Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Το Πεκίνο και η Μόσχα γεμίζουν το κενό των εμβολίων που δημιούργησαν οι πλούσιες δυτικές χώρες.
Κάθε χρόνο οι χώρες της Δύσης ερίζουν σχετικά με την πρόσβαση στην προμήθεια εμβολίων, η Κίνα και η Ρωσία φροντίζουν να προσφέρουν τα δικά τους.
Η χορήγηση εκατομμυρίων δόσεων ως δωρεά ή σε πολύ φθηνή τιμή – σε χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος – προκάλεσε σκεπτικισμό σε ηγέτες της Δύσης, αρκετοί από τους οποίους εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων αλλά και τα κίνητρα πίσω από την κίνηση αυτή. Κατά την άποψή τους, τα κινεζικά και ρωσικά εμβόλια στερούνται διαφάνειας σχετικά με τα δεδομένα αποτελεσματικότητάς τους και χρησιμοποιούνται ως μοχλοί ήπιας δύναμης για την ενίσχυση του γοήτρου των χωρών προέλευσής τους.
Ισχυρίζονται πως, βασικά, η Κίνα και η Ρωσία χρησιμοποιούν τα εμβόλιά τους προκειμένου να ισχυροποιήσουν την παρουσία τους σε χώρες όπου επιθυμούν να αυξήσουν την επιρροή τους ως μέρος «του πολέμου επιρροής των εμβολίων».
Όλα αυτά είναι αδιαμφισβήτητα αληθή. Αν όμως βρισκόμαστε «σε πόλεμο», οι ΗΠΑ και η Ευρώπη είναι εμφατικά απούσες, δίνοντας προτεραιότητα στην ικανοποίηση των δικών τους αναγκών. Αυτή η εστίαση στο εσωτερικό τους, σε συνδυασμό με τον εθνικισμό των εμβολίων που κατέληξε στην – σχεδόν αποκλειστική – χρήση των εμβολίων από πλούσιες χώρες, προκάλεσε την δημιουργία κενού στην προμήθεια εμβολίων στις υπόλοιπες χώρες, που Κίνα και Ρωσία, έσπευσαν να γεμίσουν. Αν και αυτό δεν αρέσει στους ηγέτες της Δύσης, στην ουσία παραπονιούνται για ένα πρόβλημα που δημιουργήθηκε με την δικιά τους βοήθεια και παραδόξως, προσπαθούν να υποσκάψουν τα συμφέροντα τους, γιατί στην πραγματικότητα, τα κινεζικά και ρωσικά εμβόλια βοηθούν τις Δυτικές χώρες.
Πριν από την πανδημία, καμία από τις δυο αυτές χώρες δεν ήταν γνωστή για τις επιδόσεις της στην παραγωγή εμβολίων. Με την εξάπλωση, όμως, της πανδημίας έσπευσαν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία. Για την Κίνα, ήταν μια ευκαιρία να ξαναγράψει το σενάριο που θα την καθιέρωνε ως την χώρα που πρόσφερε λύσεις στο πρόβλημα της πανδημίας – και όχι ως αυτήν από όπου ξεκίνησε. Η Ρωσία είδε, εν τω μεταξύ, την ευκαιρία προβολής των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας της.
Σύμφωνα με την Airfinity, μια εταιρεία ανάλυσης επιστημονικών δεδομένων με έδρα το Λονδίνο που διερευνά την παγκόσμια παραγωγή εμβολίων, η Κίνα παρήγαγε μέχρι στιγμής, πάνω από 225 εκατ. δόσεις, οι μισές από τις οποίες διατέθηκαν στο εξωτερικό και η Ρωσία, 14 εκατ, εκ των οποίων 31% πήγαν εκτός χώρας.
Οι ΗΠΑ, με σχεδόν το ¼ της παγκόσμιας παραγωγής εμβολίων, δεν επέτρεψαν παρά μόνο σε ένα ελάχιστο ποσοστό, χορήγηση εμβολίων εκτός συνόρων. Από τις 164 εκατ. δόσεις, μόνο 4 εκατ. δόσεων εμβολίου της Astra / Zeneca, έχουν δεσμευτεί για χορήγηση στον Καναδά και το Μεξικό. Πέραν του Ατλαντικού, Βρετανία και Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν αναλωθεί στην προσπάθεια κάλυψης της εσωτερικής ζήτησης. Έχουν συμμετάσχει βέβαια, με δις δολάρια, σε πολυμερή προσπάθεια που στοχεύει στην εξισορρόπηση της διανομής των εμβολίων παγκοσμίως, η οποία όμως εξασφαλίζει την κάλυψη των πληθυσμών σε ποσοστό μόνο 20% – τεράστια απόσταση από το επίπεδο ανοσίας της αγέλης.
Στο σημείο αυτό είναι που μπαίνουν στο παιχνίδι Κίνα και Ρωσία. Η πρώτη, με παροχή δόσεων σε 49 και η δεύτερη σε 22 χώρες της Ασίας, Αφρικής και Λ. Αμερικής. Η Βραζιλία, που για άλλη μια φορά είναι το επίκεντρο της πανδημίας, προχώρησε σε συμφωνίες για την προμήθεια εκατ. δόσεων κινεζικών και ρωσικών εμβολίων και η Βενεζουέλα έχει εναποθέσει τις ελπίδες σε αυτά τα εμβόλια, αποκλειστικά. Στην Μέση Ανατολή, ακόμη και στρατηγικοί συνεργάτες της Δύσης όπως η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, έκαναν το ίδιο.
Για τους περισσότερους αναλυτές, οι αποφάσεις αυτών των χωρών δεν είναι πολιτικές αλλά θέμα δημόσιας υγείας. Ο πρόεδρος της Τσεχίας, Milos Zeman, που εδώ και αρκετό καιρό επιδιώκει στενότερες σχέσεις με Κίνα και Ρωσία, δήλωσε πως η απόφαση του να στραφεί για βοήθεια στις χώρες αυτές δεν είναι πολιτική αλλά έχει να κάνει με την κατάσταση της πανδημίας στη χώρα που έχει καταγράψει το υψηλότερο ποσοστό θανάτων κατά κεφαλή, στον κόσμο.
«Στον πόλεμο με έναν αόρατο εχθρό, πρέπει να κάνεις οτιδήποτε μπορείς για να τον σταματήσεις. Πιστεύω ακράδαντα ότι αποδεχόμενος εμβόλια από Κίνα και Ρωσία δεν διακινδυνεύω την ανεξαρτησία της χώρας μου ή κάτι παρόμοιο. Για όνομα του Θεού, είναι business deal και τίποτα παραπάνω», πρόσθεσε.
Η Κίνα και η Ρωσία δεν είναι οι μόνες χώρες που έχουν εμπλακεί στην διπλωματία των εμβολίων. Η Ινδία, και σε μικρότερο βαθμό το Ισραήλ, προχώρησαν σε εξαγωγή εμβολίων προς άλλες χώρες – σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν το προφίλ καλής θέλησης τους και να διευρύνουν τα διπλωματικά ερείσματα τους. Η κυρία διαφορά είναι βέβαια, ότι οι δυο αυτές χώρες δεν είναι αντίπαλοι της Δύσης, ούτε χρησιμοποιούν εμβόλια μη εγκεκριμένα από τις υγειονομικές υπηρεσίες των Δυτικών χωρών. Η Δύση πρόκειται να ωφεληθεί από τις κινήσεις της Ινδίας και του Ισραήλ αλλά και από αυτές της Κίνας και Ρωσίας.
Η διανομή ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων σε παγκόσμια βάση είναι ζωτικής σημασίας για τον τελική αντιμετώπιση της κρίσης, ανεξάρτητα από την προέλευση τους. Γεφυρώνοντας το χάσμα της προμήθειας, χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία αλλά και η Ινδία και το Ισραήλ, συμβάλλουν αποτελεσματικά σε αυτόν τον σκοπό.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι πρακτικές Κίνας και Ρωσίας είναι αψεγάδιαστες. Η δικαιολογημένη κριτική που έχουν δεχθεί, από Δυτικούς ηγέτες έχει να κάνει με την έλλειψη διαφάνειας, τις επιθετικές στρατηγικές πωλήσεων και τις προσπάθειες αμφισβήτησης της αποτελεσματικότητας εμβολίων άλλων χωρών. Οι χώρες της Δύσης όμως, δεν έχουν προσφέρει άλλες εναλλακτικές. Οι ΗΠΑ και η Βρετανία που έχουν πετύχει γρήγορη και αποτελεσματική διάθεση των εμβολίων στις χώρες τους, έχουν δεσμευτεί για χορηγία δόσεων, μόνον μετά την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού τους. Και ο πρόεδρος Macron πρότεινε την διάθεση ποσοστού 10% δόσεων εμβολίων της Ε.Ε σε τρίτες χώρες που όμως φαντάζει ανέφικτη, εν όψει των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ένωση στην προμήθεια και διάθεση εμβολίων στο εσωτερικό της.
Χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία έχουν στραφεί για βοήθεια, στην Κίνα και την Ρωσία, παρά το γεγονός ότι τα εμβόλια τους δεν έχουν ακόμη εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και η έφοδος του τρίτου κύματος της πανδημίας, αναγκάζει ακόμη και χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία να συζητήσουν το ίδιο.
Η διπλωματία των εμβολίων Κίνας και Ρωσίας δεν καθοδηγείται από αλτρουισμό. Αλλά ποια χώρα το κάνει;
Αν το ρωσικό εμβόλιο Sputnik-5, είναι αποτελεσματικό σε ποσοστό 91% (όπως δημοσιεύθηκε στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό The Lancet) και το Κινεζικό της κρατικής Sinopharm κατά 79% (όπως υποστηρίζεται από τους κατασκευαστές του), τότε δεν είναι λογικό το ερώτημα, το αν αυτά τα εμβόλια είναι καλύτερα από το τίποτα;
Ο Michael McFaul, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Μόσχα, υποστηρίζει ότι οι ισχυρισμοί και οι αμφιβολίες των δυτικών σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων αυτών, είναι υπερβολικοί. «Υπερεκτιμούμε, σε μεγάλο βαθμό, τα πλεονεκτήματα που προσδοκούμε να αποκομίσουμε, παίζοντας γεωπολιτικά παιχνίδια σε περίοδο πανδημίας», δηλώνει ο MacFaul. «Επιπρόσθετα, δεν μας κάνει καλό να ισχυριζόμαστε ότι η Κίνα και η Ρωσία υποσκάπτουν, με τα εμβόλια τους, τα συμφέροντα μας αν δεν έχουμε τίποτα καλύτερο να προσφέρουμε», συμπληρώνει ο ίδιος.
Οι Δυτικές χώρες εξακολουθούν να έχουν την επιλογή της άσκησης διπλωματίας μέσω των εμβολίων. Σε πρόσφατη διαδικτυακή σύσκεψη, οι ηγέτες των ΗΠΑ, Ιαπωνίας, Ινδίας και Αυστραλίας συμφώνησαν να συνεργαστούν στην παραγωγή 1 δις δόσεων του εμβολίου της Johnson & Johnson μέχρι το τέλος του 2022, σε μια εμφανή προσπάθεια αντιπερισπασμού στην κίνηση παροχής εμβολίων της Κίνας στην περιοχή του Ινδό – Ειρηνικού.
Αλλά χώρες που βρίσκονται σε απόγνωση για απόκτηση εμβολίων είναι απίθανο να αποφασίσουν να περιμένουν για τόσο καιρό. Ούτε είναι υποχρεωτικά προς το συμφέρον του Κόσμου, να το κάνουν. Είναι γεγονός, κατοχυρωμένο επιστημονικά, πως η πανδημία δεν πρόκειται να ελεγχθεί αν δεν ελεγχθεί παντού – κάτι που θα μπορέσει να επιτευχθεί μόνο μέσω μαζικών εμβολιασμών σε όλες τις χώρες.
Με τους υπάρχοντες περιορισμούς στην παραγωγή και παροχή εμβολίων, είναι προς το συμφέρον όλων να βρεθούν τρόποι εμβολιασμού με ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια, όλων των ανθρώπων, ανεξάρτητα από το που και από ποιον έχουν παραχθεί. Από την άποψη αυτή η Δύση θα πρέπει να αναγνωρίσει την προσπάθεια της Κίνας και Ρωσίας, ανεξάρτητα από τα κίνητρα τους, γιατί στο κάτω – κάτω είναι προς το συμφέρον της.
«Όσο περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται τόσο το καλύτερο για την υγεία των Αμερικανών», λέει ο McFaul. «Είναι τόσο απλό», καταλήγει.
Πηγή: The Atlantic
