Τον σουλτάνο που έχει για πρότυπο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και πασχίζει να του μοιάσει αποκαλύπτει σε άρθρο του στο περιοδικό Time ο καθηγητής του Yale Άλαν Μίκαϊλ.
Πρόκειται για τον σουλτάνο Σελίμ ο Α΄, γνωστό ως «Γιαβούζ», που σημαίνει σκληρός. Επί των ημερών του η Οθωμανική Αυτοκρατορία εξελίχθηκε από ισχυρή περιφερειακή δύναμη σε τεράστια, παγκόσμια αυτοκρατορία, όπως γράφει ο συντάκτης του άρθρου.
Στο άρθρο του, ο καθηγητής του Yale αναφέρεται αρχικά στα ιστορικά θλιβερά γεγονότα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας σε τεμένη, αλλά και στη στήριξη που παρέσχε ο Ερντογάν στη Χαμάς, την επαύριο της συμφωνίας Ισραήλ-Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, γεγονός που προκάλεσε την οργή των ΗΠΑ και σχολιάζει:
«Όλες αυτές οι κινήσεις συνιστούν προβολή του οράματος του Ερντογάν για μία ισλαμική ισχύ στον κόσμο. Ο δημοκρατικός κόσμος στην Τουρκία, τη Μέση Ανατολή και σε όλον τον κόσμο θα πρέπει να ανησυχεί».
Και συνεχίζει ο καθηγητής:
«Πολλά έχουν γραφεί για την απόπειρα του Ερντογάν να αναστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία ή να “το παίξει” Σουλτάνος. Υπάρχει αλήθεια εδώ. Αλλά για να καταλάβει κανείς την πολιτική ατζέντα και τον ορίζοντα του Ερντογάν, πρέπει να εντοπίσει συγκεκριμένα σε ποιον από τους Οθωμανούς Σουλτάνους πασχίζει να μοιάσει.
»Είναι ο 9ος Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο Σελίμ ο Α’.
»Ο Σελίμ πέθανε 500 χρόνια πριν, στα 520.
»Και ήταν επί των ημερών του που η Οθωμανική Αυτοκρατορία εξελίχθηκε από ισχυρή περιφερειακή δύναμη σε τεράστια, παγκόσμια αυτοκρατορία.
»Αυτός, ο προ 500 ετών Σουλτάνος, είναι ο Σουλτάνος που εξυπηρετεί τις ανάγκες του Ερντογάν.
»Ο Σελίμ προσφέρει το πρότυπο στην Τουρκία για να γίνει παγκόσμια οικονομική και πολιτική δύναμη, με επιρροή από την Ουάσινγκτον έως το Πεκίνο, συντρίβοντας κάθε διεθνή και εγχώριο ανταγωνιστή.
»Πρέπει να μας ανησυχεί ο εναγκαλισμός του Ερντογάν με το όραμα της Τουρκίας ως πολιτικής δύναμης του “μόνο εμείς και κανείς άλλος”.
»Αντιπροσωπεύει ένα ιστορικό παράδειγμα της πολιτικής του “ισχυρού άντρα”, πολιτικής που οδήγησε σε περιφερειακούς πολέμους, απόπειρες εξολόθρευσης θρησκευτικών μειονοτήτων και μονοπώλησης των παγκόσμιων πλουτοπαραγωγικών πόρων.
»Πέραν των προσπαθειών του να μονοπωλήσει τα αποθέματα φυσικού αερίου γύρω από την Τουρκία, η πολιτική αυτή σήμερα σχηματοποιείται στις διεθνείς πολεμικές περιπέτειες του Ερντογάν στη Λιβύη, τη Συρία και την Υεμένη.
»Στο εσωτερικό, ο Ερντογάν έχει καταδιώξει τη σιιτική κοινότητα της Τουρκίας, τους Κούρδους, τους διανοούμενους, τους Χριστιανούς, τους δημοσιογράφους, τις γυναίκες και τους αριστεριστές».
Γιατί ο Ερντογάν πασχίζει να μοιάσει στον Σελίμ
Και συνεχίζει στο άρθρο του ο καθηγητής:
«Του Ερντογάν τού αρέσει ο Σελίμ επειδή έκανε τους Τούρκους την παγκόσμια πολιτική δύναμη. Από το 1517 έως το τέλος του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, η Οθωμανική Αυτοκρατορία διατήρησε το γεωγραφικό σχήμα που της χάρισε ο Σελίμ, κυριαρχώντας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή (…) διπλασιάζοντας το μέγεθός της (…). Η Τουρκική Δημοκρατία κληρονόμησε πολλά από εκείνη τη δύναμη της Αυτοκρατορίας, μετά την εξάλειψή της το 1923.
»Αν και κάθε σύγχρονος Τούρκος κυβερνήτης είχε πάρει αποστάσεις από την κληρονομιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το Ισλάμ προσπαθώντας να προβάλει ένα πιο δυτικό, κοσμικό και μοντέρνο πρόσωπο, ο Ερντογάν είναι ο πρώτος που ενεργά εναγκαλίστηκε το οθωμανικό ισλαμιστικό παρελθόν.
»Και εδώ ο Σελίμ αποδεικνύεται κομβικός για την εικόνα του Ερντογάν. Η νίκη του επί των Μαμελούκων δημιούργησε για πρώτη φορά στην ιστορία το πρώτο κράτος με μουσουλμανική πλειονότητα, ύστερα από περίπου δύο αιώνες στους οποίους η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ένα κράτος με την πλειονότητα του πληθυσμού να είναι κυρίως Έλληνες Ορθόδοξοι. Με τη νίκη του εκείνη ο Σελίμ έγινε ο πρώτος Οθωμανός Σουλτάνος που βασίλεψε στη Μέκκα και την Αν, ο Σελίμ ήταν ο πρώτος Οθωμανός που έγινε Σουλτάνος και Χαλίφης, ο Ερντογάν είναι ο πρώτος ηγέτης που θέλει να διεκδικήσει και τους δύο τίτλους».
Το όνομα του Σελίμ που δόθηκε στην τρίτη γέφυρα στο Βόσπορο, η οποία κατασκευάστηκε πρόσφατα, τα τεράστια ποσά που δαπάνησε στον τάφο του Σελίμ και άλλα μνημεία, αλλά και η εμφάνισή του εκεί αμέσως μετά το δημοψήφισμα του 2017 είναι μερικές ακόμη από τις αποδείξεις της εμμονής του Ερντογάν με τον Σελίμ, αναφέρει ο καθηγητής.
Και το άρθρο καταλήγει: «Ο Ερντογάν και οι συνάδελφοί του στο Ισλαμιστικό κόμμα περιγράφουν τους εαυτούς τους ως “τα εγγόνια” των Οθωμανών. Σε αυτή τη στοχευμένη γενεαλογία, ο Ερντογάν προσπερνάει μία ολόκληρη γενιά, εκείνη των ιδρυτών της τουρκικής Δημοκρατίας το 1923 για να επιστρέψει σε μια εποχή κατά την οποία οι Οθωμανοί διαφέντευαν στον κόσμο έως και τις μέρες του Σελίμ, όταν οι πόλεμοι και η εσωτερική καταπίεση οδήγησαν σε πλούτο και εδαφική ισχύ.
«Η επαναδημιουργία ενός τέτοιου προγράμματος είναι επικίνδυνη προοπτική για την Τουρκία, τη Μέση Ανατολή και για όλον τον κόσμο.
»Για να κάνεις την Τουρκία ξανά Οθωμανική απαιτεί εκείνη τη βία, τη λογοκρισία και το βιτριόλι που ο Ερντογάν έχει αποδείξει ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει».
