Σε απολογισμό των εντατικών προπαρασκευαστικών εργασιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίπτωση αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς συμφωνία προέβη σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εν όψει της έκτακτης Συνόδου Κορυφής, ενώ εξέδωσε πρακτικές οδηγίες για τα κράτη μέλη σε πέντε βασικούς τομείς.
«Στόχος των σημερινών κατευθύνσεων είναι να εξασφαλιστεί η ομαλή πρακτική εφαρμογή των ενωσιακών και εθνικών μέτρων έκτακτης ανάγκης εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την ΕΕ χωρίς συμφωνία στις 12 Απριλίου ή σε μεταγενέστερη ημερομηνία και να διασφαλιστεί συντονισμένη προσέγγιση καθόλη την ενδεχόμενη περίοδο απουσίας συμφωνίας», δήλωσε σχετικά ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς. «Αν και αυτό δεν είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα, δεν το φοβόμαστε. Είμαστε προετοιμασμένοι», είπε κατά τη σημερινή ενημέρωση του Τύπου στις Βρυξέλλες.
Ειδικότερα, οι τομείς για τους οποίους εξέδωσε συγκεκριμένες οδηγίες η Επιτροπή είναι: διαμονή και δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης των πολιτών, προστασία δεδομένων, φάρμακα και ιατροτεχνολογικά προϊόντα, δικαστική συνεργασία και αλιεία.
Σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα των πολιτών, η Επιτροπή σημειώνει ότι σε περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία αποτελεί προτεραιότητά η προστασία των δικαιωμάτων των Βρετανών πολιτών που διαμένουν στην ΕΕ και επομένως συστήνει στα κράτη μέλη να υιοθετήσουν «γενναιόδωρη προσέγγιση». Το ΗΒ, επισημαίνεται, αναμένεται να εφαρμόσει την ίδια προσέγγιση.
Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση, τα κράτη μέλη της ΕΕ-27 έχουν προβλέψει εθνικά μέτρα έκτακτης ανάγκης για να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες του ΗΒ που διαμένουν νόμιμα στο έδαφός τους θα διατηρήσουν αυτό το δικαίωμα αμέσως μετά την αποχώρηση χωρίς συμφωνία.
Στην Ελλάδα, όπου διαμένουν περί τους 24.000 εγγεγραμμένους βρετανούς πολίτες, έχει δημιουργηθεί ένας ειδικός ιστότοπος με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες (https://brexit.gov.gr). Συγκεκριμένα, η Ελλάδα έχει δηλώσει ότι θα δώσει περίοδο χάριτος μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου 2020, εφαρμόζοντας τους υφιστάμενους κανόνες της ΕΕ και τους εθνικούς κανόνες για την παροχή δικαιώματος διαμονής στους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου που ζουν στη χώρα.
Αναφορικά με τα φάρμακα και τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, η Επιτροπή αναφέρει πως χάρη στα μέτρα ετοιμότητας, τα περισσότερα φάρμακα που επηρεάζονται από την αποχώρηση του ΗΒ θα πρέπει πλέον να έχουν συμμορφωθεί με τη νομοθεσία της ΕΕ από την ημερομηνία αποχώρησης του ΗΒ και εξής. Ωστόσο είναι πιθανό, παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν, ορισμένα φάρμακα και ιατροτεχνολογικά προϊόντα να μη συμμορφωθούν εγκαίρως με τη νομοθεσία. Ως εκ τούτου, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθούν ελλείψεις ορισμένων προϊόντων εάν οι οικονομικοί φορείς δεν ενεργήσουν γρήγορα για την επανόρθωση της κατάστασης.
Το σημερινό έγγραφο καθοδήγησης αναδεικνύει τον μελλοντικό τρόπο συνεργασίας της Επιτροπής με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) και τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές για τα φάρμακα με σκοπό την παρακολούθηση της κατάστασης εκ του σύνεγγυς και την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων. Περιγράφει επίσης τις δυνατότητες χρήσης των διαθέσιμων εξαιρέσεων και παρεκκλίσεων από τους ισχύοντες κανόνες, ώστε να μετριαστεί ο κίνδυνος ελλείψεων φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων κρίσιμης σημασίας σε περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία.
Για την αλιεία, η ΕΕ έχει εγκρίνει δύο μέτρα έκτακτης ανάγκης για να καλύψει όλα τα σενάρια της αποχώρησης χωρίς συμφωνία. Αφενός, η ΕΕ έχει δημιουργήσει το κατάλληλο νομικό πλαίσιο για να επιτρέπει στα σκάφη του Ηνωμένου Βασιλείου την αμοιβαία πρόσβαση στα ύδατα της ΕΕ καθ’ όλη τη διάρκεια του 2019, εάν το Ηνωμένο Βασίλειο παραχωρήσει στα σκάφη της ΕΕ την ίδια πρόσβαση στα ύδατά του.
Αφετέρου, η ΕΕ έχει επίσης προσαρμόσει τα κριτήρια επιλεξιμότητας του Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας για να διασφαλίσει ότι οι αλιείς που θα χρειαστεί να παύσουν τις δραστηριότητές τους, εάν το ΗΒ δεν συνεχίσει να παραχωρεί πρόσβαση στα ύδατά του, μπορούν να λάβουν αποζημίωση. Σε αυτή την περίπτωση, θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν συντονισμένη προσέγγιση για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των αλιέων της ΕΕ στα διάφορα κράτη μέλη και για την προστασία των θαλάσσιων πόρων.
Σε γενικές γραμμές, η Επιτροπή προειδοποιεί ότι εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει χωρίς συμφωνία, θα προκληθούν αναπόφευκτα σημαντικές διαταραχές για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, καθώς θα καταστεί τρίτη χώρα χωρίς μεταβατικές ρυθμίσεις. Από τη στιγμή εκείνη, όλο το πρωτογενές και παράγωγο δίκαιο της ΕΕ θα παύσει να ισχύει για το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν θα υπάρξει μεταβατική περίοδος, όπως προβλέπεται στη συμφωνία αποχώρησης.
Σε αυτό το σενάριο, οι σχέσεις του ΗΒ με την ΕΕ θα διέπονται από το δημόσιο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Η ΕΕ θα πρέπει να εφαρμόσει αμέσως τους κανόνες και τους δασμούς της στα σύνορά της με το Ηνωμένο Βασίλειο. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ελέγχει την τήρηση των τελωνειακών, υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών προτύπων και να επαληθεύει τη συμμόρφωση με τους κανόνες της ΕΕ.
Όπως επισημαίνεται, παρά τα σημαντικά μέτρα προετοιμασίας που έχουν λάβει οι τελωνειακές αρχές των κρατών μελών, οι έλεγχοι αυτοί ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές καθυστερήσεις στα σύνορα. Οι οντότητες του Ηνωμένου Βασιλείου θα παύσουν επίσης να είναι επιλέξιμες για επιχορηγήσεις της ΕΕ και για συμμετοχή στις διαδικασίες προμηθειών της ΕΕ υπό τους τρέχοντες όρους.
Τέλος, η Επιτροπή ανακοίνωσε σήμερα ότι θα υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδοτικής στήριξης σε τομείς και περιφέρειες που θα επηρεαστούν πιο άμεσα. Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωσης, η Επιτροπή έχει εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν τα τρέχοντα κονδύλια και προγράμματα της ΕΕ σε περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία, καθώς και στην περίπτωση που το Ηνωμένο Βασίλειο δεν καταβάλει το ποσό που προβλέπεται στο πλαίσιο του κανονισμού έκτακτης ανάγκης για τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Με τον αναπρογραμματισμό ορισμένων διαρθρωτικών ταμείων, την ενεργοποίηση μέτρων κατά της διατάραξης των γεωργικών αγορών και τη χρήση ειδικών μέσων, όπως το πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (COSME), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠ), το Ταμείο Αλληλεγγύης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), θα μπορούσε να διατεθεί πρόσθετη ειδική χρηματοδότηση.
