Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο υποσχέθηκε χθες Σάββατο «αληθινή πρόοδο» στη σχέση της χώρας του με τη Λευκορωσία, χώρα η οποία διατηρεί ιστορικά στενούς δεσμούς με τη Ρωσία, εκφράζοντας την επιθυμία να συμβάλλει στην προάσπιση της «εθνικής κυριαρχίας» της, κατά την πρώτη επίσκεψη Αμερικανού αξιωματούχου τόσο υψηλού επιπέδου στο Μινσκ από το 1994.
Έπειτα από μια μακρά περίοδο άκρας ψυχρότητας, το τελευταίο διάστημα καταγράφεται αναθέρμανση της σχέσης της Ουάσινγκτον με την πρώην σοβιετική δημοκρατία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Ρωσία, όπου κυβερνά ο Αλεξάντερ Λουκασένκο, που χαρακτηρίζεται εξαιρετικά αυταρχικός από τους πολιτικούς αντιπάλους του. Στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, η Ουάσινγκτον αποκαλούσε τη Λευκορωσία «την τελευταία δικτατορία» στην Ευρώπη.
«Πιστεύουμε στη δυνατότητά μας να επιτύχουμε, μαζί, αληθινή πρόοδο σε όλες τις διαστάσεις της σχέσης μας», είπε ο Πομπέο κατά τη διάρκεια συνάντησής του με τον Λουκασένκο.
Από την πλευρά του, ο Λευκορώσος πρόεδρος επιφύλαξε θερμή υποδοχή στον Πομπέο, εκφράζοντας ικανοποίηση για την επίσκεψη του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας. «Είναι πολύ καλό το ότι εσείς, έπειτα από κάθε λογής παρεξηγήσεις στη σχέση ανάμεσα στη Λευκορωσία και τις ΗΠΑ (…) πήρατε το ρίσκο να έρθετε στο Μινσκ, να γνωρίσετε αυτή τη χώρα», του είπε.
Χαριτολογώντας για την ταμπέλα του «δικτάτορα» που του έχει φορέσει η Ουάσινγκτον, ο Λουκασένκο είπε ακόμη στον Πομπέο ότι «η δικτατορία μας είναι λίγο αλλιώτικη, με την έννοια ότι οι περισσότεροι ξεκουράζονται το Σάββατο και την Κυριακή, αλλά ο πρόεδρος δουλεύει».
Εξάλλου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μετά τη συνάντησή του με τον Λευκορώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Μακέι, ο Πομπέο εξέφρασε ικανοποίηση για τα «σταθερά βήματα βελτίωσης» της διμερούς σχέσης, ενώ τόνισε πως θέλει να βοηθήσει τη Λευκορωσία, εξαρτημένη σε κρίσιμο βαθμό από τη Μόσχα, να παραμείνει «κυρίαρχη» χώρα.
Διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να καλύψουν «το 100% της ποσότητας του πετρελαίου» που εισάγει το Μινσκ, «σε ανταγωνιστικές τιμές».
Ο Λουκασένκο βρίσκεται σε διένεξη με τη Μόσχα για τις τιμές του αερίου και του πετρελαίου που προμηθεύει στη χώρα του και λέει ότι θα επιδιώξει να διαφοροποιήσει τις πηγές εφοδιασμού της Λευκορωσίας.
«Είμαστε η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή πετρελαίου στον κόσμο» και «το μόνο πράγμα που χρειάζεται να κάνετε είναι να μας τηλεφωνήσετε», πέταξε ο Πομπέο, που άρχισε στο Μινσκ περιοδεία σε χώρες της πάλαι ποτέ σοβιετικής Ένωσης.
Πριν από την αναχώρηση του επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ από την Ουάσινγκτον για την περιοχή, στέλεχος της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ είχε κάνει λόγο περί «εποχής ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων» και «ευκαιρίας να διεκδικήσουμε επιρροή».
Η Ρωσία έχει προσφέρει επανειλημμένα στο παρελθόν στην κυβέρνηση του Λουκασένκο δάνεια, φυσικό αέριο και πετρέλαιο σε επιδοτούμενες τιμές, όμως η στάση της άλλαξε πέρυσι. Οι σχέσεις επιδεινώνται, καθώς δεν συνήφθη νέα συμφωνία για την προμήθεια αργού φέτος.
Αυτό υπογράμμισε την ευρύτερη, πολιτική διένεξη, καθώς ο Λουκασένκο κατηγορεί την κυβέρνηση του ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν πως προσπαθεί να αναγκάσει τη Λευκορωσία να ενταχθεί παρά τη θέλησή της στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Η Ουάσινγκτον, από τη δική της πλευρά, εξαίρεσε τη Λευκορωσία από τον κατάλογο των χωρών στις οποίες επέβαλε ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, παρότι απειλούσε να τη συμπεριλάβει στη λίστα.
«Θα έχουμε πρέσβη εδώ προσεχώς», θύμισε ο Πομπέο, που επισήμανε πως βλέπει «μεγάλες ευκαιρίες» για αμερικανικές εταιρείες στη Λευκορωσία.
Ουάσινγκτον και Μινσκ δεν έχουν ανταλλάξει πρεσβευτές από το 2008, μετά τις οικονομικές κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ στη Λευκορωσία επικαλούμενες την «αντιδημοκρατική» συμπεριφορά του Λουκασένκο και την καταστολή της αντιπολίτευσης. Εν μέρει, οι κυρώσεις ήρθησαν το 2016 και πλέον η αμερικανική και η λευκορωσική κυβέρνηση βρίσκονται σε πορεία πλήρους αποκατάστασης σχέσεων, αν και ο Πομπέο είπε πως μένει ακόμα «δουλειά να γίνει» και μόνο η συνέχιση «της προόδου» θα οδηγήσει στην πλήρη «άρση των κυρώσεων».
Η πιο πρόσφατη επίσκεψη υψηλόβαθμου Αμερικανού αξιωματούχου στο Μινσκ έγινε τον Αύγουστο του 2019: ήταν αυτή του Τζον Μπόλτον, του τότε συμβούλου εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, που συναντήθηκε με τον Λουκασένκο, επισήμως προκειμένου να συζητήσουν τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Μπόλτον και Λουκασένκο είχαν πει τότε πως ήθελαν να «ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο» στις διμερείς σχέσεις, παρά τον κίνδυνο η εξέλιξη να προκαλέσει οργή στη Μόσχα, τον μεγαλύτερο πιστωτή του Μινσκ (το λευκορωσικό χρέος προς τη Ρωσία ανερχόταν σε πάνω από 7,5 δισεκ. δολάρια στα τέλη του 2018).
Ο Λουκασένκο, στην εξουσία από το 1994, ασκεί συχνά πίεση, ή ελίσσεται, ανάμεσα στη Ρωσία ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να εξασφαλίζει παραχωρήσεις. Οι Ευρωπαίοι ήραν το 2015 μέρος των κυρώσεων που επέβαλλαν στο Μινσκ, μετά την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων και την επίδειξη μεγαλύτερης ανοχής έναντι της αντιπολίτευσης.
Οι σχέσεις ανάμεσα στο Μινσκ και τη Δύση εξάλλου βελτιώθηκαν το 2014, μετά την προσάρτηση της ουκρανικής χερσονήσου της Κριμαίας από τη Ρωσία, που η κυβέρνηση της Λευκορωσίας αρνείται να αναγνωρίσει.
Πηγές: ΑΠΕ, AFP, Reuters, dpa
