Η κόρη της δολοφονήθηκε πριν από σχεδόν εικοσιπέντε χρόνια στη διαβόητη Σιουδάδ Χουάρες, στα σύνορα του Μεξικού με τις ΗΠΑ.
Το έγκλημα έμεινε ατιμώρητο.
Παρά τον φόβο της, η Νόρμα Ανδράδε δεν έπαψε ποτέ έκτοτε να καταγγέλλει το τείχος ατιμωρησίας που περιβάλλει τις γυναικοκτονίες στην πατρίδα της.
«Είμαι 63 ετών, κι αυτό που με κρατάει είναι το θάρρος» και «αυτό το αίσθημα της αδυναμίας να εξασφαλίσεις αυτό που θα έπρεπε να δικαιούμαστε όλοι: δικαιοσύνη», είπε η μητέρα στο Γαλλικό Πρακτορείο κατά τη διάρκεια επίσκεψής της στη Γενεύη.
Πήγε εκεί για να συναντηθεί με αντιπροσώπους της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και άλλων οργανώσεων και διεθνών οργανισμών, όπως η υπηρεσία ΟΗΕ για τις Γυναίκες.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της, συμμετείχε στην παρουσίαση ντοκιμαντέρ για τον αγώνα της, με τίτλο «Νόρμα, μια αναζήτηση για δικαιοσύνη», παραγωγός και σκηνοθέτρια του οποίου είναι η δημοσιογράφος Μπριγκίτε Λεόνι, άλλοτε εκπρόσωπος υπηρεσιών του ΟΗΕ.
Η Νόρμα Ανδράδε άρχισε τον αγώνα αυτό τον Φεβρουάριο του 2001, όταν δολοφονήθηκε η κόρη της στη Σιουδάδ Χουάρες.
Η Λίλια Αλεχάντρα Γκαρσία Ανδράδε ήταν 17 ετών. Το πτώμα της βρέθηκε επτά ημέρες μετά την εξαφάνισή της. Είχε δυο πολύ μικρά παιδιά.
Τα μεγάλωσε η Νόρμα.
«Αυτό το ντοκιμαντέρ αφορά την υπόθεση της κόρης μου, τον αγώνα μου, και τη σημασία των γυναικοκτονιών» που άρχισαν «στη Σιουδάδ Χουάρες τα χρόνια του 1990» και πλέον «έχουν γενικευτεί σ’ όλο το Μεξικό».
«Αυτό που θέλουμε είναι δικαιοσύνη για την Αλεχάντρα και για όλες τις Αλεχάντρες του Μεξικού, κι επίσης να κάνουμε γνωστή την απαίτησή μας» να τερματιστούν «οι παραλείψεις (…) του μεξικανικού κράτους», είπε.
Καταγγέλλει ακατάπαυστα τις παρατυπίες, τις παραλείψεις, την αμέλεια στις έρευνες, καθώς και τη διαφθορά του συστήματος. Αγωνίζεται επίσης προκειμένου οι συγγενείς θυμάτων γυναικοκτονιών —ειδικά τα ορφανά— να αποκτήσουν ιδιαίτερο καθεστώς.
Η Νόρμα Ανδράδε «ελπίζει», αλλά «δεν έχει μεγάλες ελπίδες» πως τα πράγματα θα αλλάξουν επί των ημερών της νέας προέδρου.
Η Κλαούδια Σέινμπαουμ μόλις ανέλαβε την εξουσία στο Μεξικό, τον Οκτώβριο.
Υποσχέθηκε να αγωνιστεί κατά της βίας εναντίον των γυναικών στη χώρα όπου κατά μέσον όρο διαπράττονται δέκα γυναικοκτονίες την ημέρα, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Ανακοίνωσε πακέτο μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης άρθρων του Συντάγματος, για την ενίσχυση των δικαιωμάτων των γυναικών, 48 ώρες αφού έγινε η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε την προεδρία στην ιστορία του Μεξικού.
Η υπόθεση της δολοφονίας της κόρης της Νόρμα έχει φθάσει στο Διαμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΔΔΑΔ). Αναμένεται μέσα στο 2025 ακροαματική διαδικασία και κατόπιν ετυμηγορία.
Στην πορεία των ετών, αναλύσεις επέτρεψαν να βρεθούν δείγματα DNA και να συσχετιστούν με άλλες γυναικοκτονίες, σύμφωνα με τη Νόρμα Ανδράδε.
«Από το 2009-2010 ως το 2018, ήμασταν επικεντρωμένοι σε αυτή την πτυχή της έρευνας», εξήγησε ένας από τους δικηγόρους της, ο Νταβίντ Πένια.
Αλλά «το 2018, ενώ η υπόθεση είχε προχωρήσει στη Διαμερικανική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το μεξικανικό κράτος μας είπε πως όλα όσα κάναμε για 17 χρόνια ήταν άχρηστα», πρόσθεσε.
Κάποιος —που έκτοτε τελεί υπό κράτηση— «υποτίθεται πως ήταν ένας από τους δράστες», δηλώνει ο δικηγόρος, τονίζοντας ωστόσο ότι δεν έχει στη διάθεσή του τεκμήρια για την ενοχή ή την αθωότητά του.
Εν αναμονή της προόδου της υπόθεσης στο Μεξικό, ο δικηγόρος της ελπίζει πως η υπόθεση στο Διαμερικανικό Δικαστήριο θα αποτελέσει «παράδειγμα», ιδίως όσον αφορά την προστασία των αγωνιστών.
Η Νόρμα Ανδράδε έγινε στόχος μιας πρώτης απόπειρας δολοφονίας το 2011 στην πόλη της, κι υποχρεώθηκε να καταφύγει στη μεξικανική πρωτεύουσα, όπου διαπράχθηκε δεύτερη απόπειρα κατά της ζωής της το 2012. Έκτοτε, της έχει διατεθεί «προστασία», δηλώνει.
Οι επιθέσεις «μπορεί να έγιναν από οργανώσεις (κακοποιών) ή τις αρχές στην πολιτεία Τσιουάουα που θέλουν να μας φιμώσουν», εκτίμησε.
«Νομίζω θα έλεγα ψέματα αν έλεγα ότι δεν φοβάμαι», αναγνώρισε.
Αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να εγκαταλείψει.
«Όταν σκότωσαν την Αλεχάντρα, ενώ την ξενυχτούσαμε, της υποσχέθηκα ότι δεν θα σταματήσω προτού οι δολοφόνοι της να πάνε φυλακή», εξήγησε.
