Η οροσειρά της ντροπής

Εδώ και δεκαετίες είναι γνωστό πως, όταν την άνοιξη λιώνουν τα χιόνια, οι χωρικοί βρίσκουν σε διάφορα σημεία παγωμένα πτώματα στα βουνά της Ανατολίας όπως στο Καντίλ, στα βουνά των Βαλκανίων, αλλά και στα βουνά της κεντρικής Ευρώπης όπως στις Άλπεις. Ταυτίζονται αυτά τα βουνά με τους δρόμους της προσφυγιάς και της μετανάστευσης από τότε που ξέσπασαν οι πόλεμοι στις χώρες που τροφοδοτούν τα ποτάμια των ανθρώπων που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη. 

Η γαλλική εφημερίδα «Liberation» αποφάσισε να τιμήσει την αποκαλούμενη από τον ΟΗΕ ημέρα μετανάστευσης που είναι σήμερα, Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου, με ένα ρεπορτάζ-καταγγελία για το τι συμβαίνει τη στιγμή που μιλάμε και την ώρα που στολίζουμε τις πόλεις και τα σπίτια μας με τα λαμπερά φωτάκια στις χιονισμένες βουνοκορφές των Άλπεων στα σύνορα Ιταλίας και Γαλλίας.

Με τίτλο «Οι βουνοκορφές της ντροπής» στην έντυπη έκδοση και με τον τίτλο «Ίσως την άνοιξη να ξαναβρούμε πτώματα κάτω από το χιόνι» στην ψηφιακή έκδοση, η εφημερίδα «Liberation» με τα πρωτοσέλιδά της ακολουθεί το παγωμένο μονοπάτι μέσω του οποίου ταξίδεψαν 2.000 μετανάστες για να φθάσουν στη «Γη της επαγγελίας», προερχόμενοι οι περισσότεροι από την αφρικανική ήπειρο μέσω Λιβύης, κατόπιν μέσω Ιταλίας για να φθάσουν στον ορεινό όγκο -το τείχος που χωρίζει την κεντρική από τη νότια Ευρώπη. Για λόγους ευνόητους τα ονόματα των πρωταγωνιστών έχουν αλλαχθεί από τη σύνταξη, αλλά τα πράγματα λέγονται με το όνομά τους.

Ξεκίνησαν από τις γαλλόφωνες περιοχές της Αφρικής, τη Σενεγάλη, το Καμερούν και το Μάλι, όπου στο τελευταίο οι γαλλικές ένοπλες δυνάμεις μάχονται τους τζιχαντιστές, αλλά στην ουσία οι εταιρείες εξόρυξης προσπαθούν να κατοχυρώσουν τη νομή των ορυχείων ουρανίου που είναι ο πλούτος της περιοχής. 

Βουνοκορφή του Μονζενέβρ, στα 1.850 μέτρα υψόμετρο, πάνω στη συνοριακή γραμμή Γαλλίας – Ιταλίας. Σάββατο βράδυ. Το θερμόμετρο δείχνει -8 βαθμούς Κελσίου μέσα στο καταφύγιο. Έξω έχει στρωθεί το νέο χιόνι σε ένα ύψος ενός μέτρου που έχει πέσει πάνω στο προηγούμενο που έχει παγώσει.

Ο Ζοέλ είναι Γάλλος και οδηγός σε αυτούς που θέλουν να κάνουν βόλτα στα βουνά. Τρέχει από δω και από κει στον σταθμό σκι, ο οποίος είναι εγκατεστημένος στη γαλλική πλευρά του βουνού. Διασταυρώνεται με δύο μετανάστες, δύο νεαρούς Αφρικανούς, που έχουν καθίσει στην άκρη του δρόμου. Τους βάζει στην καμιονέτα του για να ζεσταθούν και ξαναφεύγει. Μέσα στη νύχτα το ελικόπτερο των συνοριακών φρουρών «χτενίζει» την περιοχή από ψηλά. Εδώ και δύο μήνες, οι διωκτικές αρχές περνούν απ’ το ηλεκτρονικό scan με τις υπέρυθρες τις βουνοκορφές των Άλπεων. Ψάχνουν να βρουν μετανάστες για να τους συλλάβουν και να τους στείλουν πίσω στην Ιταλία. Ενήλικους ή ανήλικους δεν έχει καμία σημασία. Όταν τους συλλάβουν, τους «παρκάρουν» στη συνέχεια πάνω στον δρόμο πέρα από τα σύνορα, χωρίς να λάβουν υπ’ όψιν τους τις κλιματικές συνθήκες.

Εκείνο το βράδυ ο Ζοέλ κατάφερε να μαζέψει από τα χιόνια 11 νεαρούς ΑφρικανούςΟ Ζοέλ λίγο πιο μακριά βρίσκει άλλους τρεις μετανάστες που προσπαθούν να κρυφτούν μέσα στο χιόνι. Φοβισμένοι, τρέμουν από το κρύο, φορούν λινά παπούτσια που τα έχουν από την Αφρική και το τζιν τους, το οποίο είναι μούσκεμα, έχει παγώσει από το κρύο. Λίγες δεκάδες μέτρα παρακάτω βρίσκει άλλους επτά παγωμένους. Εκείνο το βράδυ ο Ζοέλ κατάφερε να μαζέψει από τα χιόνια 11 νεαρούς Αφρικανούς.

Περπάτησαν επί ώρες ακολουθώντας το μονοπάτι, έτσι ώστε να προσπεράσουν χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τον συνοριακό σταθμό του Μονζενέβρ. Ο Ζοέλ κατεβαίνει στην κοιλάδα στην Μπριανσόν, όπου εδρεύει ο έπαρχος. Μαζί με εθελοντές οδηγούν τους Αφρικανούς στο κέντρο φιλοξενίας. Μπάνιο με ζεστό νερό, ζεστά ρούχα, καυτή σούπα και τα πόδια σε μία λεκάνη με ζεστό νερό, μπας και ανέβει η θερμοκρασία του οργανισμού. Τους τελευταίους τρεις μήνες 2.0000 άτομα σαν αυτούς τους Αφρικανούς πήραν τον δρόμο για την Μπριανσόν. Το Σάββατο μετανάστες και εθελοντές ήταν τυχεροί. Δεν υπήρξαν δράματα. Τουλάχιστον με την πρώτη ματιά. Ουδείς μπορεί να ξέρει τι κρύβει από κάτω του το χιόνι.

Ο Μουσά φαίνεται πως δεν έχει άλλες αντοχές. Τον βρήκαν ξαπλωμένο πάνω στο χιόνι στα 1.700 μέτρα. Είχε χάσει τα παπούτσια του. Τα πόδια του είναι παγωμένα και δεν αντιδρούν. Είχε αναχωρήσει από την Ιταλία την αυγή. Σώθηκε, αλλά να δούμε τι θα γίνει με τα κρυοπαγήματα. Η Ανν Μουτ, μία από τις εθελόντριες, συμμετέχει στις περιπολίες εδώ και έναν χρόνο. «Τα βράδια που δεν βγαίνουμε έξω, δεν κοιμόμαστε καλά. Ίσως την άνοιξη θα ξαναβρούμε πτώματα κάτω από το χιόνι. Αυτοί οι νέοι μετανάστες δεν έχουν ιδέα για τους κινδύνους που κρύβουν τα βουνά. Δεν έχουν καμία εμπειρία για τις επιπτώσεις της παγωνιάς. Το χειρότερο, δεν γυρίζουν ποτέ πίσω» σημειώνει.

Αυτό το Σαββατοκύριακο οργανώθηκε στην Μπριανσόν μια συνέλευση των εθελοντικών οργανώσεων της περιοχής. Ένας αγρότης που συμμετέχει, ο Ρουαγιά Ερού, είναι σαφής και περιληπτικός: «Θέλουμε να τροφοδοτήσουμε τη συζήτηση όσον αφορά στο καθήκον μας στη φιλοξενία, σε μία άλλη μεταναστευτική πολιτική, αλλά πάνω απ’ όλα έχουμε να αντεπεξέλθουμε σε ένα απόλυτο καθήκον που προκαλεί η επείγουσα ανθρωπιστική κρίση. Όλοι φοβόμαστε μη συμβεί κάτι το τραγικό στα βουνά μας. Η μαζική στρατιωτικοποίηση της φύλαξης των συνόρων οδηγεί τους μετανάστες να ρισκάρουν χωρίς να σκέφτονται τις συνέπειες».

Οι Γάλλοι χωρικοί έστησαν μία οργάνωση «SOS Άλπεις αλληλέγγυοι». Είναι περίπου 200 άτομα που ψάχνουν στα μονοπάτια των γύρω βουνών. «Η Μεσόγειος δεν μπορεί να σταματήσει τους ανθρώπους που διαφεύγουν από τις πατρίδες τους. Το βουνό δεν μπορεί να τους σταματήσει επίσης, κυρίως όταν αγνοούν τους κινδύνους. Αρνούμαστε να γίνουν οι Άλπεις ένα απέραντο νεκροταφείο».

Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε, στην άλλη άκρη της γαλλικής γης, στην κοιλάδα του Λίγηρα, σε ένα από τα πλέον θαυμαστά κάστρα της γαλλικής ιστορίας, εκείνο που φιλοξενούσε τον βασιλιά Φραγκίσκο τον πρώτο, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμ. Μακρόν έκανε μία φιέστα για να γιορτάσει υπό το φως πολυελαίων του κεντρικού σαλονιού του κάστρου τα 40ά γενέθλιά του.

Η ελίτ ήταν παρούσα και οι καθρέπτες αντικατόπτριζαν και πολλαπλασίαζαν τη φωτεινότητα της λάμψης των κεριών. Η ατμόσφαιρα θύμιζε εποχές Αναγέννησης και η πολυτέλεια έρεε μέσα στα κρυστάλλινα κολονάτα ποτήρια. Ο Λίγηρας απέχει, βλέπετε, αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα από τα μονοπάτια της κορυφής Μονζενέβρ στα ιταλογαλλικά σύνορα. Εκεί, στο κάστρο, δεν υπάρχουν εθελοντές, ούτε καταφύγια για μετανάστες με κρυοπαγήματα. Δεν υπάρχουν πια ούτε καν χωρικοί.

Ομολογουμένως, εκτός από την τελευταία παράγραφο, η «Liberation» βρήκε τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να τιμήσει την υποκρισία των θεσμών που θέλουν τη Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου να είναι η ημέρα του μετανάστη.