Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Τα διαβατήρια εμβολίων ή «πράσινες κάρτες», είναι καλά καταρχήν, αλλά είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να δώσουν βοήθεια σε αυτούς που τη χρειάζονται περισσότερο.
Ενώ μεγάλο μέρος του κόσμου παραμένει στο βρόχο της πανδημίας, η ζωή της Ayelet Baram – Tsabari επέστρεψε, ως επί το πλείστον, στο φυσιολογικό. Τις εβδομάδες αφότου το Ισραήλ εφάρμοσε το σύστημα «πράσινης κάρτας», ανοίγοντας ξανά μεγάλο μέρος της οικονομίας της χώρας στον εμβολιασμένο πληθυσμό της, επέστρεψε στη δουλειά, έχει πάει σινεμά και μάλιστα σχεδιάζει μια ολιγοήμερη εκδρομή εντός της χώρας με την οικογένειά της. «Είναι υπέροχο», λέει από το σπίτι της στο Τελ Αβίβ. «Είναι σαν να μπορείς να αναπνέεις ξανά», συμπληρώνει.
Μόλις πριν από ένα χρόνο, το Ισραήλ μπήκε στο πρώτο από τα τρία εθνικά lockdowns. Από τα μέσα Δεκεμβρίου, ξεκίνησε μια εκστρατεία μαζικού εμβολιασμού που ζήλεψε ο περισσότερος πλανήτης. Και εδώ και ένα μήνα, πολλοί Ισραηλινοί άρχισαν να συρρέουν σε εστιατόρια, γυμναστήρια, ξενοδοχεία και άλλους δημόσιους χώρους, δείχνοντας απλά, την «πράσινη κάρτα» τους, η οποία έχει έναν κωδικό QR που αποδεικνύει ότι έχουν εμβολιαστεί πλήρως ή έχουν επιβεβαιωμένα αναρρώσει από τον κορωνοϊό. Αν και το σύστημα δεν είναι χωρίς τα προβλήματα του (έχουν προβληθεί ανησυχίες σχετικά με πλαστές κάρτες και την πιθανή έλλειψη μέτρων επιβολής του), ωστόσο πολλές χώρες το βλέπουν ως τον πιο γρήγορο δρόμο που οδηγεί πίσω στη φυσιολογικότητα.
Αυτή όμως, η συντόμευση έχει σημαντικό κόστος. Χωρίζει την κοινωνία στους εμβολιασμένους και μη, δημιουργώντας την αντίληψη ότι το εμβόλιο είναι de facto υποχρεωτικό και ότι όσοι το αρνούνται θα αντιμετωπίσουν κοινωνικό αποκλεισμό. Αυτή η διαίρεση, προειδοποιούν οι ειδικοί της δημόσιας υγείας, θα μπορούσε να παγιώσει τις ανισότητες και να αποτρέψει τους διστακτικούς – σε εμβολιασμό – πληθυσμούς από το να το κάνουν, ακριβώς όταν οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη τους. Ίσως το πιο ανησυχητικό όμως είναι, ότι η πρόταση υπονομεύει το αφήγημα πως είμαστε όλοι μαζί σε αυτήν την περιπέτεια, δημιουργώντας ένα σύστημα που ωφελεί όσους είναι ανοιχτοί στον εμβολιασμό εις βάρος εκείνων που έχουν σχετικές ανησυχίες.
Από όλες τις χώρες που εξετάζουν ένα σύστημα διαβατηρίων εμβολίων εγχώριας χρήσης, η Βρετανία φαίνεται να είναι αυτή με την πιο προφανή προσπέλαση κοινής λογικής. Όπως και το Ισραήλ, έχει χορηγήσει εμβόλια με ένα απίστευτα γρήγορο ρυθμό – σχεδόν ο μισός πληθυσμός της έχει ήδη λάβει τουλάχιστον μία δόση. Τα ποσοστά νοσηλείας και θανάτων της χώρας μειώθηκαν σταθερά. Και ενώ μεγάλο μέρος της Ευρώπης επιστρέφει στο lockdown, η Βρετανία καταργεί σταδιακά τους περιορισμούς της πανδημίας, με τους εσωτερικούς χώρους εστίασης να είναι προγραμματισμένοι να ανοίξουν ακόμη και τον επόμενο μήνα.
Ο πρωθυπουργός Boris Johnson επιβεβαίωσε, σε ομιλία του τη Δευτέρα, ότι η κυβέρνησή του διερευνά την εφαρμογή «πιστοποιητικών κατάστασης κορωνοϊού», τα οποία θα χορηγούνται μετά από εμβολιασμό, πρόσφατο αρνητικό τεστ ή απόδειξη φυσικής ανοσίας (όπως θετικό τεστ κατά τους τελευταίους έξι μήνες). Αν και αυτά τα πιστοποιητικά θα απαιτούνται για είσοδο σε μαζικές εκδηλώσεις και χώρους, συμπεριλαμβανομένων φεστιβάλ, σταδίων και νυχτερινών κέντρων, ο Johnson δήλωσε ότι δεν θα είναι υποχρεωτικά για πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως σούπερ μάρκετ και δημόσιες συγκοινωνίες.
Η ελκυστικότητα αυτού του είδους συστήματος είναι κατανοητή. Για χώρες που έχουν ήδη εμβολιάσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους, τα εγχώρια – πράσινα – διαβατήρια προσφέρουν τον γρηγορότερο και ασφαλέστερο τρόπο για να ανοίξουν ξανά την οικονομία τους και να ξαναρχίσει να λειτουργεί η κοινωνία. Η απόδειξη εμβολιασμού φαίνεται σαν μια μικρή θυσία που πρέπει να κάνει κανείς προκειμένου να αποκτήσει την ελευθερία του. Πολλές χώρες απαιτούν ήδη απόδειξη εμβολιασμού κατά συγκεκριμένων ασθενειών ως προϋπόθεση εισόδου. Επιπλέον, ποιος δεν θα αισθανόταν λίγο πιο άνετα να ταξιδέψει στον κόσμο, γνωρίζοντας ότι κανένας γύρω του δεν είναι φορέας κάποιας ασθένειας;
Υπάρχει επίσης η πρόσθετη ελπίδα ότι η δέσμευση πρόσβασης σε μέρη όπως παμπ και εστιατόρια θα μπορούσε να πείσει όσους διστάζουν να πάρουν την απόφαση να εμβολιαστούν. Στο Ισραήλ, η έλλειψη « πράσινης κάρτας» δεν σε αποκλείει εντελώς από τη δημόσια ζωή – μπορείς να δειπνήσεις σε ένα εστιατόριο, για παράδειγμα, αρκεί να κάθεσαι έξω. «Είναι λιγότερο άνετο», λέει η Baram – Tsabari. «Δημιουργεί μια κατάσταση στην οποία η σωστή επιλογή είναι επίσης η εύκολη επιλογή».
Αν και το σύστημα «πράσινης κάρτας» του Ισραήλ πιστώθηκε με το ότι παρακινεί τους ανθρώπους να κάνουν το εμβόλιο, αυτός δεν είναι ο πρωταρχικός του στόχος. «Ο λόγος για τον οποίο έχουν τεθεί σε εφαρμογή οι κανόνες αυτοί δεν είναι να ενθαρρύνει τους ανθρώπους που διστάζουν, να εμβολιαστούν», λέει ο Ran Balicer, πρόεδρος της εθνικής ομάδας αντιμετώπισης κορωνοϊών του Ισραήλ και επικεφαλής της καινοτομίας Clalit, του μεγαλύτερου παρόχου υγειονομικής περίθαλψης της χώρας. «Απλώς γίνεται για να βεβαιωθούμε πως οι εμβολιασμένοι άνθρωποι μπορούν να πάνε με ασφάλεια και να απολαύσουν πολιτιστικές δραστηριότητες χωρίς να εκτίθενται σε αδικαιολόγητο κίνδυνο κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας», προσθέτει.
Το πρόβλημα, ωστόσο είναι ότι η πρόθεση και η αντίληψη δεν ευθυγραμμίζονται πάντα. Η πανδημία έχει ήδη επηρεάσει ανεπιθύμητα, άτομα με βάση τη φυλή, το φύλο και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Τα ραντεβού για εμβόλια για παράδειγμα, κλείνονται δυσανάλογα από λευκούς Βρετανούς και εκείνους από πιο εύπορες περιοχές. Αφήνοντας την επιστροφή στην κανονική κοινωνική δραστηριότητα να εξαρτάται από τον εμβολιασμό, τη φυσική ανοσία ή ένα αρνητικό τεστ, αυτές οι ανισότητες θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω. Αν και το Λονδίνο έχει προωθήσει τα τεστ κορωνοϊού ως αντιστάθμισμα που θα αποτρέψει τον αποκλεισμό μη εμβολιασμένων ατόμων, δεν είναι ακόμη ευρέως προσβάσιμα στη Βρετανία. Μέχρι να είναι, «οι ίδιοι άνθρωποι που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο θα είναι εκείνοι που θα είναι σε μειονεκτική θέση για να κάνουν το τεστ», λέει η Clare Wenham, επίκουρη καθηγήτρια της παγκόσμιας πολιτικής υγείας στο London School of Economics, σημειώνοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν εκείνοι που δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε τεστ, επί του παρόντος, λόγω αδυναμίας απομάκρυνσης από την εργασία και δυσκολίας εύρεσης μέσου μεταφοράς.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι η πλειονότητα των Βρετανών υποστηρίζει τα διαβατήρια εμβολίων. Αλλά, αυτός ο ενθουσιασμός δεν μοιράζεται μεταξύ των νέων, των εθνοτικών μειονοτήτων και εκείνων που βρίσκονται σε φτωχές περιοχές – οι ίδιες ομάδες που έχουν παρουσιάσει μερικά από τα χαμηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης στα εμβόλια στη χώρα. Παρόλο που η βρετανική κυβέρνηση έχει λάβει προληπτικά μέτρα για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες σχετικά με τα εμβόλια – συμπεριλαμβανομένων των στοχευμένων εκστρατειών αποστολής μηνυμάτων και του πολλαπλασιασμού κλινικών εμβολιασμού – αυτές οι προσπάθειες θα μπορούσαν να έχουν μικρή σημασία αν οι ίδιες κοινότητες που αναζητούν διαβεβαιώσεις, ακούν ταυτόχρονα από την κυβέρνηση ότι η δυνατότητα επανεισόδου τους στη δημόσια ζωή εξαρτάται από την προθυμία τους να λάβουν το εμβόλιο. Μια τέτοια προσέγγιση όχι μόνο κινδυνεύει να ενισχύσει τη δυσπιστία, αλλά θα μπορούσε επίσης να παράσχει όπλα στους anti – vaxxers που μάχονται να ενισχύσουν τις αμφιβολίες για τα εμβόλια και τους οργανισμούς δημόσιας υγείας που τα προωθούν.
«Αν στις ανισότητες εμβολίων ανάλογα με εθνικότητα, φυλή και κοινωνική στέρηση, προσθέσουμε διαβατήρια εμβολίων για βασικές κοινωνικές δραστηριότητες, αρχίζουμε να δημιουργούμε το απαρτχάιντ εμβολίου», δήλωσε ο Stephen Reicher, μέλος μιας ομάδας επιστημόνων συμπεριφοράς, που συμβουλεύει την επιτροπή αντιμετώπισης πανδημιών της βρετανικής κυβέρνησης. «Εάν θέλουμε να κάνουμε τους πολίτες να κάνουν πράγματα όπως να εμβολιαστούν, η εμπλοκή της κοινότητας είναι αυτό που είναι κεντρικό. Και ακριβώς σε μια στιγμή που επιθυμούμε κοινοτική συμμετοχή, το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει κανείς είναι να επιβάλλει ένα μέτρο που θα μπορούσε να αποξενώσει αυτές τις κοινότητες και να τις οδηγήσει σε μια πιθανή κατάσταση άρνησης λήψης του εμβολίου», πρόσθεσε ο Reicher.
Με ή χωρίς διαβατήρια εμβολίων, η Βρετανία βρίσκεται ήδη στο δρόμο προς την φυσιολογικότητα. Από την επόμενη εβδομάδα, θα επιτρέπεται η επιστροφή σε γυμναστήρια, καταστήματα και τους κήπους των παμπ. Εάν η μετάδοση παραμείνει χαμηλή και η διάθεση του εμβολίου προχωρήσει όπως έχει προγραμματιστεί, η άρση περαιτέρω περιορισμών δεν θα αργήσει πολύ.
Τα διαβατήρια εμβολίων μπορεί να επιταχύνουν την πορεία προς την ομαλότητα, αλλά επίσης σχεδόν σίγουρα κινδυνεύουν να αφήσουν πίσω, μέρος της χώρας. Έως ότου μπορεί να προσφερθεί σε όλους ένα εμβόλιο και έως ότου αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των διστακτικών κοινοτήτων, ο μόνος σίγουρος προορισμός που μπορούν να προσφέρουν τα διαβατήρια εμβολίων είναι η περαιτέρω ανισότητα και διαίρεση.
Πηγή: The Atlantic
