Η δηλητηριώδης ουσία, η οποία είχε χρησιμοποιηθεί στην απόπειρα δολοφονίας του Ρώσου πρώην κατασκόπου Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του Γιούλια και έγινε γνωστή ως «Νοvichok», «είχε πουληθεί και περιφερόταν ανά τον κόσμο» από τη δεκαετία του 1990, αναφέρει εκτενής δημοσιογραφική έρευνα της εφημερίδας «Novaya Gazeta», την οποία ωστόσο δεν σχολίασε ο εκπρόσωπος Τύπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ.
Συγκεκριμένα, η «Novaya Gazeta» δημοσιεύει δικαστικά έγγραφα από την ποινική υπόθεση, η οποία σχετίζεται με τη δολοφονία το 1995 του ελληνικής καταγωγής επιχειρηματία Ιβάν Κιβελίδη και της γραμματέως του, από τα οποία φαίνεται ότι από τη δεκαετία ακόμη του 1990 η μυστική δηλητηριώδης ουσία «είχε πουληθεί και περιφερόταν ανά τον κόσμο».
Ένα από τα πρόσωπα που είχαν εμπλακεί στην υπόθεση ήταν ο Ρώσος χημικός Λεονίντ Ρινκ, ο οποίος, όπως γράφει η εφημερίδα, «δίνει συνεντεύξεις στα κρατικά ρωσικά μέσα ενημέρωσης ως ένας από τους ερευνητές που συμμετείχαν στην παρασκευή των δηλητηριωδών ουσιών του συστήματος Novichok».
«Στη συνέντευξή του ο Ρινκ λέει ότι τους Σκριπάλ θα μπορούσαν να δηλητηριάσουν οι ίδιοι οι Βρετανοί», αλλά «μεταξύ άλλων ο ίδιος ο Ρινκ εμπλέκεται σε μια μεγάλη ποινική υπόθεση του παρελθόντος. Εργαζόμενος στα μυστικά εργαστήρια στην πόλη Σιχανί, και συγκεκριμένα στο ινστιτούτο το οποίο ασχολούνταν με την παρασκευή σοβιετικών χημικών όπλων, σύμφωνα με τη δική του κατάθεση στην υπόθεση αυτή, ο ίδιος πούλησε τη δηλητηριώδη ουσία. Τα έγγραφα αυτά με την κατάθεσή του περιέχονται στην ποινική υπόθεση που αφορούσε στη δολοφονία του τραπεζίτη Ιβάν Κιβελίδη κατά τη διάρκεια της οποίας είχαν ανακρίνει τον Ρινκ ως μάρτυρα». Δύο εμπειρογνώμονες οι οποίοι είχαν ασχοληθεί με το Novichok εκτιμούν, γράφει η ρωσική εφημερίδα, ότι η ουσία που αναφέρεται στην υπόθεση της δολοφονίας του Κιβελίδη ανήκει στην ίδια κατηγορία των ουσιών στην οποία εντάσσεται και το Novichok.
Μετά το δημοσίευμα της «Novaya Gazeta» με τίτλο «Το Novichok είχε ήδη σκοτώσει» (23/3/2018), η κόρη του Ρινκ, όπως είχαν γράψει οι εφημερίδες RBK και The Bell, αρνήθηκε τα πάντα, δηλώνοντας ότι ο Ρινκ δεν εμπλέκεται στην υπόθεση της δηλητηριώδους ουσίας. Η εφημερίδα επισημαίνει ότι η κόρη του Ρινκ και ο ίδιος προς το παρόν δεν έχουν σχολιάσει το δημοσίευμα της «Novaya Gazeta».
Η εφημερίδα δημοσιεύει στη συνέχεια έγγραφα από τις υποθέσεις και τις καταθέσεις που απασχόλησαν τις δικαστικές αρχές κατά την περίοδο 1999-2007, με αφορμή τη δολοφονία του Ιβάν Κιβελίδη.
Οι ανακριτικές αρχές είχαν ενδιαφερθεί τότε να μάθουν από πού μπορεί να προερχόταν η ισχυρή δηλητηριώδης ουσία, η οποία είχε τοποθετηθεί στο ακουστικό του τηλεφώνου στο γραφείο του Κιβελίδη και σκότωσε τον ίδιο και τη γραμματέα του. Και αφού ενημερώθηκαν από την Υπηρεσία Ομοσπονδιακής Ασφάλειας (FSB) της περιοχής Σαράτοβο για τις συνθήκες ασφαλείας στο μυστικό ινστιτούτο στην πόλη Σιχανί, άρχισαν να ανακρίνουν τον Λεονίντ Ρινκ και ανακάλυψαν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία.
Σε μια από τις πρώτες ανακρίσεις το 1999 ο Ρινκ μιλούσε αρχικά για κάποια «ουσία-παρασιτοκτόνο» και έλεγε πως μπέρδεψε την αμπούλα με τη δηλητηριώδη ουσία με το παρασιτοκτόνο και κατά λάθος έδωσε σε κάποιον τη δηλητηριώδη ουσία.
Όμως, στο δικαστήριο ο Ρινκ είχε δηλώσει ευθέως τα εξής: «Κάποιοι χρειάζονταν μια ουσία για να λύσουν τις διαφορές τους στους κύκλους του υποκόσμου, έμαθαν ποιος μένει και πού για τον καθέναν από τους οικείους μου, ο Ριάμποφ με επισκέφτηκε στο σπίτι μου για να το αγοράσει, αρχικά του έδωσα κάτι απλό, νομίζοντας ότι θα ξεμπερδέψω, αλλά μετά τα πράγματα σοβάρεψαν. Είχα μια αμπούλα σαν δοκιμαστικό».
Ο Ρινκ στην κατάθεση που έδωσε στην ανάκριση στις 21 Δεκεμβρίου 1999 δήλωσε ότι το 1993 στο γραφείο ενός Γερμανού τραπεζίτη γνώρισε ένα άτομο με το όνομα Αρτούρ που ήταν πρώην αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων στη Ρίγα, ο οποίος διαφήμισε τα προϊόντα που μπορεί να παράγει το εργοστάσιο στην πόλη Σιχανί.
«Έγινε λόγος για ουσίες που έχουν ‘στρατιωτικά’ συστατικά , τύπου VX» αναφέρει.
Έπειτα από περίπου έναν χρόνο, λέει στην κατάθεσή του ο Ρινκ, ο Αρτούρ με βρήκε και μου ζήτησε την «ουσία-παρασιτοκτόνο». Εκείνος του έδωσε παρασιτοκτόνο, αλλά ύστερα από σύντομο χρονικό διάστημα τον ειδοποίησαν ότι η ουσία που του έδωσε ήταν «κακής ποιότητας».
Σε άλλη κατάθεση που έδωσε ο Ρινκ για τη δηλητηριώδη ουσία είπε ότι ήρθε σε διένεξη με κάποιον Ριάμποφ, ο οποίος τον επισκέφθηκε και του ζήτησε μια δηλητηριώδη ουσία για να σκοτώσει τον σκύλο του. Ο Ρινκ τού έδωσε ποντικοφάρμακο, όπως ισχυρίζεται, αλλά ο Ριάμποφ ξαναήρθε και του είπε ότι «το δηλητήριο δεν το θέλω για σκύλο, αλλά για άνθρωπο. Άρχισε να με απειλεί, λέγοντάς μου ότι, αν δεν του φτιάξω τέτοιο δηλητήριο, θα έξω άσχημα ξεμπερδέματα».
«Επειδή φοβόμουν τις απειλές του Ριάμποφ, ο οποίος είχε σχέσεις με εγκληματικά στοιχεία, δέχθηκα να του δώσω ένα τέτοιο δηλητήριο…» λέει ο Ρινκ.
Ο Ρινκ στις καταθέσεις του, τις οποίες δημοσιεύει η «Novaya Gazeta», αναφέρει παρά πολλές εντυπωσιακές λεπτομέρειες, για το πώς βρέθηκε τότε η δηλητηριώδης ουσία σε άγνωστα άτομα.
H απάντηση του Ντμίτρι Πεσκόφ
Ο εκπρόσωπος Τύπου του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ δεν σχολίασε το δημοσίευμα της «Novaya Gazeta».
Ο Πεσκόφ υπογράμμισε ότι δεν αντιμετωπίζει «καμία εφημερίδα ως πρώτη πηγή και ιδιαίτερα σε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα». «Στη δεδομένη περίπτωση δεν γνωρίζω κατά πόσο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα οι πληροφορίες που δημοσίευσε η ”Novaya Gazeta”» δήλωσε ο Πεσκόφ.
Απαντώντας στην ερώτηση αν η Μόσχα είναι έτοιμη να αναγνωρίσει την ενδεχόμενη ρωσική προέλευση του δηλητηριώδους αερίου, στην περίπτωση που η Βρετανία ανακαλέσει τις κατηγορίες της περί άμεσης εμπλοκής των ρωσικών Αρχών στη δηλητηρίαση αυτή, ο Πεσκόφ δήλωσε: «Στην περίπτωση αυτή η σταθερά είναι μία, ευθύς εξαρχής η ρωσική πλευρά ζήτησε να της παρουσιάσουν τα αναγκαία στοιχεία, επισημαίνοντας το ενδιαφέρον της να συμμετάσχει στη διαλεύκανση των περιστάσεων που προκάλεσαν αυτό το συμβάν».
Παρ’ όλα αυτά, είπε ο Πεσκόφ, «αρνήθηκαν στη ρωσική πλευρά κάθε δικαίωμα να συμμετάσχει στην έρευνα, αλλά και να έχει μια στοιχειώδη ενημέρωση».
Πηγές: Novaya Gazeta, TASS
