασκευή του ιταλικού εμβολίου. Οι φάσεις 2 και 3 θα ξεκινήσουν σύντομα. Όμως η ύπαρξη άλλων εμβολίων, πέραν εκείνων που έχουν ήδη εγκριθεί, είναι σημαντική, διότι είναι πολύ πιθανό η ανοσία που παρέχεται από τα τρέχοντα εμβόλια να είναι προσωρινή και επομένως θα είναι απαραίτητες και άλλες ενισχύσεις λαμβάνοντας υπόψη τα νέα στελέχη: κάτι παρόμοιο με αυτό που συμβαίνει με το εμβόλιο της γρίπης, του οποίου η σύνθεση αλλάζει κάθε χρόνο σύμφωνα με τα στελέχη που τελικά επικρατούν».
«Οι μεταλλάξεις θα μπορούσαν να ακυρώσουν την αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών αντισωμάτων»
Ένα άλλο μεγάλο ζήτημα που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα λόγω των μεταλλάξεων είναι η αποτελεσματικότητα της θεραπείας με τα μονοκλωνικά αντισώματα. Για το θέμα αυτό ο Ιταλός καθηγητής τονίζει:
«Οι μεταλλάξεις των ιών, όπως συμβαίνει με τα εμβόλια, θα μπορούσαν να μειώσουν ή να ακυρώσουν την αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών αντισωμάτων. Σε αυτή την περίπτωση θα είναι απαραίτητο να παρακολουθείται προσεκτικά η εξέλιξη του ιού και να προσαρμόζεται η σύνθεση των κοκτέιλ αντισωμάτων που χορηγούνται σε ασθενείς. Το πρόβλημα είναι ότι για τα μονοκλωνικά αντισώματα αυτή η επέμβαση φαίνεται να είναι πιο δύσκολη, δαπανηρή και χρονοβόρα από την προσαρμογή των εμβολίων, οπότε είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται με σύνεση και σε καταστάσεις στις οποίες μπορούν να είναι πραγματικά αποτελεσματικές: έγκαιρη θεραπεία, στις πρώτες ημέρες της μόλυνσης, σε άτομα που ανάλογα με την ηλικία τους διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να αναπτύξουν μια σοβαρή μορφή της νόσου Covid-19».
«Χρειάζεται συνεργασία της επιστημονικής κοινότητας, μόνος του ο καθένας δεν πηγαίνει πουθενά»
«Το Ινστιτούτο μας έχει ασχοληθεί για περισσότερο από έναν χρόνο τώρα με όλα τα μέτωπα της πανδημίας: τη διάγνωση, τη θεραπεία, την επιδημιολογική υποστήριξη στις πολιτικές αρχές για τον περιορισμό της λοίμωξης, τη δοκιμή νέων θεραπειών και εμβολίων. Η δύναμή μας είναι ότι έχουμε μια ερευνητική δραστηριότητα αυστηρά συνδεδεμένη με τη θεραπεία ασθενών, η οποία μας επιτρέπει να μπορούμε να μεταφέρουμε γρήγορα τα αποτελέσματα της έρευνας στην κλινική πρακτική και, αντιστρόφως, μας παρέχει πολλές γνώσεις και ενδείξεις για περαιτέρω μελέτη από την παρατήρηση ασθενών. Η κοινή χρήση αυτών των δραστηριοτήτων είναι συνεχής, όπως και η πρακτική των ερευνητικών εγκαταστάσεων σε όλον τον κόσμο: μόνος του ο καθένας δεν πηγαίνει πουθενά, μόνο με τη συνεργασία με επιστήμονες από όλο τον κόσμο μπορεί να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα σε λιγότερο χρόνο» προσθέτει.
«Συγχαρητήρια στην Ελλάδα για τη διαχείριση της πανδημίας»
Ζητώντας του να στείλει ένα μήνυμα από τη θέση που κατέχει προς τους Έλληνες αναφέρει: «Μπορώ μόνο να στείλω ένα συγχαρητήριο μήνυμα: Η Ελλάδα είναι ένα από τα ευρωπαϊκά έθνη που κατάφερε να διαχειριστεί καλύτερα την επιδημία, όπως φαίνεται από τον αριθμό των μολύνσεων και των θανάτων σε σχέση με τον πληθυσμό. Είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος με αυτό, και για τον λόγο ότι προέρχομαι από την Καμπανία (περιφέρεια της Νότιας Ιταλίας), η οποία ανήκει στην περιοχή που κάποτε λεγόταν Magna Grecia (Μεγάλη Ελλάδα)».
«Είμαστε όλοι στο ίδιο σκάφος, με τους εθνικισμούς δεν φτάνουμε πολύ μακριά»
Τέλος κληθείς να σχολιάσει τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη χειρίζεται την πανδημία απαντά: «Η πανδημία μάς έπιασε όλους απροετοίμαστους και ειδικά στην αρχή δεν μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε τι συνέβαινε. Ωστόσο, εάν είναι δυνατόν, θα ήθελα να αντλήσω μερικά θετικά διδάγματα από αυτή τη συλλογική τραγωδία. Το πρώτο είναι ότι θα έπρεπε να καταλάβουμε ότι είμαστε όλοι στο ίδιο σκάφος και ότι με τους εθνικισμούς δεν φτάνουμε πολύ μακριά. Το δεύτερο είναι ότι ίσως μια νέα ιδέα για την Ευρώπη θα μπορούσε να προκύψει από την πανδημία, αυτή του να ασχολείται με την ευημερία των πολιτών της, καθώς έχει δείξει ότι μπορεί να το κάνει με τη διαχείριση των εμβολίων. Και πρέπει να σκεφτούμε τελικά όλοι εμείς που έχουμε την τύχη να ζούμε σε δημοκρατικές χώρες πόσο δύσκολη αλλά και απαραίτητη είναι η ισορροπία μεταξύ των ατομικών ελευθεριών και των συμφερόντων της κοινότητας και ειδικά η προστασία των πιο αδύναμων».
