Ερευνητές από τη Βασιλεία και την Ισπανία έχουν εντοπίσει μια νέα παραλλαγή SARS-CoV-2 που έχει εξαπλωθεί ευρέως σε όλη την Ευρώπη τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με προσχέδιο μελέτης που κυκλοφόρησε αυτή την εβδομάδα. Αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η παραλλαγή είναι πιο επικίνδυνη, η εξάπλωσή της μπορεί να δώσει πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα των ταξιδιωτικών πολιτικών που υιοθέτησαν οι ευρωπαϊκές χώρες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Στην Ευρώπη μόνο, κυκλοφορούν επί του παρόντος εκατοντάδες διαφορετικές παραλλαγές του νέου 
coronavirus SARS-CoV-2, οι οποίες διακρίνονται από μεταλλάξεις στα γονιδιώματά τους. Ωστόσο, πολύ λίγες εξ αυτών έχουν εξαπλωθεί με επιτυχία και έχουν διαδοθεί όσο η νέα, που προσδιορίστηκε με την ονομασία 20A.EU1.
Οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, στο ETH Zürich στη Βασιλεία, και στην κοινοπραξία SeqCOVID-Spain, ανέλυσαν και συνέκριναν τις αλληλουχίες του γονιδιώματος του παθογόνου ιού που συλλέχθηκαν από ασθενείς Covid-19 σε όλη την Ευρώπη για να εντοπίσουν την εξέλιξη και την εξάπλωσή του. Η ανάλυσή τους δείχνει ότι η παραλλαγή προήλθε από την Ισπανία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Τα πρώτα αποδεικτικά στοιχεία της νέας παραλλαγής συνδέονται με μια εξαιρετικά διαδεδομένη ακολουθία διασποράς του ιού μεταξύ γεωργικών εργατών στη βορειοανατολική Ισπανία. Η παραλλαγή μετακινήθηκε στον τοπικό πληθυσμό, επεκτάθηκε γρήγορα σε ολόκληρη τη χώρα και τώρα αντιπροσωπεύει σχεδόν το 80% των ακολουθιών οι οποίες προέρχονται από την Ισπανία.
«Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η εξάπλωση της νέας παραλλαγής οφείλεται σε μια μετάλλαξη που αυξάνει τη μεταδοτικότητα ή επηρεάζει την κλινική έκβαση» τονίζει η δρ Emma Hodcroft του Πανεπιστημίου της Βασιλείας, που είναι και η επικεφαλής συντάκτρια της μελέτης. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η επέκταση της παραλλαγής διευκολύνθηκε από τη χαλάρωση των ταξιδιωτικών περιορισμών και των μέτρων κοινωνικής απόστασης που υιοθετήθηκαν το καλοκαίρι.
Παρόμοιο μοτίβο με την άνοιξη στην Ισπανία
«Βλέπουμε ένα παρόμοιο μοτίβο με αυτή την παραλλαγή στην Ισπανία όπως και την περασμένη άνοιξη» επισημαίνει ο καθηγητής Iñaki Comas, συνυπογράφων τη μελέτη και επικεφαλής της κοινοπραξίας SeqCOVID-Spain. «Μία παραλλαγή, με τη βοήθεια ενός μηχανισμού “σούπερ διάδοσης” του ιού, μπορεί γρήγορα να επικρατήσει σε ολόκληρη τη χώρα» προσθέτει.
Από τον Ιούλιο, το 20A.EU1 μετακινήθηκε με ταξιδιώτες, καθώς τα σύνορα άνοιξαν σε ολόκληρη την Ευρώπη, και έχει πλέον εντοπιστεί σε δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες. Έχει μεταδοθεί επίσης από την Ευρώπη στο Χονγκ Κονγκ και τη Νέα Ζηλανδία. Παρόλο που οι αρχικές εισαγωγές της παραλλαγής ήταν πιθανό να έχουν γίνει απευθείας από την Ισπανία, η παραλλαγή μπορεί τότε να εξακολουθήσει να εξαπλώνεται με αφετηρία πια κάποιες δευτερεύουσες χώρες.
Επί του παρόντος, το 20A.EU1 αντιπροσωπεύει το 90% των διαπιστωμένων ακολουθιών (ιχνηλατήσεων) από το Ηνωμένο Βασίλειο, το 60% των ακολουθιών από την Ιρλανδία και μεταξύ 30 και 40% των ακολουθιών στην Ελβετία και τις Κάτω Χώρες. Αυτό καθιστά αυτή την παραλλαγή μία από τις πιο διαδεδομένες στην Ευρώπη. Έχει επίσης εντοπιστεί στη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Λετονία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία.
Τα ταξίδια διευκόλυναν την εξάπλωση
Η γενετική ανάλυση δείχνει ότι η παραλλαγή ταξίδεψε τουλάχιστον δεκάδες και πιθανώς εκατοντάδες φορές μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. «Μπορούμε να δούμε ότι ο ιός έχει εισαχθεί πολλές φορές σε πολλές χώρες και πολλές από αυτές τις εισαγωγές έχουν εξαπλωθεί στον πληθυσμό» εξηγεί η καθηγήτρια Tanja Stadler του ETH Zürich, που είναι μία από τις κύριες ερευνήτριες-συντάκτριες της μελέτης.
Αν και η αύξηση του επιπολασμού (συχνότητα εμφάνισης του φαινομένου στον γενικό πληθυσμό) του 
20A.EU1 αντιστοιχεί στον αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων που παρατηρήθηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αυτό το φθινόπωρο, οι συγγραφείς της μελέτης τείνουν να μην ερμηνεύσουν τη νέα παραλλαγή ως αιτία αύξησης των περιπτώσεων.
«Δεν είναι η μόνη παραλλαγή που κυκλοφορεί τις τελευταίες εβδομάδες και μήνες» διευκρινίζει ο καθηγητής Richard Neher του Πανεπιστημίου της Βασιλείας, επίσης ένας από τους βασικούς ερευνητές της μελέτης. «Πράγματι, σε ορισμένες χώρες με σημαντικές αυξήσεις στις περιπτώσεις Covid-19, όπως το Βέλγιο και η Γαλλία, επικρατούν άλλες παραλλαγές» υπογραμμίζει.
Ανάλυση της επικράτησης του SARS-CoV-2 το καλοκαίρι στην Ισπανία καθώς και των ταξιδιωτικών δεδομένων δείχνουν ότι αυτοί οι παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν πώς το 20A.EU1 εξαπλώθηκε τόσο «επιτυχώς». Ο σχετικά υψηλός αριθμός περιπτώσεων και η δημοτικότητα της Ισπανίας ως προορισμού διακοπών ενδέχεται να έχουν επιτρέψει πολλές ευκαιρίες για μεταδοτική εξαγωγή του ιού. Κάποιες από αυτές τις εξαγωγές μετάδοσης του ιού μπορεί να έχουν εξελιχθεί σε επιδημιολογικές δυναμικές μέσω επικίνδυνων συμπεριφορών μετά την επιστροφή των ταξιδιωτών στο σπίτι.
Οι συγγραφείς της μελέτης υπογραμμίζουν τη σημασία της αξιολόγησης του τρόπου με τον οποίο λειτουργούσαν οι έλεγχοι στα σύνορα και τους χαλαρούς ταξιδιωτικούς περιορισμούς που διευκόλυναν τη μετάδοση του SARS-CoV-2. «Το μακροπρόθεσμο κλείσιμο των συνόρων και οι σοβαροί ταξιδιωτικοί περιορισμοί δεν είναι εφικτά ή επιθυμητά μέτρα» εξηγεί η δρ Hodcroft και καταλήγει: «Όμως από την εξάπλωση του 20A.EU1 καθίσταται σαφές ότι και τα ισχύοντα μέτρα ελέγχου δεν ήταν επαρκή για να σταματήσουν την περαιτέρω μετάδοση των εισαγόμενων παραλλαγών αυτό καλοκαίρι. Όταν οι χώρες έχουν εργαστεί σκληρά για να μειώσουν τα κρούσματα SARS-CoV-2 σε χαμηλά ποσοστά, ο καθορισμός καλύτερων τρόπων για το άνοιγμα των κοινωνιών χωρίς να υπάρχει κίνδυνος για την αύξηση των περιπτώσεων επιμόλυνσης είναι ιδιαίτερα κρίσιμος».
