Η αστυνομία ανέκτησε χθες Πέμπτη το βράδυ τον έλεγχο της φυλακής της Γουαγιακίλ, στον νοτιοδυτικό Ισημερινό, όπου τουλάχιστον 118 φυλακισμένοι σκοτώθηκαν στις συγκρούσεις που ξέσπασαν από την Τρίτη· πρόκειται για τη χειρότερη σφαγή στην ιστορία των σωφρονιστικών συστημάτων σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.
Τουλάχιστον 118 κρατούμενοι σκοτώθηκαν – έξι αποκεφαλίστηκαν – και άλλοι 86 τραυματίστηκαν, ενημέρωσαν χθες βράδυ οι δικαστικές αρχές.
«Όλα είναι ήρεμα, οι κρατούμενοι βρίσκονται στα κελιά τους. Η κατάληψη των αιθουσών τερματίστηκε», είπε η Τάνια Βαρέλα, ανώτερη αξιωματικός της αστυνομίας, απευθυνόμενη στον Τύπο στο σωφρονιστικό κατάστημα της Γουαγιακίλ, έπειτα από επιχείρηση στην οποία συμμετείχαν 900 υφιστάμενοί της – δύο τραυματίστηκαν – νωρίτερα χθες.
Τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και στρατιώτες έχουν αναπτυχθεί γύρω από τη φυλακή, μπροστά στην οποία είναι συγκεντρωμένα εκατοντάδες μέλη οικογενειών φυλακισμένων, που περιμένουν με αγωνία νέα για τους δικούς τους, διαπίστωσαν δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου.
Ευτυχισμένα γενέθλια
Την Τετάρτη, κατασχέθηκαν από αστυνομικούς ένα τουφέκι, ένα πιστόλι, 18 μαχαίρια και ναρκωτικά.
Σύμφωνα με τον ειδησεογραφικό ιστότοπο Primicias του Ισημερινού, οι ταραχές ξέσπασαν όταν μέλη συμμορίας που γιόρταζαν τα γενέθλια ενός από τους αρχηγούς τους καυχήθηκαν πως η φυλακή βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους, προκαλώντας την οργή μελών αντίπαλων συμμοριών σε άλλες πτέρυγες.
Σύμφωνα με την εισαγγελία, «η σύγκρουση για εξουσία μέσα στη φυλακή και η πρόθεση των αρχών να μεταχθούν επικεφαλής εγκληματικών οργανώσεων σε άλλα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας ήταν τα στοιχεία που πυροδότησαν» τα επεισόδια.
«Είναι πολύ οδυνηρό, υπάρχουν πολλοί νεκροί, πολλοί τραυματίες, δεν ξέρω αν ο γιος μου ζει ή όχι», είπε η Χουάνα Πίντο, που περίμενε ανυπόμονα έξω από τη φυλακή να μάθει την τύχη του παιδιού της.
«Για εμάς, τους γονείς, είναι φρικτό (…) να μην ξέρουμε τι έχει γίνει, νιώθουμε ανίσχυροι», είπε η Σεσίλια Κιρός, μητέρα άλλου φυλακισμένου, ζητώντας «βοήθεια από την κυβέρνηση».
Ο πρόεδρος Γκιγιέρμο Λάσο μετέβη την Τετάρτη στη Γουαγιακίλ, αφού κήρυξε «κατάσταση εξαίρεσης σε όλο το σωφρονιστικό σύστημα σε εθνικό επίπεδο».
Οι φυλακές του Ισημερινού, που αντιμετωπίζουν οξύ πρόβλημα υπερπληθυσμού κρατουμένων, έχουν μετατραπεί εδώ και μήνες σε θέατρο αέναα επαναλαμβανόμενων συγκρούσεων αντίπαλων συμμοριών που εμπλέκονται στη διακίνηση ναρκωτικών.
Η κατάσταση εξαίρεσης, προβλεπόμενης διάρκειας 60 ημερών, που συμπεριλαμβάνει τη συμμετοχή του στρατού στις επιχειρήσεις, σκοπό έχει να «αποκατασταθεί και να διατηρηθεί η τάξη» σε όλες τις φυλακές του Ισημερινού και να υπάρξουν εγγυήσεις για την ασφάλεια «των κρατουμένων, του σωφρονιστικού προσωπικού και των μελών της αστυνομίας».
Προβλέπει επίσης την προσωρινή αναστολή αρκετών δικαιωμάτων των φυλακισμένων, ιδίως αυτού της συνάθροισης.
«Απειλή για το κράτος»
Οι συγκρούσεις συμμοριών που ενέχονται στη διακίνηση ναρκωτικών και συνδέονται με τα επίφοβα μεξικανικά καρτέλ Σιναλόα και Νέα Γενιά του Χαλίσκο αύξησαν στους 236 τον αριθμό των κρατούμενων που έχουν σκοτωθεί στον Ισημερινό από την αρχή της χρονιάς.
Τον Φεβρουάριο, 79 φυλακισμένοι σκοτώθηκαν σε ταυτόχρονες ταραχές σε τέσσερις φυλακές σε τρεις πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Γουαγιακίλ. Το 2020, ο απολογισμός των θυμάτων των επεισοδίων στις φυλακές είχε ανέλθει σε 103 νεκρούς.
«Δυστυχώς έχουμε μετατραπεί στη χώρα της Λατινικής Αμερικής που γνωρίζει τη μεγαλύτερη σφαγή φυλακισμένων τα τελευταία χρόνια, περισσότερων απ’ ό,τι στη Βραζιλία και στη Βενεζουέλα», σχολίασε ο Φρέντι Ριβέρα, ειδικός σε θέματα ασφαλείας και στη διακίνηση ναρκωτικών.
Οι συμμορίες «έχουν πάρει τον έλεγχο των φυλακών της χώρας και προσπαθούν να στείλουν μήνυμα στο κράτος ότι είναι πιο δυνατές από το κράτος του δικαίου. Το σωφρονιστικό σύστημα έχει καταρρεύσει», υπερθεμάτισε η Ιτάνια Βιγιαρεάλ, πρώην διευθύντρια του δημόσιου θεσμού που διαχειρίζεται τις φυλακές.
Για τον διευθυντή του Κέντρου Στρατηγικών Πληροφοριών της κυβέρνησης, τον Φάουστο Κόβο, οι σφαγές κρατουμένων εγείρουν «απειλή για το κράτος», καθώς οι υπεύθυνοι γι’ αυτές έχουν «εξουσία ίση ή ανώτερη από αυτήν του ίδιου του κράτους».
Το σωφρονιστικό σύστημα του Ισημερινού μετράει 65 φυλακές με κάπου 39.000 κρατούμενους – κάπου οι μισοί αναμένουν να μάθουν την ποινή τους – ενώ η ονομαστική χωρητικότητά τους δεν ξεπερνά τις 30.000 θέσεις (+30%), και κάπου 1.500 φρουρούς (έναν ανά 26 κρατούμενους), σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα.
Ο αριθμός των φυλακισμένων αυξήθηκε κατά 30% κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι ετών, αλλά ο προϋπολογισμός του σωφρονιστικού συστήματος την ίδια περίοδο μειώθηκε από τα 150 στα 99 εκατομμύρια δολάρια.
Οι μεγαλύτερες φυλακές βρίσκονται στις πόλεις Λατακούνγκα (κεντρικά) και Κουένκα (νότια), στις Άνδεις, καθώς και στη Γουαγιακίλ.
