Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Είναι «πολύ εντυπωσιασμένος» με τον Εμανουέλ Μακρόν. Ο Ναρέντρα Μόντι μπορεί να τον συγκαταλέγει στους «θαυμαστές του». Και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου μόλις τον συνάντησε.
Μια πλειάδα ξένων ηγετών σε πρόσφατα ταξίδια στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των επίσημων κρατικών επισκέψεων μετά από πρόσκληση του Λευκού Οίκου, έχουν προσθέσει στο πρόγραμμά τους τις συναντήσεις με τον Ίλον Μασκ.
Φέτος, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου συναντήθηκε, μεταξύ άλλων, με τους επικεφαλής της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ινδίας, της Νότιας Κορέας – και, μόλις τις τελευταίες ημέρες, της Τουρκίας και του Ισραήλ. Ωστόσο, ενώ ο απροβλεπτος δισεκατομμυριούχος είναι πιο περιζήτητος από ποτέ, υπάρχει μεγάλη αντιπάθεια μεταξύ του και της κυβέρνησης Μπάιντεν.
Καθώς η πολιτική εμβέλεια του ασυγκράτητου αντιλαϊκιστή διευρύνεται, συμπεριλαμβανομένης της ενασχόλησης με ευαίσθητα γεωπολιτικά ζητήματα, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σε ορισμένους κύκλους σχετικά με την εξουσία και τις προσβάσεις του Ίλον Μασκ.
Ορισμένοι ξένοι ηγέτες προσδοκούν μια οικονομική ώθηση μεσα απο τη βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων από ένα νέο εργοστάσιο της Tesla ή μια επένδυση υποδομής από τις δορυφορικές υπηρεσίες Διαδικτύου Starlink της SpaceX, στη χώρα τους. Άλλοι έχουν συζητήσει το X, την πλατφόρμα που ανήκει στον Mασκ, παλαιότερα γνωστή ως Twitter, και το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν έχει συναντήσει τον μεγιστάνα της τεχνολογίας τρεις φορές από τον Δεκέμβριο, σε μια καμπάνια γοητείας που οδηγείται από την επιθυμία του για ένα νέο γιγαντοεργοστάσιο Tesla στη Γαλλία.
Παρόμοιες εκκλήσεις υπήρξαν από την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι τον Ιούνιο και τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την περασμένη Κυριακή. Παρόλο που ο Ίλον Μασκ είχε μόλις βρεθεί στη Νέα Υόρκη ενόψει της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών αυτής της εβδομάδας, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου πέταξε στην Καλιφόρνια για μια συνομιλία μαζι του, σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, τη Δευτέρα. Η τελευταία συζήτηση έλαβε χώρα στο πλαίσιο της υποβόσκουσας διαμάχης του Mασκ με την Anti-Defamation League ( ADL) – την εβραϊκή οργάνωση πολιτικών δικαιωμάτων. Η ADL και άλλες ομάδες έχουν δημοσιεύσει ευρήματα που υποδηλώνουν ότι η ρητορική μίσους έχει αυξηθεί δραματικά στο X από τότε που ο Mασκ αγόρασε τον ιστότοπο πέρυσι και άλλαξε τους κανόνες εποπτείας του.
Ο Νετανιάχου – ο οποίος στο παρελθόν είχε αναρτήσει στο Twitter σχόλια θαυμασμού για την «ιδιοφυΐα και τον αντίκτυπο στην ανθρωπότητα» του Mασκ – τον ενθάρρυνε στη συνομιλία τους τη Δευτέρα να «βρεί την ισορροπία» μεταξύ της προστασίας της ελευθερίας του λόγου και της τιμωρίας της ρητορικής μίσους. Δεν ήταν η πρώτη φορά που έπρεπε να απαντήσει για ανησυχίες σχετικά με το Χ, από τότε που το ανέλαβε.
Η συνάντησή του με τον Ινδό πρωθυπουργό Μόντι τον Ιούνιο ήρθε μετά την καταγγελία του πρώην διευθύνοντος συμβούλου του Twitter Τζακ Ντόρσεϊ, ότι η ινδική κυβέρνηση είχε απειλήσει να κλείσει τον ιστότοπο εάν δεν συμμορφωνόταν με τις εντολές για κατάργηση περιεχομένου. Εκείνοι, στην προ Mασκ εποχή της εταιρείας, είχαν σε μεγάλο βαθμό αντιδράσει σε τέτοιες απαιτήσεις, αλλά ο Mασκ είπε ότι δεν μπορούσε να το κάνει.
«Αν δεν υπακούμε στους νόμους της τοπικής κυβέρνησης θα κλείσουμε, οπότε το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να βρισκόμαστε κοντα στο νόμο σε οποιαδήποτε δεδομένη χώρα. Είναι αδύνατο σε εμάς να κάνουμε περισσότερα από αυτό, αλλιώς θα μπλοκαριστούμε και οι άνθρωποί μας θα συλληφθούν», είπε στους δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση του με τον Μόντι.
Ενώ πολλές από αυτές τις συναντήσεις έχουν φαινομενικά επικεντρωθεί στα σημαντικά επιχειρηματικά συμφέροντα του Mασκ, γίνονται καθώς ασκεί – και ολοένα και περισσότερο ισχυρίζεται – επιρροή στην παγκόσμια γεωπολιτική. Πρόσφατες δηλώσεις του (γεννημένου στη Νότια Αφρική Αμερικανού πολίτη) έχουν ερμηνευτεί από ορισμένους ως προσβολή των συμφερόντων των ΗΠΑ, καθώς και εκείνων της ευρύτερης παγκόσμιας Δύσης.
Την περασμένη εβδομάδα, προκαλεσε την αγανάκτηση Ταιβανεζων αξιωματούχων με προφανώς αυθαίρετα σχόλια για την πολιτική του Πεκίνου «Μία Κίνα», υποδηλώνοντας ότι το αυτοδιοικούμενο νησί είναι «ανάλογο με τη Χαβάη ή κάτι τέτοιο, ένα αναπόσπαστο τμήμα της Κίνας που αυθαίρετα δεν είναι μέρος της Κίνας». Ο υπουργός Εξωτερικών της Ταϊβάν Joseph Wu απάντησε άμεσα στο Χ: «Ακούστε, η Ταϊβάν δεν είναι μέρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και σίγουρα δεν είναι προς πώληση».
Η διαμάχη ενίσχυσε τους ισχυρισμούς των επικριτών του Mασκ ότι είναι βιαστικός στο να συναινέσει στις απαιτήσεις άλλων χωρών, ακόμη και όταν αυτές είναι αντίπαλοι των ΗΠΑ.
«Ελπίζω ότι Ίλον Μασκ θα ζητήσει από την Κίνα να ανοίξει το X στους ανθρώπους της», έγραψε ο Wu. «Ίσως πιστεύει ότι η απαγόρευση του X εκει είναι μια καλή πολιτική, όπως η απενεργοποίηση του Starlink προκειμένου να αποτραπεί η αντεπίθεση της Ουκρανίας στην Κριμαία», πρόσθεσε.
Ο ισχυρισμός ότι ο επιχειρηματίας «είπε κρυφά στους μηχανικούς της Starlink να απενεργοποιήσουν την κάλυψη Ίντερνετ», για να αποτρέψουν μια μυστική επίθεση της Ουκρανίας στον ρωσικό ναυτικό στόλο στην Κριμαία – προβλημάτισε τους συμμάχους των ΗΠΑ. Ωστόσο, εν μέσω ισχυρών αντιδράσεων από τον Mασκ, ο συγγραφέας Walter Isaacson στο βιβλίο του, «Ίλον Μασκ», απορρίπτει τον ισχυρισμό, γράφοντας στο X ότι η κάλυψη της Κριμαιας από το Starlink δεν ήταν ποτέ στην πραγματικότητα ενεργοποιημένη.
Το βιβλίο του Isaacson ωστόσο, ισχυρίζεται σε άλλο σημειο ότι, πριν ο Mασκ πάρει την απόφασή του, ο πρέσβης της Ρωσίας στις ΗΠΑ «του είπε ρητά ότι μια ουκρανική επίθεση στην Κριμαία θα οδηγούσε σε πυρηνική απάντηση». Μετά την ειρηνευτική πρόταση που έκανε πέρυσι, μέσω tweet, ο Mασκ προς την Ουκρανια – που οδήγησε αξιωματούχο της να υπαινιχθεί ότι μάλλον «είχε χακαριστεί από Ρώσους» – ο πολιτικός επιστήμονας Ian Bremmer έριξε μια βόμβα στο X. «Ο Ίλον Μασκ μου είπε ότι είχε μιλήσει με τον Πούτιν απευθείας για την Ουκρανία. Μου είπε επίσης ποιές ήταν οι κόκκινες γραμμές του Κρεμλίνου», έγραψε. Ο Mασκ αρνήθηκε τον ισχυρισμό, αλλά ο Bremmer επέμεινε: «Θαύμαζα από καιρό τον Mασκ ως έναν μοναδικό επιχειρηματία που αλλάζει τον κόσμο, κάτι που το έχω πει δημόσια. Δεν είναι όμως ειδικός στη γεωπολιτική».
Τον επόμενο μήνα, όταν ρωτήθηκε αν ο Mασκ ήταν απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, ο Πρόεδρος Μπάιντεν απάντησε ότι «η συνεργασία και οι σχέσεις του σε τεχνικά θέματα με άλλες χώρες αξίζει να εξεταστούν». Αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου σε μια παγωμένη σχέση – ο Λευκός Οίκος τείνει να αποφεύγει την αναφορά στην Tesla στα δημόσια σχόλιά του για τη βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων, μιλώντας αντ ‘αυτού για συνδικαλισμενες αυτοκινητοβιομηχανίες, ενώ ο Mασκ μπλέκει σε διαφωνίες στο διαδίκτυο με κορυφαίους Δημοκρατικούς, λέγοντας ότι δεν μπορεί πλέον να «υποστηρίξει» το κόμμα και φλερτάρει με Ρεπουμπλικάνους υποψήφιους προέδρους.
Ο Ashlee Vance, βιογράφος του Mασκ που τον καλύπτει για περισσότερο από μια δεκαετία, υποστηρίζει ότι ο ιδιος αισθάνεται απογοητευμένος και υποτιμημένος. «Αυτός είναι ένας τύπος που του αρέσει να κάνει πολλές (εκρηκτικές) δουλειές, πιστεύει ότι έχει δίκιο και ποτέ δεν του αρέσει να μπαίνουν πράγματα στο δρόμο του», ειπε ο Vance στο BBC. «Ήταν ήδη αυτός που ηταν, η κυβέρνηση Μπάιντεν έριξε λάδι στη φωτιά και τώρα υπάρχει μηδενική καλή θέληση προκειμένου να προσπαθήσουν να τον χαλιναγωγήσουν», συμπληρώνει.
Η μεγάλη επιτυχία της Tesla και της SpaceX βοήθησε να μεταμορφωθεί ο Mασκ από ιδιοφυή καινοτόμο σε σύμβολο διασημότητας. «Θα μπορούσατε να υποστηρίξετε ότι σε διάστημα περίπου 25 ετών έχει καταφέρει περισσότερα από οποιοδήποτε άλλο ανθρώπινο ον», λεει ο Vance. «Ξεχωρίζει στην ιστορία κάνοντας το σε διαφορετικές βιομηχανίες σε απαράμιλλη κλίμακα».
Όμως, ο αυξανόμενος πλούτος και η πολιτική εξέλιξη του Mασκ τα τελευταία χρόνια συνδυάζονται με μια πιο διχαστική και πολωτική δημόσια εικόνα, που οδηγείται εν μέρει από την πάντα διαδικτυακή, χαρούμενη περσόνα του στο X. «Ήταν πάντα αυτός ο τύπος που ήταν, πολύ σίγουρος για τις απόψεις του για τα πράγματα και δεν φοβόταν να τις εκφράσει», προσθετει ο Vance. «Έπαιζε και στις δύο πλευρές για να ενισχύσει τις εταιρείες του. Ήταν πάντα αρκετά μεθοδικός, δεν μιλούσε πολύ για πολιτική και, όποτε μιλούσε για πολιτική, εξέταζε ένα θέμα όπως η κλιματική αλλαγή.
Από το 2018 ωστόσο, ο δισεκατομμυριούχος έχει αρχίσει να παρουσιαζει μια καρικατούρα της δημόσιας εικόνας του», συνεχίζει ο Vance. «Λέει ό,τι του έρχεται στο μυαλό. Αποξενώνει τους ανθρώπους χωρίς λόγο. Υπονομεύει τον εαυτό του σε μια εποχή που οι εταιρείες του πάνε πραγματικά καλά. Στην πραγματικοτητα δεν είναι αυτός ο χαρακτήρας που παρουσιάζεται στο Twitter», συμπληρώνει. «Με την πάροδο του χρόνου πάντως έχει γίνει πιο κοινωνικός. Ειναι ενας εξαιρετικά ενδιαφέρων και λογικός άνθρωπος και τώρα πολύ διαφορετικός από πριν», καταλήγει ο ίδιο.
Ο Νόαμ Κοέν, πρώην αρθρογράφος τεχνολογίας των New York Times και συγγραφέας του «The Know-It-Alls: The Rise of Silicon Valley as a Political Powerhouse» και «Social Wrecking Ball», έχει μια ελαφρώς διαφορετική άποψη. Πιστεύει ότι το όραμα και η μοναδική φιλοδοξία του Mασκ τον έχουν καταστήσει υπερεπιτυχή στις επιχειρήσεις καθώς και «οιονεί κυβερνητική» δύναμη. Στο αφήγημα του ο Mασκ συνδύασε τον «φυσικό» – μεγάλα εργοστάσια, πολλοι υπαλληλοι και πολύτιμα προϊόντα – με τον «ψηφιακό» έλεγχο του τρόπου διάδοσης των πληροφοριών. Κανένας άλλος τιτάνας της τεχνολογίας, όπως ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ ή ο Τζεφ Μπέζος, δεν έχουν καταφέρει το ίδιο, σύμφωνα με τον Κοέν. «Αν δεν αγόραζε το Twitter, θα μιλούσαμε γι’ αυτόν; Εάν ήταν απλώς μια πολυεθνική εταιρεία, θα ήταν φυσιολογικό, εάν θέλει εργοστάσια στην Κίνα, να συναντηθεί με την Κίνα», συμπληρώνει.
«Όμως, ο Mασκ έχει πέσει σε πολλές από τις ίδιες παγίδες με τους συνομηλίκους του στη Silicon Valley. Βασικά βλέπουν τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο: είσαι εκεί έξω για τον εαυτό σου, δεν υπάρχει δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας, πρέπει να εργαστείς σκληρά και ο καλύτερος θα ανέβει στην κορυφή», λέει ο Κοέν «Είναι ένας συνδυασμός απληστίας και βασικής νοοτροπίας που βλέπει τη νοημοσύνη ως τον πιο σημαντικό παράγοντα και έτσι οι πιο έξυπνοι άνθρωποι πρέπει να διοικούν τον κόσμο.
Το ότι ότι ο Mασκ και άλλοι μη εκλεγμένοι μεγιστάνες μπορούν να λάβουν μονομερείς αποφάσεις με σημαντικές γεωπολιτικές συνέπειες είναι μια προειδοποίηση για υπερβολική συγκέντρωση πλούτου και φθορά της δημοκρατίας», συνεχίζει ο Κοέν. «Είναι αποδεκτό να βρίσκεται ο Mασκ σε μια θέση όπου μπορεί να αποφασίσει εάν οι δορυφόροι θα συνεχίσουν να λειτουργούν ή όχι; Είναι αποδεκτό να διαμορφώνει την ατζέντα της δημόσιας συζήτησης;», διερωτάται.
«Επειδή είστε καλοί στον προγραμματισμό ή τις επιχειρήσεις, αυτό σημαίνει ότι είστε καλοί στο να διαμορφώνετε κανόνες για το πώς πρέπει να λειτουργεί ο κόσμος;», καταλήγει.
