Σεξουαλική παρενόχληση ή απλή φιλική προσέγγιση; Για να αντιμετωπίσει τη βία σε βάρος των γυναικών, η Νορβηγία προσφέρει «μαθήματα» στους αιτούντες άσυλο, ώστε να τους βοηθήσει να ενταχθούν ευκολότερα σε μια χώρα, τα ήθη της οποίας μπορεί να τους φαίνονται πολύ φιλελεύθερα.
Η συζήτηση για την ενσωμάτων των προσφύγων έχει ανάψει στη Γερμανία, μετά τις καταγγελίες δεκάδων γυναικών ότι δέχτηκαν επιθέσεις τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς στην Κολονία, από άνδρες που κατά τους αυτόπτες μάρτυρες ήταν «Άραβες» ή «Βορειοαφρικανοί».
Η Νορβηγία ελπίζει ότι με τα μαθήματα αυτά θα διευκολύνει την ενσωμάτωση των ανδρών που προέρχονται από πατριαρχικές κοινωνίες σε μια Ευρώπη όπου οι γυναίκες κυκλοφορούν ελεύθερα, πίνουν και διασκεδάζουν.
«Ο στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τους αιτούντες άσυλο να αποφύγουν τα στραβοπατήματα, ανακαλύπτοντας τη νορβηγική κουλτούρα», εξήγησε η Λίντα Χάγκεν, μια υπεύθυνη της Hero, της ιδιωτικής εταιρείας που διαχειρίζεται το 40% των κέντρων φιλοξενίας των προσφύγων στη Νορβηγία.
«Θα πρέπει να δεχτούν συμπεριφορές που με βάση ορισμένους παραδοσιακούς ή θρησκευτικούς κανόνες μπορεί να τους φαίνονται λιγότερο ή περισσότερο ανήθικες», πρόσθεσε.
Μετά το «κύμα βιασμών», κατά κύριο λόγο με δράστες αλλοδαπούς, στο Στάβανγκερ την περίοδο 2009-11, η Hero ξεκίνησε τα μαθήματα για να πληροφορεί τους νεοαφιχθέντες σχετικά με τις πολιτισμικές διαφορές όσον αφορά τη θέση της γυναίκας.
Τα μαθήματα αυτά εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα «εισαγωγής στη Νορβηγία», που εφαρμόζουν οι αρχές της χώρας και παρουσιάζουν το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης με συγκεκριμένα παραδείγματα.
«Μπορεί να έχουμε να κάνουμε με έναν 18χρονο που δηλώνει έκπληκτος από το ενδιαφέρον που του δείχνουν οι Νορβηγίδες. Συμπεραίνει λοιπόν ότι θέλουν να κοιμηθούν μαζι του. Ο υπεύθυνος του μαθήματος τότε, τον ρωτάει: ποια είναι αυτά τα κορίτσια; πού τα συνάντησες; πώς ξέρεις ότι ενδιαφέρονται για σεξ; Και του εξηγεί ότι όλα τα κορίτσια δεν είναι ίδια στη Νορβηγία», είπε η Χάγκεν.
Για να αποφευχθεί ο στιγματισμός των προσφύγων, τον ρόλο του «βιαστή» στα σενάρια αυτά μπορεί να τον έχουν και Νορβηγοί. «Ανακατεύουμε λίγο τους ρόλους γιατί βιαστές υπάρχουν σε όλες τις εθνικές ομάδες», εξήγησε η Χάγκεν.
Δεν λείπουν ωστόσο και οι φωνές εκείνων που θεωρούν μάταιη την προσπάθεια για ενσωμάτωση των προσφύγων και των μεταναστών μέσω μαθημάτων.
«Το πρόγραμμα αυτό έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα βραχυπρόθεσμα σε συμπεριφορές που έρχονται από αλλού και καταπιέζουν τη γυναίκα», υποστήριξε η Χέγκε Στόρχαουγκ, υπεύθυνη της Υπηρεσίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μιας ομάδας που διάκειται εχθρικά απέναντι στη μετανάστευση.
«Για να στραγγαλίσουμε αυτές τις συμπεριφορές, θα πρέπει αρχικά να περιοριστεί η μετανάστευση και κατόπιν να επικεντρωθούμε στους νεοαφιχθέντες και στους μετανάστες δεύτερης γενιάς, ώστε να αφομοιώσουν τις θεμελιώδεις αξίες μας, όπως είναι η ισότητα των φύλων», είπε.
«Η ελευθερία των γυναικών υποχωρεί ήδη στην Ευρώπη», υποστήριξε η Στόρχαουγκ, λέγοντας ότι διακρίνει, ιδίως στους μουσουλμάνους πρόσφυγες, μια αντίληψη για τη γυναίκα ιδιαίτερα υποτιμητική, που δίνει έμφαση στο σεξ.
Οι προσπάθειες ευαισθητοποίησης των μεταναστών δεν θεωρούνται πανάκεια όμως ούτε και από αυτούς που τις προωθούν. «Δεν πιστεύω ότι ένα μάθημα, από μόνο του, μπορεί να προλάβει πράγματα που εξαρτώνται γενικά από το κοινωνικό πλαίσιο. Για να αποφύγουμε τις σεξουαλικές επιθέσεις από τους άνδρες, θα πρέπει να τους παρέχουμε καλές συνθήκες διαβίωσης, δηλαδή δουλειά και στέγη και να καταπολεμήσουμε τη φτώχεια», υποστήριξε ο ψυχολόγος Περ Ίσνταλ.
Ο Ίσνταλ, σε συνεργασία με το ίδρυμα Εναλλακτική Στη Βία (ATV) οργάνωσε ένα πρόγραμμα «ομάδων διαλόγου» που προσανατολιζόταν στην πρόληψη της βίας -και της σεξουαλικής- το 2013 και το 2014.
