Μια γιορτινή ατμόσφαιρα φαινόταν να καλύπτει όλη την πόλη του Ερμπίλ το πρωινό της Δευτέρας. Οι κάτοικοι, άνδρες και γυναίκες, αλλά και τα πιτσιρίκια φόρεσαν τα καλά τους ρούχα, στολίστηκαν και βγήκαν στους δρόμους με προορισμό τα εκλογικά τμήματα.
Η Μαχαμπάτ, μία δασκάλα 23 ετών, δεν μπορεί να μην ξεσπάσει σε γέλια, όταν ο ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας «Liberation» ερωτά τι ψήφισε. «Μα, βεβαίως, ψήφισα ναι» απάντησεΟι μιναρέδες αλλά και τα κωδωνοστάσια των εκκλησιών παρότρυναν τους πολίτες να ψηφίσουν. Ακόμη και στις χριστιανικές εκκλησίες του Ερμπίλ οι αντιδράσεις ήταν πάνω-κάτω οι ίδιες. Οι Κούρδοι, για πρώτη φορά από το 1920 και τη Συνθήκη των Σεβρών, επιχειρούσαν να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους.
Στα χαρτονάκια του «Ναι» ή του «Όχι» το ερώτημα ήταν γραμμένο στα κουρδικά, στα αραβικά, στα ασσυριανά και στα τουρκικά. Η φράση ήταν αρκετά μεγάλη: «Επιθυμείτε το Κουρδιστάν και οι κουρδικές ζώνες που βρίσκονται εκτός της αυτόνομης περιοχής να μετατραπούν σε αυτόνομο κράτος;».
Η Μαχαμπάτ, μία δασκάλα 23 ετών, δεν μπορεί να μην ξεσπάσει σε γέλια, όταν ο ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας «Liberation» ερωτά τι ψήφισε. «Μα, βεβαίως, ψήφισα ναι» απάντησε. Είχε μόλις εξέλθει από μια μικρή αίθουσα του σχολείου που είχε μετατραπεί σε εκλογικό τμήμα. Είχε δείξει την ταυτότητά της, πήρε έναν μεγάλο φάκελο και όταν τελείωσε την ψηφοφορία, βούτηξε το δάκτυλό της σε ένα ανοιχτό δοχείο με μπλε μελάνι, απόδειξη δηλαδή ότι ψήφισε.
Η Μαχαμπάτ, αν και μόλις 23 ετών, γνώριζε πολύ καλά τι έχει τραβήξει ο λαός της από τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα και μετά. «Πέρασαν δεκαετίες θυσιών με ποταμούς αίματος για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο» εξήγησε η νεαρή δασκάλα, δίνοντας τον τόνο που επικρατούσε τη Δευτέρα στη μεγάλη αυτή κουρδική πόλη του Ερμπίλ.
Η Ε.Ε. διά της επιτρόπου Φεντερίκα Μογκερίνι τα προηγούμενα 24ωρα είχε ζητήσει την αναβολή του δημοψηφίσματος εκδηλώνοντας ανησυχία για τις επιπτώσεις που θα είχε αυτή η διαδικασία στην περιοχή. Η Τουρκία διά του Ερντογάν είχε ήδη παρατάξει ταξιαρχίες αρμάτων και μοίρες πυροβολικού κατά μήκος των συνόρων απαγορεύοντας ταυτόχρονα τη διέλευση από τα συνοριακά φυλάκια. Το Ιράν σε συνεννόηση με την Άγκυρα είχε πράξει το ίδιο. Η κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ στη Βαγδάτη είχε καταδικάσει το δημοψήφισμα, ζητώντας να αποδοθούν σε κυβερνητικά χέρια τα αεροδρόμια στο βόρειο Ιράκ και όλα τα φυλάκια στα σύνορα.
Την Τρίτη το πρωί το αμερικανικό ΥΠΕΞ με μια μακρά ανακοίνωση εξέφραζε την απογοήτευση για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, εκτιμώντας πως οι επιπτώσεις στην περιοχή μπορεί και να είναι σημαντικές, προβλέποντας ενίσχυση της αποσταθεροποίησης στην Εγγύς Ανατολή.
Μόνο το Ισραήλ με επίσημη τοποθέτησή του είχε ταχθεί εξαρχής υπέρ της ανεξαρτησίας των Κούρδων στο Β. Ιράκ. Μπορεί κάποιος να αιφνιδιάζεται από τη στάση αυτή του Τελ Αβίβ, αλλά η ιστορία εξηγεί τα πάντα. Από την αρχή της ίδρυσης του κράτους του Ισραήλ, η πολιτική ηγεσία προσπάθησε να διατηρήσει καλές, αν όχι μοναδικές, σχέσεις με το Αυτονομιστικό Κίνημα των Κούρδων στο Β. Ιράκ. Οι επαφές με τις δύο ισχυρές οικογένειες που εδώ και 100 χρόνια κάνουν κουμάντο σε αυτές τις κουρδικές περιοχές, δηλαδή τους Μπαρζανί και τους Ταλαμπανί, ήταν στενές.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 έως και τη δεκαετία του ’60 τα στενοσόκακα με τους χωματόδρομους στις παρυφές του Τελ Αβίβ γέμιζαν από πρόσφυγες Εβραίους από το Β. Ιράκ. Με τα παρδαλά φορέματά τους και τα χαρακτηριστικά χαλιά τους να στεγνώνουν στις μικρές αυλές των καταλυμάτων τους και τα πιτσιρίκια να τσαλαβουτάν στις λάσπες, μιλώντας μια περίεργη γλώσσα, ανάμικτη από εβραϊκά υπολείμματα και κουρδικές φωνές. Το Ισραήλ είχε καταφέρει να διασφαλίσει και να μεθοδεύσει τη μετακίνηση πολλών χιλιάδων Εβραίων από το Β. Ιράκ στο Ισραήλ χωρίς σχεδόν να ανοίξει μύτη.
Αυτές οι σχέσεις δεν ξεχνιούνται και αποτελούν στέρεα βάση για όλες τις μετέπειτα πολιτικές επαφές. Αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνά κανείς πως στις αρχές του προηγούμενου αιώνα η βρετανική πετρελαϊκή εταιρεία BP είχε κατασκευάσει έναν αγωγό που μετέφερε το πετρέλαιο της Μοσούλης στο λιμάνι της Χάιφα, στις ακτές της Μεσογείου. Ο αγωγός αυτός ξεπεράστηκε διότι κατασκευάστηκαν άλλοι μεγαλύτεροι και πιο σύγχρονοι. Αλλά αυτή η σύνδεση Μοσούλης-Χάιφα καταδεικνύει και τις άλλες σχέσεις που είχαν διαμορφωθεί στην ευρύτερη Εγγύς Ανατολή.
Τα χρόνια πέρασαν και η πολιτική ηγεσία του Ισραήλ είχε ήδη καταλήξει πως το Β. Ιράκ και οι Κούρδοι αποτελούν μια πρώτης τάξεως χώρα-μαξιλάρι μεταξύ των Σοβιετικών από τον Βορρά, της Περσίας από ανατολικά, των Αράβων από τον Νότο και της Τουρκίας από τα δυτικά.
Ένα «στρατηγικό διαμάντι» που θα μπορούσε να εξελιχτεί στο απόλυτο «αμορτισέρ» μεταξύ των αντιφατικών αλλά και αντιθετικών συμφερόντων όλων αυτών των γειτόνων. Πολύ αργότερα και μετά τις δύο εκστρατείες του Κόλπου, οι Αμερικανοί κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα, με διαφορά βεβαίως μερικών δεκαετιών. Ο Μπαρζανί κατάφερε και εκμηδένισε την επιρροή της οικογένειας των Ταλαμπανί, συγκεντρώνοντας όλες τις εξουσίες. Οι Αμερικανοί μετέτρεψαν το Β. Ιράκ σε ένα σταθερό, αβύθιστο και άφθαρτο αεροπλανοφόρο. Στην πόλη του Ερμπίλ κατασκευάστηκε από τουρκικές εταιρείες με αμερικανικά χρήματα ένα από τα μεγαλύτερα αεροδρόμια του κόσμου, όπου μπορούν τα μαχητικά να απογειώνονται ταυτόχρονα από αντίθετες κατευθύνσεις. Τα πετρέλαια, 600.000 βαρέλια την ημέρα, άρχισαν να ρέουν προς τα τουρκικά σύνορα όπου εκεί περίμενε ο μεγάλος αγωγός που καταλήγει στο τουρκικό λιμάνι της Μεσογείου, το Τσεϊχάν.
Ο Μπαρτζανί και η κυβέρνησή του άρχισαν να βγάζουν χρήματα, οι Τούρκοι επίσης. Άρχισαν και οι στενές επαφές του Μπαρτζανί με τον Ερντογάν. Άρχισαν και οι επενδύσεις των Τούρκων στο Β. Ιράκ. Στήθηκε από την αρχή ένας καινούργιος στρατός των περίφημων Πεσμεργκά, με αμερικανικό οπλισμό και βαρέα όπλα. Αυτόν τον στρατό εκπαίδευσαν Αμερικανοί σύμβουλοι και τον προετοίμασαν για τη μεγάλη επίθεση κατά του ISIS.
To αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν έχει γίνει ακόμα γνωστό, αλλά αναμένεται πως το 95% των περίπου 6 εκατ. Κούρδων που ψήφισαν θα επικυρώσει το «Nαι». Όμως, αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Ο ίδιος ο αρχηγός τους έχει δηλώσει πως το δημοψήφισμα δεν είναι δεσμευτικό. Οι Κούρδοι έχουν μάθει να «διαβάζουν» τις πολιτικές συγκυρίες και τους συσχετισμούς δυνάμεων. Οι Κούρδοι του Β. Ιράκ έχουν σοβαρές αντιθέσεις με τους Κούρδους που ζουν στην Τουρκία και ακόμη περισσότερες, σχεδόν αγεφύρωτες, με τους Κούρδους της Συρίας, όπου πολιτικά και στρατιωτικά κυριαρχεί το PKK. Πρόκειται για ένα σύνθετο παζλ με απροσδιόριστες παραμέτρους και σοβαρά προβλήματα συνοχής και συνεννόησης μεταξύ των κουρδικών τμημάτων που ζουν στην Εγγύς Ανατολή. Είναι και οι Ρώσοι που δεν θα ήθελαν να κακοκαρδίσουν τους συμμάχους τους στην Τεχεράνη, στη Βαγδάτη και τη Δαμασκό, αλλά και τον μεγάλο πελάτη τους, που είναι η Τουρκία.
Η Μαχαμπάτ, η νεαρή 23χρονη δασκάλα από το Εμπίλ, ήταν πολύ χαρούμενη τη Δευτέρα που μας πέρασε ρίχνοντας στην κάλπη αυτό το μεγάλο «ΝΑΙ» και βουτώντας το δάχτυλό της στο δοχείο με την μπλε μελάνη.
Ίσως αυτή η κοπέλα να είναι πιο τυχερή από τις άλλες νεαρές Μαχαμπάτ, που από το 1029 και τη Συνθήκη των Σεβρών άκουγαν για ανεξάρτητο Κουρδιστάν και αργότερα πέθαιναν πνιγμένες από τα χημικά όπλα που είχε εξαπολύσει ο Σαντάμ Χουσεΐν από τη Βαγδάτη προκαλώντας δεκάδες χιλιάδες νεκρούς σε όλη αυτήν την αιματοβαμμένη περιοχή.
Και κάτι ακόμη. Ο Ξενοφώντας στην Κάθοδο των Μυρίων αναφέρεται σε αυτούς τους ανθρώπους.
Μιλούσαν, όπως και μιλούν, μια παράξενη γλώσσα που ούτε θυμίζει τις άλλες που μιλιούνται στην περιοχή. Ήταν Ζωροάστρες και ο Έλληνας στρατηγός, ίσως γιατί του ερχόταν καλύτερα στη γλώσσα του, την περιοχή αυτήν την ονόμασε Καρδουχία. Είχε εκπλαγεί διότι τα σπίτια τους ήταν χτισμένα μέσα στη γη, καθώς και τα μαντριά τους. Έτσι προφυλάσσονταν από το βαρύ ψύχος του χειμώνα που κράταγε πολύ καιρό. Τέτοια παλιά ράτσα είναι οι Κούρδοι, και οι παλιές ράτσες δύσκολα εξαφανίζονται, όσο κι αν κάποιοι πιθανότατα θα το ξαναεπιχειρήσουν.
