Σύνταξη και επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Αν και πετάει περίπου 90 κιλά τροφίμων ανά άτομο ετησίως, η Ιαπωνία δεν κατατάσσεται στην κορυφή της παγκόσμιας λίστας των παραβατών της διαχείρισης των αποβλήτων. Ωστόσο, τα τρόφιμα που απορρίπτονται αντιπροσωπεύουν ένα σοβαρό πρόβλημα για ένα (νησιωτικό) κράτος με περιορισμένο χώρο υγειονομικής ταφής και στόχο τη μεγιστοποίηση της βιωσιμότητας
Η επανεφεύρεση μπορεί να προσφέρει μια εναλλακτική λύση. Οι ιαπωνικές εταιρείες παίρνουν φλούδες λαχανικών, μαγειρικό λάδι, τσόφλια αυγών και άλλα απορριπτόμενα τρόφιμα και δημιουργούν εντελώς διαφορετικά προϊόντα. Σκυρόδεμα, για παράδειγμα. Ακόμα και έπιπλα. Τρεις εταιρείες ξεχωρίζουν, με λύσεις που (ελπίζουν ότι) θα βοηθήσουν τη χώρα τους να μειώσει τη σπατάλη τροφίμων στο μισό έως το 2030, ίσως σώζοντας ένα κομμάτι του πλανήτη στην πορεία.
Οι τουρίστες που έρχονται απολαμβάνουν την ιαπωνική ύπαιθρο, ταξιδεύοντας με το τρένο του Takachiho Amaterasu Railway. Ποζάρουν με φόντο το ροζ – άσπρο τρένο, που είναι μια αγαπημένη εικόνα για τους τουρίστες που επισκέπτονται την πόλη Takachiho, της νότιας Ιαπωνίας. Τα συστατικά για το καύσιμο βιοντίζελ που τροφοδοτεί το τρένο προέρχονται από μερικές χιλιάδες εστιατόρια της Ιαπωνίας.
Ένα τρένο που κινείται με υπολείμματα λαδιού σούπας
Όταν το 2005 ένας ισχυρός τυφώνας κατέστρεψε τον σιδηρόδρομο στο Takachiho, μια πόλη περίπου 12.000 κατοίκων στη νότια Ιαπωνία, οι τοπικοί ηγέτες αποφάσισαν ότι ήταν πολύ ακριβό να αποκαταστήσουν όλες τις λειτουργίες του τρένου. Η απώλεια έθεσε σε κίνδυνο μια βασική πηγή της οικονομικής δραστηριότητας της πόλης.
Η ανοικοδόμηση που ξεκίνησε στον ίδιο τον σιδηρόδρομο βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Όμως, ένα υπαίθριο τρένο με δύο βαγόνια που προσφέρει στους τουρίστες εκπληκτική θέα στην ύπαιθρο κινείται τώρα καθημερινά – τα καύσιμα του είναι προϊόν επεξεργασίας υπολειμμάτων λαδιού από νουντλς tonkotsu και μαγειρικού λαδιού από tempura, τα οποία συλλέγονται από περίπου 2.000 εστιατόρια της Ιαπωνίας.
Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, ο οποίος αγωνίζεται για να ξαναρχίσει η λειτουργία των τρένων, Takachiho Amaterasu Railway, εστίασε εξαρχής σε περιβαλλοντικά ζητήματα. Ο Fumihiko Takayama πίστευε ότι οι κάτοικοι της πόλης ήταν, εν μέρει, υπεύθυνοι για τις καταστροφές που προκάλεσε η καταιγίδα – λόγω της κοπής των δέντρων που είχε προηγηθεί, για τη στέγαση και την ανάπτυξη επιχειρήσεων. Ήθελε να διασφαλίσει ότι το έργο της εταιρείας δεν θα προκαλούσε περαιτέρω ζημιά.
Οι τουρίστες επιβιβάζονται στο τρένο για ένα ταξίδι τριών μιλίων στην ιαπωνική ύπαιθρο. Ανάμεσα στις καθημερινές διαδρομές του στα αξιοθέατα, ο επικεφαλής της εγκατάστασης Daiki Nishiura ανεφοδιάζει το τρένο με καύσιμα. Η Amaterasu συνεργάζεται με τη Nishida Shoun, μια εταιρεία μεταφορών στη Fukuokua, η οποία παράγει περίπου 3.000 λίτρα βιοντίζελ καθημερινά στο εργοστάσιό της. Τα καύσιμα τροφοδοτούν το Amaterasu Grand Super Cart στο γραφικό ταξίδι μετ’ επιστροφής που πραγματοποιούν χιλιάδες τουρίστες από την Ιαπωνία και το εξωτερικό.
«Θέλαμε να είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό τουριστικό αξιοθέατο, που θα μπορούσε να ενημερώνει τους ανθρώπους για την ιστορία, τον πολιτισμό και το περιβάλλον», δήλωσε ο Hiroyoshi Saitoh, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας και πρόσθεσε: «Με την εφαρμογή του βιοντίζελ, πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι θα συνειδητοποιήσουν περισσότερο τα περιβαλλοντικά ζητήματα καθώς και το βιοντίζελ – ειδικά οι μαθητές που έρχονται εδώ σε σχολικές εκδρομές».
Ένα πράγμα που πολλοί από αυτούς παρατηρούν: Το βιοντίζελ μυρίζει σαν tonkotsu ή τηγανητό ρύζι. Ο ελάχιστος καπνός που βγάζει είναι λευκός – μια μεγάλη διαφορά από τον πυκνό μαύρο καπνό και τη μυρωδιά βενζίνης του κανονικού ντίζελ.
Αποξηραμένα υπολείμματα τροφών που μετατρέπονται σε σκυρόδεμα
Το σκυρόδεμα είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο δομικό υλικό στον κόσμο και το βασικό συστατικό του, το τσιμέντο, είναι ένας σημαντικός ρυπαντής των εκπομπών του θερμοκηπίου και ευθύνεται για το 8% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα, σύμφωνα με τη διεθνή ερευνητική ομάδα Chatham House.
Τι θα γινόταν, λοιπόν, αν ήταν δυνατή μια πιο βιώσιμη εναλλακτική με την παραγωγή σκυροδέματος από υπολείμματα τροφίμων, που επίσης θα βοηθούσε στη μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου από τους χώρους υγειονομικής ταφής; Αυτή είναι η ιδέα πίσω από την Fabula, μια start-up με έδρα το Τόκιο.
Ερευνητές στην Fabula δημιούργησαν μια συνταγή για να δημιουργήσουν σκυρόδεμα από τρόφιμα, στεγνώνοντας τα υπολείμματα τροφών, συμπιέζοντας τα και διοχετεύοντας τα σε καλούπι σε υψηλή θερμοκρασία. Η εταιρεία, που ιδρύθηκε το 2021 από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, ξεκίνησε με είδη που συνήθως απορρίπτονται όπως το λάχανο, τις φλούδες πορτοκαλιού και τις φλούδες κρεμμυδιού – αλλά διαπίστωσε ότι σχεδόν οποιοδήποτε είδος τροφίμων μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Τώρα επεξεργάζονται κυρίως κατακάθια καφέ και φύλλα τσαγιού για να φτιάξουν το τσιμέντο τους. Η αντοχή του προϊόντος εξαρτάται από τα χρησιμοποιηθέντα συστατικά.
Η Fabula παράγει, επί του παρόντος, είδη οικιακής χρήσης κατόπιν παραγγελίας, όπως σουβέρ και πιάτα, εν αναμονή της πατέντας της. Ο στόχος είναι να κατασκευαστούν έπιπλα και μεγαλύτερες κατασκευές όταν η τεχνολογία θα είναι σε θέση να κάνει το τσιμέντο πιο ανθεκτικό.
Η εταιρεία ελπίζει να συνεργαστεί με αγρότες που έχουν πλεονάζουσες καλλιέργειες και κατασκευαστικές εταιρείες που αναζητούν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις. Εταιρείες παραγωγής τροφίμων που δεν μπορούν να αποφύγουν τη δημιουργία απορριμμάτων κατά τη διάρκεια των διαδικασιών τους συνεργάζονται επίσης με την εταιρεία, δήλωσε ο Takuma Oishi, επικεφαλής εμπορικός διευθυντής της Fabula. «Ελπίζουμε ότι μπορούμε ίσως να γίνουμε κάποιου είδους υπηρεσία που θα παρεμβάλλεται μεταξύ εταιρειών που έχουν υπολείμματα τροφίμων και εταιρειών που θέλουν να κατασκευάσουν αγαθά από τέτοια υλικά», είπε.
«Δεδομένου ότι το τσιμέντο αυτού του είδους είναι 100% βρώσιμο, θα μπορούσε να δημιουργήσει ευκαιρίες κατά την αντιμετώπιση καταστροφών όταν πρέπει να κατασκευαστούν γρήγορα προσωρινές κατασκευές», πρόσθεσε ο Oishi. Οι πληγέντες που εγκαθίστανται σε αυτά θα μπορούσαν να στραφούν σε αυτές ακόμη και για διατροφή. Αν η τεχνολογία προχωρήσει αρκετά, ίσως κάποια μέρα οι ένοικοι θα μπορούσαν να είναι σε θέση «να φάνε τα σπίτια ή τα έπιπλα όταν είναι απαραίτητο».
Καρέκλες 3D printing από τσόφλια αυγών
Η ιαπωνική τεχνική kintsugi του 15ου αιώνα – που σημαίνει «ενώνω με χρυσό» – χρησιμοποιεί λάκα αναμεμειγμένη με χρυσό σε σκόνη για να επισκευάσει σπασμένα κομμάτια αγγείων. Το ηθικό υπόβαθρο της διεργασίας είναι ότι τα λάθη και οι ατέλειες μπορούν να γίνουν κάτι όμορφο και ουσιαστικό. Ο Yusuke Mizobata, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας σχεδιασμού NOD, θεωρεί το kintsugi προπομπό της σύγχρονης ιδέας της ανακύκλωσης. Είναι η έμπνευση πίσω από τη δουλειά που ξεκίνησε προκειμένου να μετατρέψει τα κατακάθια καφέ και τα τσόφλια αυγών σε μινιμαλιστικά έπιπλα με 3D printing.
«Νομίζω ότι η ανακύκλωση είναι στην πραγματικότητα ένα πολύ φυσικό μέρος της ιαπωνικής κουλτούρας, αλλά τα πράγματα έχουν γίνει πολύ βολικά σήμερα, μια και μπορούμε να αγοράσουμε όλα όσα χρειαζόμαστε», υποστηρίζει. «Στο παρελθόν, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν αυτό που είχαν γύρω τους με πιο δημιουργικούς τρόπους. Με την τεχνολογία, μπορούμε να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους», συμπληρώνει. Η ιδέα προέκυψε όταν ο Mizobata και οι συνεργάτες του εργάζονταν σε έργα χωροταξικού σχεδιασμού και είδαν πόσο γρήγορα κατασκευάζονταν έπιπλα και στη συνέχεια αποσυναρμολογούνταν, για εμπορικούς χώρους, όπως τα ξενοδοχεία. Αποφάσισαν να βρουν μια πιο βιώσιμη λύση.
Το μελάνι τρισδιάστατης εκτύπωσης τους είναι κατασκευασμένο από κατακάθια καφέ, κελύφη αυγών και άλλα είδη διατροφής που στεγνώνουν και αναμειγνύονται με ρητίνες. Αυτό το μείγμα μετατρέπεται σε σφαιρίδια, που στη συνέχεια λιώνουν παράγοντας το μελάνι που χρειάζονται. Η Ιαπωνία, σημειώνει ο Mizobata, είναι μια από τις λίγες χώρες με τρισδιάστατους εκτυπωτές που μπορούν να δημιουργήσουν υλικά ύψους περίπου 3 μέτρων.
Η NOD κατασκευάζει έπιπλα κατ’ οπιν παραγγελίας, αλλά ο Διευθύνων Σύμβουλος της ελπίζει πως η τεχνολογία δεν θα αργήσει να γίνει πιο προσιτή και κοινή, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μπορούν εύκολα να δημιουργούν είδη με τρόφιμα – που διαφορετικά θα πετούσαν. Τελικά, η ανάπτυξη των επίπλων που κατασκευάζονται από απορρίμματα τροφίμων θα μπορούσε να βοηθήσει να αλλάξει η νοοτροπία των ανθρώπων σχετικά με την κατανάλωση και να τους ενθαρρύνει να ανακυκλώνουν, αντί να αγοράζουν συνέχεια καινούργια. «Αν και οι άνθρωποι είναι πλέον πιο συνειδητοποιημένοι σχετικά με την ανακύκλωση και την βιωσιμότητα, εξακολουθεί να είναι δύσκολο (για αρκετούς) να την ενσωματώσουν στην καθημερινή ζωή τους», καταλήγει ο Mizobata.
Πηγή: The Washington Post
