Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Μια νέα μελέτη προτείνει περιορισμό στην παραγωγή και την έκλυση, καθώς η ρύπανση απειλεί τα παγκόσμια οικοσυστήματα από τα οποία εξαρτάται η ζωή. Το εκρηκτικό κοκτέιλ της χημικής ρύπανσης που διαπερνά τον πλανήτη, απειλεί τώρα τη σταθερότητα των παγκόσμιων οικοσυστημάτων από τα οποία εξαρτάται η ανθρωπότητα, σύμφωνα με τους επιστήμονες πίσω απο τη μελέτη.
Τα πλαστικά προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία, όπως και 350.000 συνθετικές χημικές ουσίες – συμπεριλαμβανομένων φυτοφαρμάκων, βιομηχανικών ενώσεων και αντιβιοτικών. Η ρύπανση από πλαστικά εντοπίζεται τώρα από την κορυφή του Έβερεστ έως τα βάθη των ωκεανων και ορισμένες τοξικές χημικές ουσίες, όπως τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (Polychlorinated Biphenyls – PCB), είναι ιδιαίτερα μακροχρόνιες και πολυ διαδεδομένες.
Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ρύπανση από χημικά έχει ξεπεράσει το «πλανητικό όριο», το σημείο στο οποίο οι ανθρωπογενείς αλλαγές στη Γη την ωθούν έξω από το σταθερό περιβάλλον των τελευταίων 10.000 ετών. Η χημική ρύπανση απειλεί τα συστήματα της Γης καταστρέφοντας τις βιολογικές και φυσικές διεργασίες που στηρίζουν όλη τη ζωή. Για παράδειγμα, τα φυτοφάρμακα εξαφανίζουν πολλά έντομα (που δεν αποτελούν στόχους), τα οποία είναι θεμελιώδη για όλα τα οικοσυστήματα και, ως εκ τούτου, για την παροχή καθαρού αέρα, νερού και τροφής.
«Υπήρξε πενήντα φορές αύξηση στην παραγωγή χημικών από το 1950 και τώρα προβλέπεται να τριπλασιαστεί ξανά μέχρι το 2050», λεει η Patricia Villarrubia-Gómez, υποψήφια διδάκτωρ και βοηθός ερευνήτρια στο Stockholm Resilience Center (SRC) που συμμετείχε στην ομάδα μελέτης. «Ο ρυθμός με τον οποίο οι κοινωνίες παράγουν και απελευθερώνουν νέες χημικές ουσίες στο περιβάλλον δεν συνάδει με την διατήρηση ενος ασφαλούς χώρου λειτουργίας για την ανθρωπότητα», προσθέτει.
Η Dr Sarah Cornell, αναπληρώτρια καθηγήτρια και κύρια ερευνήτρια στο SRC, είπε: «Εδώ και πολύ καιρό, οι άνθρωποι γνώριζαν ότι η χημική ρύπανση είναι κάτι κακό. Όμως, μεχρι πρόσφατα, δεν το είχαν σκεφτεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η μελέτη τοποθετεί τη χημική ρύπανση, ειδικά τα πλαστικά, στο πλαίσιο του πώς οι άνθρωποι αλλάζουν δραστικά τον πλανήτη», συμπληρώνει η ίδια.
Ορισμένες απειλές έχουν αντιμετωπιστεί σε μεγαλύτερο βαθμό, είπαν οι επιστήμονες, όπως οι χημικές ουσίες που ονομάζονται χλωροφθοράνθρακες (Chorifluorocarbons – CFC) που καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος και συνακόλουθα την προστασία του από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες. Ο προσδιορισμός του εάν η χημική ρύπανση έχει ξεπεράσει ένα πλανητικό όριο είναι πολύπλοκος επειδή δεν υπάρχει βάση σύγκρισης πριν από την εμφάνιση των ανθρωπων, σε αντίθεση με την κλιματική κρίση και το προβιομηχανικό επίπεδο CO2 στην ατμόσφαιρα. Υπάρχει επίσης ένας τεράστιος αριθμός χημικών ενώσεων που έχουν εγκριθεί για χρήση – περίπου 350.000 – και μόνο ένα μικρό μέρος αυτών έχει αξιολογηθεί ως προς την ασφάλεια τους.
Έτσι, η έρευνα χρησιμοποίησε έναν συνδυασμό μετρήσεων για να αξιολογήσει την κατάσταση. Αυτά περιελάμβαναν τον ρυθμό παραγωγής χημικών ουσιών, που αυξάνεται ραγδαία, και την απελευθέρωσή τους στο περιβάλλον – κάτι που συμβαίνει πολύ πιο γρήγορα από την ικανότητα των αρχών να παρακολουθούν ή να διερευνούν τις επιπτώσεις. Οι γνωστές αρνητικές επιπτώσεις ορισμένων χημικών ουσιών, από την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων για την χρήση τους έως τη διαρροή τους στο περιβάλλον, ήταν επίσης μέρος της αξιολόγησης. Οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι τα δεδομένα ήταν περιορισμένα σε πολλούς τομείς, αλλά είπαν ότι το βάρος των αποδεικτικών στοιχείων υποδεικνύει μια παραβίαση των πλανητικών ορίων.
«Υπάρχουν στοιχεία ότι τα πράγματα δείχνουν προς τη λάθος κατεύθυνση σε κάθε βήμα», είπε η καθηγήτρια Bethanie Carney Almroth στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, η οποία ήταν μέλος της ομάδας. «Για παράδειγμα, η συνολική μάζα των πλαστικών υπερβαίνει πλέον τη συνολική μάζα όλων των ζώντων θηλαστικών. Αυτό για μένα είναι μια αρκετά σαφής ένδειξη ότι έχουμε ξεπεράσει ένα όριο. Βρισκόμαστε σε μπελάδες, αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να αντιστρέψουμε μερικά από αυτά», συνεχίζει. Ο Villarrubia-Gómez συμπληρώνει: «Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία είναι πραγματικά σημαντική. Αυτό σημαίνει αλλαγή υλικών και προϊόντων ώστε να μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και όχι να σπαταληθούν».
Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι απαιτείται ισχυρότερη ρύθμιση και στο μέλλον ένα σταθερό ανώτατο όριο για την παραγωγή και την έκλυση χημικών, με τον ίδιο τρόπο που τα όρια άνθρακα στοχεύουν στον τερματισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η μελέτη τους δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Environmental Science & Technology. Υπάρχουν αυξανόμενες εκκλήσεις για διεθνή δράση για τα χημικά και τα πλαστικά, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης ενός παγκόσμιου επιστημονικού φορέα για τη χημική ρύπανση, παρόμοιο με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή.
Ο καθηγητής Sir Ian Boyd, στο Πανεπιστήμιο του St Andrews, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε: «Η αύξηση της χημικής επιβάρυνσης στο περιβάλλον είναι διάχυτη και ύπουλη. Ακόμη και αν οι τοξικές επιδράσεις μεμονωμένων χημικών ουσιών είναι δύσκολο να εντοπιστούν, αυτό δεν σημαίνει ότι η συνολική επίδραση είναι πιθανό να είναι ασήμαντη. «Ο κανονισμός δεν έχει σχεδιαστεί για να ανιχνεύει ή να κατανοεί αυτές τις επιπτώσεις. Ως αποτέλεσμα, είμαστε σχετικά τυφλοί για το τι συμβαίνει. Σε αυτήν την κατάσταση, όπου έχουμε χαμηλό επίπεδο επιστημονικής βεβαιότητας σχετικά με τις επιπτώσεις, υπάρχει ανάγκη για μια πολύ πιο προληπτική προσέγγιση για τις νέες χημικές ουσίες και την ποσότητα που εκπέμπεται στο περιβάλλον», ολοκλήρωσε.
Ο Boyd, πρώην επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, προειδοποίησε το 2017 ότι η αποψη των ρυθμιστικών αρχών σε όλο τον κόσμο ότι η χρήση φυτοφαρμάκων σε βιομηχανική κλίμακα σε εκτεταμενες αγροτικες περιοχες ήταν ασφαλής, αποδείχθηκε λανθασμένη. Το πλανητικό όριο της χημικής ρύπανσης είναι το πέμπτο από τα εννέα που οι επιστήμονες λένε ότι έχουν ξεπεραστεί, με τα άλλα να είναι η παγκόσμια θέρμανση, η καταστροφή άγριων οικοτόπων, η απώλεια βιοποικιλότητας και η υπερβολική ρύπανση από άζωτο και φώσφορο.
Πηγη: The Guardian
