Επιμέλεια: Κώστας Κάλτσας
Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, ήταν γνωστό από πολύ καιρό ότι θα διεξαχθεί την Κυριακή 1η Οκτωβρίου. Μόλις σήμερα όμως έγινε γνωστή η απάντηση της κεντρικής κυβέρνησης της Μαδρίτης, στην απόφαση των Καταλανών να ψηφίσουν για την απόσχισή τους από την Ισπανία, και μάλιστα με ηχηρό τρόπο…
Η καταλανική κυβέρνηση ανακοίνωσε αργά το βράδυ της Κυριακής ότι υπέρ του «ναι» τάχθηκε το 90% όσων συμμετείχαν στο χθεσινό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της περιφέρειας, το οποίο η Μαδρίτη είχε απαγορεύσει.
Σύμφωνα με την καταλανική κυβέρνηση, στη διαδικασία συμμετείχαν περίπου 2,26 εκατομμύρια πολίτες. Αυτός ο αριθμός σημαίνει ότι η συμμετοχή ανήλθε στο 42,3% του συνόλου των ψηφοφόρων στην Καταλονία, που φθάνουν τα 5,34 εκατομμύρια, παρά τη μαζική επιχείρηση της ισπανικής αστυνομίας για να εμποδίσει τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.
Αυτή η Κυριακή λοιπόν, φαντάζει περισσότερο σαν θρυαλλίδα εξελίξεων για την Καταλονία και την Ισπανία, παρά σαν ημέρα που θα δώσει ένα σαφές αποτέλεσμα και θα χαράξει ένα όριο της έως τώρα πορείας των πραγμάτων.
Τις προηγούμενες ημέρες προοιωνιζόταν μία σύγκρουση ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα, που έχουν από δεκαετίες καθοριστεί. Στη χειρότερη εσωτερική κρίση της Ισπανίας, μετά τον θάνατο του δικτάτορα Φράνκο και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, οι εικόνες από την Καταλονία θύμισαν περισσότερο εμφυλιοπολεμική σύρραξη, και παρέπεμψαν σε σκοτεινές εποχές για τη χώρα. Άλλωστε, οι 460 και πλέον τραυματίες το αποδεικνύουν περίτρανα.
Μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, που έκρινε αντισυνταγματικό το δημοψήφισμα, η κυβέρνηση του Ραχόι μεθόδευσε την προσπάθεια ακύρωσής του και κατέστησε σαφές ότι δεν θα αποδεχθεί οποιαδήποτε ετυμηγορία του καταλανικού λαού, προερχόμενη από μία παράνομη διαδικασίαΜετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, που έκρινε αντισυνταγματικό το δημοψήφισμα, η κυβέρνηση του Ραχόι μεθόδευσε την προσπάθεια ακύρωσής του και κατέστησε σαφές ότι δεν θα αποδεχθεί οποιαδήποτε ετυμηγορία του καταλανικού λαού, προερχόμενη από μία παράνομη διαδικασία. Οι συλλήψεις αξιωματούχων και οι εισβολές σε κυβερνητικά κτίρια της περιφέρειας νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, ήταν απλώς ο προάγγελος των όσων συνέβησαν σήμερα.
Το ερώτημα που γεννάται είναι σαφές: Μπορεί αυτό το δημοψήφισμα που διεξήχθη σε αυτές τις συνθήκες να θεωρηθεί θεσμικά κατοχυρωμένο και έγκυρο; Και αν ναι ποιος θα εφαρμόσει την ετυμηγορία του;
Δεδομένου ότι πολλά εκλογικά κέντρα δεν λειτούργησαν – 93 σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές – και ότι πολίτες εμποδίστηκαν να πλησιάσουν σε αυτά, κάλπες και ψηφοδέλτια κατασχέθηκαν από την Ισπανική αστυνομία αλλά και ότι αρκετά κέντρα ήταν χώροι ανοιχτοί, που δεν μπορούν να ελεγχθούν επαρκώς και δεν έχουν τα στεγανά για μία καθ’ όλα τυπική εκλογική διαδικασία, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο έως απίθανο να θεωρήσει κάποιος ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα μπορούσε να ληφθεί υπ’ όψιν. Άλλωστε πώς θα καταμετρηθούν οι ψήφοι και πώς θα δοθεί η αναγκαία νομιμοποίηση στη διαδικασία;
Ίσως οι Καταλανοί θα πρέπει να περιμένουν πέραν της αυριανής ημέρας για την ανεξαρτησία τους, αν είναι αυτό που τελικά θέλουν. Δεν είναι πολύ μακριά το παράδειγμα της Σκωτίας, που έπειτα από αιώνες αναμονής, η κάλπη του δημοψηφίσματος δεν έφερε την ανεξαρτησία από τη Μεγάλη Βρετανία…
Το σίγουρο είναι ότι μετά από τη σημερινή ημέρα, η κατάσταση στην Ισπανία δεν θα είναι πια η ίδια και ότι το καταλανικό ζήτημα έχει τεθεί πια de facto. Έστω και ως καταγραφή μίας τάσης απόσχισηςΤο σίγουρο είναι ότι μετά από τη σημερινή ημέρα, η κατάσταση στην Ισπανία δεν θα είναι πια η ίδια και ότι το καταλανικό ζήτημα έχει τεθεί πια de facto. Έστω και ως καταγραφή μίας τάσης απόσχισης. Τάσης που φαίνεται να έχει αποκτήσει βαθιές ρίζες στην κοινωνία της Καταλονίας, με τα πιο δυναμικά κομμάτια της, όπως η νεολαία, να διεκδικούν τον επαναπροσδιορισμό της θέσης τους στο ισπανικό γίγνεσθαι. Είτε αυτό γίνει σε μία ανεξάρτητη πλέον χώρα είτε στην ενωμένη Ισπανία, με μια περισσότερο «ειδική» σχέση της περιφέρειας με το κεντρικό ομοσπονδιακό κράτος.
Σε πολιτικό επίπεδο, το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Καταλανός αυτονομιστής πρόεδρος Κάρλες Πουτζεμόντ και ο συνασπισμός του οποίου ηγείται, βγαίνουν ενισχυμένοι από αυτήν την περιπέτεια, αφού έθεσαν τελεσίδικα το ζήτημα της ανεξαρτησίας και συγκρούστηκαν με το Μαριάνο Ραχόι και τη διοίκηση της Μαδρίτης, ανεξαρτήτως του σημερινού αποτελέσματος. Αν ληφθεί υπ’ όψιν και το υψηλό επίπεδο καταστολής, με εικόνες αστυνομικών να χτυπούν ηλικιωμένους και να χρησιμοποιούν πλαστικές σφαίρες εναντίον του συγκεντρωμένου πλήθους, τότε με ασφάλεια μπορεί κάποιος να πει ότι «το παιχνίδι παίχτηκε στο γήπεδο των Καταλανών».
Μπορεί στην πράξη να χάνεται το στοίχημα του δημοψηφίσματος, αλλά και η μεθοδολογία της Ισπανικής κυβέρνησης, όπως αποδείχτηκε, μάλλον απέχει από πρακτικές δημοκρατικού κράτους. Και οι μνήμες στην Ισπανία, από αντίστοιχες πρακτικές καταστολής άλλων εποχών, είναι ακόμη νωπές…
Ραχόι: Παράνομο το δημοψήφισμα
«Η Καταλονία απέτυχε να διεξαγάγει σήμερα ένα δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία», δήλωσε ο ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι. «Ο λαός της Καταλονίας ξεγελάσθηκε για να πάρει μέρος στην απαγορευμένη ψηφοφορία», υποστήριξε ο Ραχόι, προσθέτοντας πως το δημοψήφισμα ήταν ένα στρατήγημα της περιφερειακής κυβέρνησης εναντίον της νομιμότητας και της δημοκρατικής αρμονίας και ήταν ένας «δρόμος που οδηγεί στο πουθενά».
Ο Ραχόι ευχαρίστησε τις δυνάμεις ασφαλείας που επέβαλαν τον νόμο και έκαναν τη δουλειά τους και υποστήριξε πως το κράτος δικαίου επικράτησε στην Καταλονία. «Σήμερα δεν έγινε δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση στην Καταλονία. Το κράτος δικαίου παραμένει σε ισχύ με όλη τη δύναμή του», τόνισε ο συντηρητικός ηγέτης σε τηλεοπτική ομιλία του.
Οι δυνάμεις της τάξης «έκαναν το καθήκον τους» και «σεβάστηκαν την εντολή της δικαιοσύνης», η οποία είχε απαγορεύσει το δημοψήφισμα. «Θα ήταν ευκολότερο για όλους να κοιτάξουμε από την άλλη πλευρά», πρόσθεσε ο συντηρητικός ηγέτης. Το δημοψήφισμα αποτελούσε μια «αληθινή επίθεση εναντίον του κράτους δικαίου (…) στην οποία το κράτος αντέδρασε με αποφασιστικότητα και ηρεμία».
Ο ισπανός πρωθυπουργός ζήτησε επίσης να συναντηθεί με όλα τα πολιτικά κόμματα για αν συζητήσουν το μέλλον της χώρας μετά το δημοψήφισμα.
Εκτεταμένα επεισόδια, εκατοντάδες τραυματισμοί
Από τα χαράματα άρχισαν να σχηματίζονται οι πρώτες ουρές των Καταλανών ψηφοφόρων μπροστά από τα εκλογικά τμήματα στα αστικά κέντρα της Καταλονίας, κυρίως στη Βαρκελώνη. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία και οι ηλεκτρονικές σελίδες των μεγάλων ευρωπαϊκών και όχι μόνο εφημερίδων συντονίζονται στον ρυθμό της Καταλονίας η οποία επιμένει στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της παρά την κατηγορηματική στάση της κεντρικής εξουσίας στη Μαδρίτη που δηλώνει ότι η διαδικασία αυτή δεν πρόκειται να συμβεί.
Ένταση, επεισόδια και λιποθυμίες υπό βροχή, έξω από κάποια εκλογικά τμήματα της Καταλονίας, μεταξύ ψηφοφόρων και αστυνομικών που επιχειρούν να τους απομακρύνουνΚανονικά οι κάλπες άνοιξαν στις 9.00 τοπική ώρα, δηλαδή στις 10.00 ώρα Ελλάδος. Ένταση, επεισόδια και λιποθυμίες υπό βροχή, έξω από κάποια εκλογικά τμήματα της Καταλονίας, μεταξύ ψηφοφόρων και αστυνομικών που τους απώθησαν.
Όπως ανέφεραν αυτόπτες μάρτυρες, η αστυνομία έκανε χρήση πλαστικών σφαιρών εναντίον του πλήθους σε έναν δρόμο της Βαρκελώνης, με αποτέλεσμα να υπάρχουν τραυματίες. Σε πολλές περιπτώσεις η αστυνομία έχει κυνηγήσει το πλήθος, προκειμένου να το διαλύσει.
Οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης στην Καταλονία αναφέρουν ότι υπάρχουν πάνω από 760 τραυματίες, ως συνέπεια της άσκησης αστυνομικής βίας κατά των πολιτών, που θέλουν να ψηφίσουν στο απαγορευμένο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία.
Το Υπουργείο Εσωτερικών της Ισπανίας αναφέρει ότι μεταξύ των τραυματιών υπάρχουν και 11 αστυνομικοί.
Ο πρόεδρος της επαρχίας της Καταλονίας, Κάρλες Πουτζεμόντ δήλωσε ότι η χρήση κλομπ και ελαστικών σφαιρών από την αστυνομία αποτελεί «αδικαιολόγητη χρήση βίας», ενώ δημιουργεί μία απαίσια εικόνα για την Ισπανία.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η δήμαρχος της Βαρκελώνης, Άντα Κολάου, η οποία κάλεσε τον Ισπανό πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι να παραιτηθεί, απαιτώντας τον τερματισμό της χρήσης βίας από τις αστυνομικές δυνάμεις, κατά των πολιτών που θέλουν να ψηφίσουν στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας.
Ο απεσταλμένος της Ισπανικής κυβέρνησης στην Καταλονία Ενρίκ Μίλ ξεκαθάρισε ότι «πρέπει να σεβαστούμε το νομικό πλαίσιο». «Η (τοπική) κυβέρνηση διακινδυνεύει τη δημόσια τάξη και τη σωματική ακεραιότητα των ανθρώπων, περιλαμβανομένων μικρών παιδιών» τόνισε.
Οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας οργάνωσαν τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας σε διάφορους εναλλακτικούς χώρους όπως σχολεία, μοναστήρια, κέντρα υγείας, γηροκομεία, μουσεία κ.α. την ώρα που τα περισσότερα επίσημα εκλογικά κέντρα έχουν αποκλειστεί ή σφραγιστεί από την κεντρική διοίκηση της ισπανικής αστυνομίας.
Καταλονία: Επεισόδια μεταξύ αστυνομίας και ψηφοφόρων έξω από εκλογικό κέντρο της Βαρκελώνης
Δεκάδες μέλη των δυνάμεων αντιμετώπισης ταραχών της ισπανικής αστυνομίας σπρώχνουν με τις ασπίδες τους ανθρώπους που είναι συγκεντρωμένοι έξω από αυτό το εκλογικό κέντρο της ΒαρκελώνηςΔεκάδες μέλη των δυνάμεων αντιμετώπισης ταραχών της ισπανικής αστυνομίας σπρώχνουν με τις ασπίδες τους ανθρώπους που είναι συγκεντρωμένοι έξω από αυτό το εκλογικό κέντρο της Βαρκελώνης, σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας.
Υπήρξαν μάλιστα σκηνές ακόμη και με ηλικιωμένους ανθρώπους που αντιμετωπίστηκαν με ιδιαίτερη βιαιότητα. Η Ισπανική αστυνομία δεν περιορίστηκε όμως μόνο στους ηλικιωμένους, καθώς χτύπησε γυναίκες αλλά και Καταλανούς πυροσβέστες, που βρίσκονταν στα σημεία των συμπλοκών.
Μάλιστα σε μία περίπτωση ένας σκύλος, παρά τα χτυπήματα που δέχτηκε ο ιδιοκτήτης του, έμεινε στο πλάι του και προσπάθησε να τον προστατέψει.
Σε διάφορα εκλογικά κέντρα οι αστυνομικοί απομάκρυναν τους συγκεντρωμένους, χωρίς να λείπουν τα επεισόδια και οι εντάσεις.
Η αστυνομία εισέβαλε με τη βία στο εκλογικό κέντρο της Χερόνα, όπου πρόκειται να ψηφίσει στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας ο πρόεδρος της επαρχίας Κάρλες Πουτζεμόντ.
Εξάλλου το ισπανικό υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι η αστυνομία και η εθνοφρουρά κατέσχεσαν κάλπες και ψηφοδέλτια από εκλογικά κέντρα στην Καταλονία.
«Ιδού οι πρώτες κάλπες και τα ψηφοδέλτια που έχει κατασχέσει η αστυνομία στη Βαρκελώνη. Οι αστυνομικοί συνεχίζουν να αναπτύσσονται στην Καταλονία» ανέφερε το υπουργείο στον λογαριασμό του στο Twitter στις 09.00 (τοπική ώρα, 10.00 ώρα Ελλάδας). Το μήνυμα συνοδευόταν από μια φωτογραφία.
Από την άλλη πλευρά ο εκπρόσωπος της τοπικής κυβέρνησης στην Καταλονία δήλωσε ότι ποσοστό 73% των εκλογικών κέντρων παραμένει ανοιχτό και ζήτησε την υπομονή των ψηφοφόρων καθώς «γίνονται συχνές επιθέσεις στο σύστημα των ηλεκτρονικών υπολογιστών μας».
Η πλειονότητα των κατοίκων επιθυμεί, σε ποσοστό 70%, να διεξαχθεί ένα νόμιμο δημοψήφισμα
Χιλιάδες άνθρωποι, κρατώντας ισπανικές σημαίες, διαδήλωσαν χθες βράδυ σε Μαδρίτη, Βαρκελώνη και άλλες μεγάλες πόλεις για να υπερασπιστούν την ενότητα της Ισπανίας, ενόψει του σημερινού δημοψηφίσματος για την απόσχιση της Καταλονίας.
Οι αρχές ασφαλείας έχουν λάβει εντολή να απομακρύνουν όσους συγκεντρωθούν για να ψηφίσουν. Οι εθελοντές που θα βοηθήσουν απειλούνται με πρόστιμα άνω των 300.000 ευρώΟι καταλανικές αρχές παραμένουν αποφασισμένες να πραγματοποιήσουν το δημοψήφισμα, παρά την απαγόρευσή του ως αντισυνταγματικό από τη Δικαιοσύνη. Οι αρχές ασφαλείας έχουν λάβει εντολή να απομακρύνουν όσους συγκεντρωθούν για να ψηφίσουν. Οι εθελοντές που θα βοηθήσουν απειλούνται με πρόστιμα άνω των 300.000 ευρώ.
Στις 6 Σεπτεμβρίου οι αυτονομιστές ανακοίνωσαν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος αυτού, παρότι το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας το είχε κρίνει αντισυνταγματικό και χωρίς να υπάρχει πλήρης συναίνεση μεταξύ των Καταλανών.
Η επαρχία είναι σχεδόν διχασμένη αναφορικά με το θέμα, όμως η πλειονότητα των κατοίκων επιθυμεί, σε ποσοστό 70%, να διεξαχθεί ένα νόμιμο δημοψήφισμα με την άδεια της κεντρικής κυβέρνησης.
Από τις 6 Σεπτεμβρίου ούτε οι νομικές προσφυγές, ούτε οι συλλήψεις και οι έρευνες έχουν αποτρέψει τους αυτονομιστές της Καταλονίας, όπου ζει το 16% των κατοίκων της Ισπανίας.
Σε συνέντευξή του στο AFP ο πρόεδρος της επαρχίας αυτής, ο Κάρλες Πουτζεμόντ, δήλωσε ότι νιώθει πως φέρει «μια μεγάλη ευθύνη».
«Είναι μια πολύ σοβαρή στιγμή», τόνισε, επιβεβαιώνοντας ότι σε περίπτωση νίκης του «ναι» θα ληφθούν «πολιτικές αποφάσεις» που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Καταλονίας, έπειτα από μια «μεταβατική» φάση στη διάρκεια της οποίας θα γίνουν διαπραγματεύσεις για την απόσχιση της επαρχίας από την Ισπανία.
Οι συνέπειες μιας απόσχισης της επαρχίας αυτής, που εκπροσωπεί το 19% του ΑΕΠ της Ισπανίας και έχει το μέγεθος του Βελγίου, δεν μπορούν να εκτιμηθούν, όπως και αυτές του BrexitΟι συνέπειες μιας απόσχισης της επαρχίας αυτής, που εκπροσωπεί το 19% του ΑΕΠ της Ισπανίας και έχει το μέγεθος του Βελγίου, δεν μπορούν να εκτιμηθούν, όπως και αυτές του Brexit. Ανησυχούν όμως πολύ τους Ισπανούς, οι οποίοι βγήκαν χθες το βράδυ στους δρόμους κατά χιλιάδες διαδηλώνοντας ενάντια στο δημοψήφισμα, τόσο στη Βαρκελώνη όσο και στη Μαδρίτη. Κρατούσαν σημαίες ισπανικές, καταλανικές και ευρωπαϊκές και πανό που έγραφαν «Η Καταλονία είναι η Ισπανία».
Από την πλευρά τους οι αυτονομιστές ισχυρίζονται ότι έχουν προκαλέσει «μια επανάσταση χαμόγελων» και πραγματοποιούν καθημερινές κινητοποιήσεις.
Η κυβέρνηση του συντηρητικού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι τονίζει ότι το δημοψήφισμα είναι παράνομο και δεν προβλέπεται από το ισπανικό Σύνταγμα.
Σύμφωνα με την νομαρχία, 160 εκλογικά κέντρα έχουν καταληφθεί από τους αυτονομιστές, όμως 1.300 έχουν κλείσει. Η ημέρα κινδυνεύει να εξελιχθεί σε ένα παιχνίδι γάτας με το ποντίκι.
