Η Συνθήκη απαγόρευσης των πυρηνικών όπλων μέσου βεληνεκούς (INF) βρίσκεται στο επίκεντρο της νέας αντιπαράθεσης Ρωσίας – ΗΠΑ. Καθώς οι ΗΠΑ προωθούν σχέδια αποστολής πυραυλικών συστημάτων στην Ευρώπη.

Η αμερικανική κυβέρνηση επεξεργάζεται νέα σχέδια για την ανάπτυξη στην Ευρώπη πυραύλων Κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων επίγειας στάθμευσης, σε απάντηση στην -όπως υποστηρίζουν- παραβίαση από την Ρωσία των όρων της Συνθήκης για τα Πυρηνικά Όπλα Μέσου Βεληνεκούς (γνωστή ως INF Treaty).

Αυτές οι ανακοινώσεις που προβλήθηκαν από τα δυτικά ΜΜΕ, όχι μόνο ξεσήκωσαν κύμα διεθνούς ενδιαφέροντος για τη Συνθήκη που είχε υπογραφεί σχεδόν πριν τριάντα χρόνια, αλλά προκάλεσαν και την έντονη αντίδραση της ρωσικής ηγεσίας.

Η INF, που αποτελούσε μια συνθήκη ορόσημο του Ψυχρού πολέμου, έχασε σε μεγάλο βαθμό το στάτους της μετά τη λήξη του στη δεκαετία του 1990.

Σήμερα, είναι δύσκολο να φανταστούμε την Ευρώπη σαν την αρένα άμεσης στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, ακόμα και στο πλαίσιο της ουκρανικής κρίσης.

Επιπλέον, η Συνθήκη INF καθώς είναι μια διμερής συμφωνία (Μόσχας – Ουάσινγκτον) δεν περιορίζει την ανάπτυξη πυραυλικών συστημάτων μικρού και μέσου βεληνεκούς από άλλες χώρες.

Διηπειρωτικές πυραυλικές προκλήσεις

Οι εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι οι αμερικανικές «ανησυχίες» αφορούν σε δύο τύπους προηγμένων ρωσικών όπλων: Το διηπειρωτικό πυραυλικό σύστημα RS-26 «Rubezh» και τον πύραυλο Κρουζ R-500. Οι RS-26 τυπικά δεν εμπίπτουν στους περιορισμούς της Συνθήκης, τη στιγμή που η μέγιστη ακτίνα δράσης των βαλλιστικών πυραύλων υπερβαίνει το ανώτατο όριο που έθεσε η INF.

Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα του προγράμματος δοκιμών (ο πύραυλος δοκιμάστηκε με επιτυχία σε απόσταση μικρότερη των 5.500 km), μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι ο κύριος σκοπός του νέου ρωσικού πυραυλικού συστήματος είναι η καταστροφή στόχων σε αποστάσεις «μέσου βεληνεκούς». Όσον αφορά τους R-500, τα ερωτήματα για τη χρήση τους προκύπτουν και πάλι από το βεληνεκές των πυραύλων. Στρατιωτικές πηγές μας επιτρέπουν να υποθέσουμε ότι υπερβαίνει το κατώτατο όριο της INF, δηλαδή τα 500 km.

Η Ρωσία αντεπιτίθεται

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, επέπληξε για άλλη μια φορά τους αμερικανούς, λέγοντας ότι οι ισχυρισμοί τους δεν περιέχουν ουσιαστικά επιχειρήματα. Το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον δεν έχει ακόμη παρουσιάσει πειστικά τεκμήρια, αποδεικνύει ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν τα δεδομένα τηλεμετρίας που απαιτούνται για να επιβεβαιώσουν τις κατηγορίες τους.

Ωστόσο, στη Ρωσία, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η οποιαδήποτε προσπάθεια για να επαναφέρει επιχειρησιακά την κλάση πυραύλων μικρού και μέσου βεληνεκούς, ακόμη και αν τηρείται τυπικά η Συνθήκη INF, είναι σαν να παίζει με τη φωτιά. Παρά το γεγονός ότι η συνθήκη δεν έχει χρονικούς περιορισμούς για τη διάρκεια ισχύος, το άρθρο XV επιτρέπει την εγκατάλειψή της στην περίπτωση που απειλούνται «τα υπέρτερα συμφέροντα» μιας εκ των πλευρών.

Παγκόσμια ασφάλεια στον 21ο αιώνα με διπλωματικά εργαλεία του 20ου

Η εγκατάλειψη της INF θα πλήξει πρωτίστως τη ρωσική ασφάλεια. Στην περίπτωση αυτή, οι ΗΠΑ θα αποκτήσουν την ευκαιρία να επαναφέρουν τους δικούς τους πυραύλους μικρού και μέσου βεληνεκούς στην Ευρώπη.

Θεωρητικά, η Ουάσιγκτον μπορεί να τους εγκαταστήσει, όχι μόνο στη Δυτική Ευρώπη, όπως ήταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου, αλλά και στο έδαφος των νέων μελών του ΝΑΤΟ (ανατολικότερα). Τέτοιες ενέργειες θα μειώσουν δραματικά το χρόνο πτήσης των πυραύλων προς τη ρωσική επικράτεια. Έτσι, οι σημαντικότεροι στρατηγικοί στόχοι στη Ρωσία θα βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από τις πυρηνικές δυνάμεις της Αμερικής, δημιουργώντας μια διεγερμένη κατάσταση που μπορεί να οδηγηθεί σε επικίνδυνες ατραπούς.

Τι είναι η INF

Η Συνθήκη εξάλειψης πυρηνικών όπλων μέσου βεληνεκούς – INF, η οποία υπεγράφη το 1987 από τους Ρόναλντ Ρέιγκαν και Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, προέβλεπε την κατάργηση όλων των τύπων πυραύλων με ακτίνα δράσης από 500 έως 5.500 km. Το ντοκουμέντο αυτό έγινε ένα ορόσημο της εποχής εκείνης, όταν η Ευρώπη είχε θεωρηθεί ως το κύριο θέατρο μιας πιθανής στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ. Με την ικανότητα να πετούν προς το στόχο σε λίγα μόλις λεπτά, οι πύραυλοι μικρού και μέσου βεληνεκούς θα μπορούσαν να έχουν καθοριστική επίδραση στην πορεία των πολεμικών εχθροπραξιών.

Πηγή: RBTH
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης