Ημέρα κρίσης για τη Σκωτία

Του Κώστα Μπετινάκη
 
Αυξάνεται η ανησυχία στους κόλπους της βρετανικής κυβέρνησης, αλλά και της αντιπολίτευσης, καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να ενισχύεται η προτίμηση των Σκωτσέζων στο «ΝΑΙ» και να γέρνει η πλάστιγγα προς την ανεξαρτητοποίηση.

Είναι ορατός ο πυρετός κινητοποιήσεων σε όλη τη Σκωτία, μόλις λίγα 24ωρα πριν το δημοψήφισμα. Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν πολύ κοντά τα δύο στρατόπεδα, το ζητούμενο είναι πώς θα επηρεαστεί ένα σημαντικό ποσοστό αναποφάσιστων.

Σε μια ύστατη προσπάθεια επιρροής στην κρίση των αναποφάσιστων που φθάνουν τις 500.000, ο Ντέιβιντ Κάμερον μεταβαίνει σήμερα στη Σκωτία, από όπου, τη φορά αυτή, θα απευθύνει αυστηρό μήνυμα πως επιλογή του «ΝΑΙ» θα σημάνει δια παντός αποχώρηση από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Επίσης, σύσσωμη η ηγεσία του Εργατικού Κόμματος βρίσκεται στην περιοχή σε μια προσπάθεια να συγκρατηθεί διαρροή παραδοσιακών ψηφοφόρων του κόμματος, ειδικά στη Γλασκώβη, προς τους Εθνικιστές. Για το λόγο αυτό επιστρατεύτηκε και ο πρώην πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν.

Οι συνεχείς δημοσκοπήσεις είναι αντικρουόμενες, με μόνο κοινό ότι όλες δίνουν νίκη του «ΟΧΙ», ορισμένες με οριακή διαφορά και άλλες με διαφορά έως και 8 μονάδες.

Παράλληλα, πληθαίνουν οι προειδοποιήσεις για το τι επιφυλάσσει η επικράτηση του «ΝΑΙ» για την οικονομία.

Μετά τις μεγάλες τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρίες της Σκωτίας, που ανακοίνωσαν τη μεταφορά της έδρας τους στο Λονδίνο σε περίπτωση ανεξαρτητοποίησης, τα δύο τελευταία εικοσιτετράωρα, το σύνολο των μεγάλων βρετανικών επιχειρήσεων έχουν προειδοποιήσει ότι ανεξαρτησία θα σημάνει υψηλότερες τιμές των προϊόντων τους στη Σκωτία.

Στη διαμάχη έχει εμπλακεί ακόμη κι η Deutsche Bank, η οποία αναφέρει σε σκληρή ανακοίνωσή της ότι το «ΝΑΙ» ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου στην οικονομία και ενδέχεται να προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές που θα θυμίζουν Δημοκρατία της Βαϊμάρης.

Οι Times επισημαίνουν πως το 60% 9.500 επενδυτών δηλώνουν ότι θα μετακινήσουν κεφάλαια ύψους 218 δις. στερλινών από την ανεξάρτητη Σκωτία, ενώ την ίδια στιγμή το Ινστιτούτο Νομισματικών Μελετών ανακοινώνει ότι η ανεξάρτητη Σκωτία θα βρεθεί ενώπιον ελλείμματος στα ασφαλιστικά ταμεία ύψους τουλάχιστον 100 δις.

Ακόμα κι αν παραμείνει αναλλοίωτο το σημερινό status quo, μεγαλύτερη αυτονομία της Σκωτίας θα επιφέρει τεράστιες αλλαγές και στην δομή διακυβέρνησης όλου του Ηνωμένου Βασιλείου. Το βέβαιο είναι ότι οποιοδήποτε κι αν είναι το αποτέλεσμα της Πέμπτης, η επόμενη ημέρα δεν θα είναι η ίδια για τα Βρετανικά Νησιά.

Η Σκωτσέζα συγγραφέας A.L. Kennedy ζει στο Λονδίνο, κι έτσι δεν θα μπορέσει να ψηφίσει την Πέμπτη στο δημοψήφισμα. Είναι υπέρ της απόσχισης.

Σε συνέντευξή της στην γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel, υποστηρίζει πως παρ΄ όλο που ζει στο Λονδίνο ουδέποτε σκέφτηκε να απαρνηθεί τη Σκωτία.

«Προέρχομαι από την σκωτσέζικη πολιτιστική παράδοση, που νομίζω ότι αποτελεί προέκταση του ευρωπαϊκού πολιτισμούς και εντάσσεται στην ευρωπαϊκή κληρονομιά. Δεν πιστεύω στον καπιταλισμό τύπου Σικάγο που εφαρμόζει το Λονδίνο και στη Σκωτία».

Το «σύνδρομο της προϊούσας νίκης»

Ο πρώτος υπουργός της Σκωτίας, εθνικιστής Άλεξ Σάλμοντ, κατηγορείται ότι διακατέχεται από το σύνδρομο της «προϊούσας νίκης», επειδή προσκάλεσε τον πρώην πρωθυπουργό Γκόρντον Μπράουν όσο και τον υπέρμαχο της παραμονής της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο Άλιστερ Ντάρλινγκ μέσω εκπομπής του BBC, να συμμετάσχουν στην διαπραγμάτευση της απόσπασης.

Ο Σάλμοντ, στην εν λόγω εκπομπή, δήλωσε πως είναι σίγουρος ότι θα εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία για την ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας. Προειδοποίησε πάντως του Σκωτσέζους πως «δεν νομίζει πως θα υπάρξει άλλο δημοψήφισμα γι’ αυτήν την πολιτική γενιά, στην περίπτωση που δεν υπερψηφισθεί το ΝΑΙ». «Αυτό συμβαίνει μια φορά σε κάθε γενιά, για να μην πω πως είναι μια ευκαιρία ολόκληρης ζωής», είπε ο Σάλμοντ.

Θύμισε πως είχαν περάσει 17-18 χρόνια στην περίοδο ανάμεσα στο δημοψήφισμα του 1979 για το αν θα συστηνόταν η Σκωτική Εθνοσυνέλευση και το δημοψήφισμα του 1997 που οδήγησε στη σύσταση του Σκωτσέζικου Κοινοβουλίου.

Ο Ντάρλινγκ, επικεφαλής της εκστρατείας «Καλύτερα Μαζί», επέκρινε τον Σάλμοντ ότι έχει προδικάσει πως είναι ήδη νικητής, πριν αποφανθεί η κάλπη. Και υπενθύμισε πως ακόμη δεν έχει επιλυθεί το πρόβλημα με το νόμισμα της Σκωτίας σε περίπτωση νίκης των εθνικιστών.

Ανησυχία στον κόσμο του ουίσκι

Οι παραγωγοί σκωτσέζικου ουίσκι, εκφράζουν την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις που ενδεχομένως θα είχε για αυτούς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.

Ο Σύνδεσμος παραγωγών σκωτσέζικου ουίσκι ανησυχεί για ενδεχόμενο πτώσης των πωλήσεων, επειδή δεν έχει καθορισθεί σε ποιο νόμισμα θα γίνονται οι παραγγελίες και οι πληρωμές στην σκωτσέζικη οικονομία.

Όπως επισημαίνει το CNN, οι εξαγωγές ουίσκι σημαίνουν για τη Σκωτία ότι κάθε δευτερόλεπτο περνούν τα σύνορά της 40 μποτίλιες ουίσκι. Στην παραγωγή του εξαιρετικά δημοφιλούς στον κόσμο προϊόντος, απασχολούνται περίπου 35.000 Σκωτσέζοι.

Τι θα γίνει αν;

Σε τελική ανάλυση, οι υπέρμαχοι του «ΝΑΙ» πιστεύουν ότι οι Σκωτσέζοι δεν σκέφτονται τόσο το οικονομικό ζήτημα πηγαίνοντας στην κάλπη την Πέμπτη, αλλά την εθνική τους υπερηφάνεια και μια ιστορική παράδοση για ανεξαρτησία από τους Άγγλους. Επειδή ήδη η Σκωτία ελέγχει με το τοπικό Κοινοβούλιο αρκετή από τη μοίρα της.

Για τους υπόλοιπους στη Βρετανία, η αποχώρηση της Σκωτίας θα σημάνει ότι η εξουσία του Λονδίνου από το Γουέστμίνστερ θα χρειαστεί να αποκεντρωθεί και στις υπόλοιπες συνιστώσες πολιτείες. Κάτι που έχει να συμβεί εκατοντάδες χρόνια.

Τι σημαίνει όμως για την υπόλοιπη Ευρώπη;

Η κάποτε –αλήστου μνήμης πλέον- Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία διαλύθηκε μετά από αιματηρό πόλεμο αυτοδιάθεσης των λαών που την συναποτελούσαν (πλην Σλοβενίας που πήρε βελούδινο διαζύγιο και των Σκοπίων που είχε ειδική μεταχείριση για άλλου λόγους). Τώρα ένα – ένα τα κρατίδια της πρώην Γιουγκοσλαβίας εντάσσονται στην μεγάλη Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία.

Έτσι, δεν ανησυχεί μόνο το Λονδίνο για το ενδεχόμενο της ανεξαρτητοποίησης της Σκωτίας. Η ΕΕ απειλείται με διάλυση (όχι μόνο από τους ευρωσκεπτικιστές, οι οποίοι έχουν την υπόσχεση του βρετανού πρωθυπουργού πως «αν εκλεγούν πάλι οι Τόριδες θα κάνει δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ»),αλλά και τους απανταχού εθνικιστές.

Σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ήδη, ανατριχιάζουν από ανησυχία μήπως υπάρξει ένα ντόμινο που θα μετασχηματίσει τα σύνορα σε μεσαιωνικού τύπου χάρτη με πολλά κρατίδια.

Έτσι, επικρατεί ένας φόβος ότι δημιουργείται μία απειλή ώστε να υπάρξει «εκδίκηση», για εκείνους που είχαν ιδιαίτερα εκφράσει τη χαρά τους με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και της Σοβιετικής Ένωσης.

Πού υπάρχει πιο έντονο εθνικιστικό πρόβλημα και απειλή ανεξαρτητοποίησης στον ευρωπαϊκό χάρτη:

Καταλωνία

Το σκωτσέζικο μοντέλο είναι ιδιαίτερα προσφιλές στους Καταλανούς αυτονομιστές, που ήδη –παρά τις αντιρρήσεις της Μαδρίτης- έχουν ορίσει δημοψήφισμα για την ανεξαρτητοποίηση της Καταλωνίας, το Νοέμβριο.

Παρόλο που η περιοχή ήδη απολαμβάνει πολιτιστική και πολιτική αυτονομία με δικό της Κοινοβούλιο, η αυτονομιστική διάθεση εντάθηκε από τότε που ξέσπασε η οικονομική κρίση. Αυτό, όμως, δεν αρκεί στους Καταλανούς αυτονομιστές, που θέλουν δικό τους κράτος –κυρίως για οικονομικούς λόγους.

Χώρα των Βάσκων

Ο βασκικός εθνικισμός και η γλώσσα είχαν γνωρίσει μεγάλη καταπίεση στα χρόνια της δικτατορίας του Φράνκο. Η χώρα των Βάσκων όμως βρίσκεται σε πολύ χειρότερη οικονομική κατάσταση από την Καταλωνία.

Μπορεί οι μαχητικοί Βάσκοι αυτονομιστές να είναι μειοψηφία στη Βισκαϊκή. Αλλά ο πόθος τους για αυτονομία έχει προκαλέσει περισσότερα από 800 θύματα σε έναν αιματηρό αγώνα 50 χρόνων, που εδώ και τρία χρόνια έχει αντικατασταθεί με έναν πολιτικό διάλογο, ο οποίος επιθυμεί να προκαλέσει δημοψήφισμα. Ως τώρα, η Μαδρίτη δεν δέχεται όπως ακριβώς και με τους Καταλανούς.

Φλάνδρα

Η Φλάνδρα στα βόρεια του Βελγίου, αποτελεί συνιστώσα του ομόσπονδου Βελγικού κράτους.

Στις πρόσφατες κοινοβουλευτικές εκλογές στο Βέλγιο, η νεόκοπη Συμμαχία Φλαμανδών υπό τον Bart de Wever αναδείχθηκε η ισχυρότερη πολιτική δύναμη στη Φλάνδρα. Όπως πιστεύει ο ντε Βεβέρ, το βελγικό κράτος βρίσκεται υπό διάλυση και συντηρείται μόνον επειδή στις Βρυξέλες βρίσκονται η έδρα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Έτσι επιθυμεί να δημιουργηθεί ανεξάρτητο κράτος στη Φλάνδρα, μετά από διαπραγματεύσεις. Εάν αποσπασθεί η Φλάνδρα, το Βέλγιο θα χάσει το μισό του πληθυσμό και την οικονομική του ισχύ.

Οι Φλαμανδοί εθνικιστές, αποτελούν μία από τις συνιστώσες του Βελγίου, επειδή υπάρχουν, εκτός από τους ολλανδόφωνους της Φλάνδρας, οι Γαλλόφωνοι της Βαλονίας, οι γερμανόφωνοι και οι δίγλωσσοι των Βρυξελών.

Παδανία

Στη βόρεια Ιταλία το αποσχιστικό κίνημα εμφορείται αποκλειστικά από οικονομικά επιχειρήματα. Ο βορράς με την Αόστη, Λομβαρδία, Πεδεμόντο, Βενετία, Λιγουρία και Εμίλια Ρομάνια, παράγει το μεγαλύτερο μέρος του ιταλικού εθνικού προϊόντος. Εκεί βρίσκονται οι μεγαλύτερες ιταλικές βιομηχανίες και οι τράπεζες.

Κι είναι πολλοί οι κάτοικοι του Βορρά, που πιστεύουν ότι με τα χρήματά τους διατρέφεται ο φτωχότερος ιταλικός νότος. Από το 1990 η Λέγκα του Βορρά, επιδιώκει την απόσχιση της Παδανίας.

Νότιο Τιρόλο

Το πρόβλημα στο νότιο Τιρόλο συνιστούν μαζί οικονομικοί, ιστορικοί και πολιτιστικοί παράγοντες. Κάποτε, μέρος της Αυστρουγγρικής Αυτοκρατορίας –ως το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου- προσαρτήθηκε στην Ιταλία.

Παρά την προσπάθεια ιταλοποίησής του στην περίοδο του Μουσολίνι, σταδιακά κέρδιζε αυτονομισιτκά δικαιώματα και μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, η πλούσια αυτή περιοχή κατόρθωσε να νέμεται αποκλειστικά το μεγαλύτερο μέρος των κερδών της περιοχής.

Μετά την οικονομική κρίση που κατέστησε την Ελλάδα και την Ιταλία τις χώρες με το μεγαλύτερο πρόβλημα χρέους στην ευρωζώνη, οι κάτοικοι του Νότιου Τιρόλου, θέλουν πλήρη ανεξαρτητοποίηση από τη Ρώμη.

Κορσική

Κουβέντα δεν δέχεται το Παρίσι για ανεξαρτητοποίηση του νησιού. Επί δεκαετίες, το γαλλικό κράτος έχει πλημμυρίσει το νησί με αποκλειστικά γαλλόφωνα σχολεία, παραμερίζοντας τη ντοπιολαλιά.

Από το καλοκαίρι, το αυτονομιστικό κίνημα FLNC ανακοίνωσε ότι αποκηρύσσει την βία, αλλά θα συνεχίσει τις προσπάθειες απόσχισης από το γαλλικό κράτος.

Οι γαλλικοί φόβοι είναι πως αν επιτευχθεί αυτονομία στην Κορσική θα ακολουθήσουν η Βρετάνη και η Αλσατία.

Βαυαρία

Ελάχιστοι είναι οι Βαυαροί που έχουν επενδύσει σε ενδεχόμενη απόσχιση του κρατιδίου τους από την Ομοσπονδιακή Γερμανία.

Διαθέτουν ήδη «χωριστό κράτος» με την ονομασία «Freistaat Bayern», που διαθέτει χωριστό Κοινοβούλιο και τον πιο πολύ καιρό μοιράζονται την διακυβέρνηση οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) με το αδελφό Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα –όπως σήμερα.

Στο πίσω μέρος του μυαλού των Βαυαρών, παραμένει πως στην περίπτωση διαζυγίου με την επίσημη κυβέρνηση του Βερολίνου, το μεγαλύτερο από τα γερμανικά κρατίδια με 13 εκατομμύρια κατοίκους, θα μπορούσε να υπάρξει αυθύπαρκτο.

Εκείνο που ενοχλεί περισσότερο τους Βαυαρούς, είναι η συμφωνία «Länderfinanzausgleich» που προβλέπει τα πλουσιότερα γερμανικά κρατίδια να συντηρούν τα φτωχότερα.

Μέχρι στιγμής το θέμα της αυτονομίας συζητείται μόνο σε εκδόσεις βιβλίων, όπως του συντηρητικού πολιτικού του Wilfried Scharnagel, (CSU) και όχι σε ευρύτερο επίπεδο.