Οπλισμένοι με πυρσούς, δεκάδες εθελοντές πυρπολούν τους θάμνους της φτέρης, τους ξερούς κορμούς και τα ξερά φύλλα σε περιαστικό δάσος στην περιφέρεια της Σάντα Κρους, κοντά στο Σαν Φρανσίσκο στην Καλιφόρνια. Είναι μία ελεγχόμενη πυρκαγιά με σκοπό την εκκαθάριση του οικοσυστήματος για να γίνει πιο ανθεκτικό στις φλόγες.
Η πολιτεία της Καλιφόρνιας οργανώνει όλο και περισσότερες επιχειρήσεις αυτού του είδους.
Στόχος τους είναι η πρόληψη για τη μείωση της έντασης των δασικών πυρκαγιών που έχουν σκοτώσει περισσότερους από 200 ανθρώπους κατά την τελευταία δεκαετία και πολλαπλασιάζονται λόγω της Κλιματικής Αλλαγής.
«Ο καλύτερος τρόπος για την καταπολέμηση των πυρκαγιών είναι η φωτιά», υπενθυμίζει η Πόρσια Χάλμπερτ, η επιστήμονας των πάρκων της πολιτείας της Καλιφόρνιας που έχει επιφορτισθεί με την επιχείρηση. «Η βλάστηση θα καεί τελικά έτσι κι’ αλλιώς. Άρα θέλουμε να την κάψουμε (…), όχι κατά υπερβολικά ακραίο τρόπο, για να αποφύγουμε την επέκταση της πυρκαγιάς προς τις κατοικίες και την πρόκληση ανθρώπινων απωλειών».
Πριν από την πυρπόληση της χαμηλής βλάστησης του δάσους, όλα προετοιμάζονται με μεγάλη προσοχή. Το χώμα οργώνεται για να δημιουργηθεί μία γραμμή ικανή να αναχαιτίσει τις φλόγες, τα χαμόκλαδα που βρίσκονται πολύ κοντά στα δέντρα μετακινούνται και εγκαθίστανται σωληνώσεις παροχής νερού για να επέμβουν αν παραστεί ανάγκη.
Έτσι, η χαμηλή ελεγχόμενη φωτιά καίει το έδαφος του δάσους, χωρίς να επεκτείνεται στις βελανιδιές, τις σεκόγιες και τα άλλα δέντρα της αμερικανικής φύσης. Μελλοντικά, σε περίπτωση δασικής πυρκαγιάς, οι φλόγες θα έχουν στη διάθεσή τους πολύ λιγότερη καύσιμη ύλη για να επεκταθούν μέχρι τις κορυφές των δένδρων παίρνοντας καταστροφικές διαστάσεις.
Η πρακτική των Ινδιάνων της Αμερικής
Θύμα της ξηρασίας, η Καλιφόρνια έχει ζήσει κατά την τελευταία δεκαετία μέγα-πυρκαγιές, πρωτοφανούς έντασης και τεράστιων διαστάσεων. Η εκδήλωση αυτών των πυρκαγιών οδήγησαν στη συνειδητοποίηση των λαθών στη διαχείρισή τους, συνοψίζει η Πόρσια Χάλμπερτ.
Η Καλιφόρνια συνειδητοποίησε ότι η πολιτική της στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, η οποία είχε διαμορφωθεί με άξονα την αναχαίτιση της φωτιάς πάση θυσία, αποδεικνύεται αναποτελεσματική. Υπερπροστατευμένη, η χαμηλή βλάστηση ξηραίνεται ταχύτερα λόγω της κλιματικής αλλαγής και μετατρέπει τα δάση σε πυριτιδαποθήκες ικανές να τροφοδοτήσουν ανεξέλεγκτες πυρκαγιές.
Για να περιορίσει τον κίνδυνο, η Καλιφόρνια ανακάλυψε πάλι την πρακτική των ελεγχόμενων πυρκαγιών που εφάρμοζαν οι Ινδιάνοι της Αμερικής στα εδάφη τους και απαγορεύθηκε το 1850.
Μέχρι το 2025, η πολιτεία της Καλιφόρνιας σχεδιάζει να καίει 16.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ετησίως.
Στο πλαίσιο αυτό, κατά τα τελευταία χρόνια, μια εικοσάδα φορέων έχουν αναπτυχθεί στην Καλιφόρνια. Πέραν της δράσης των πυροσβεστικών και δασικών υπηρεσιών, οι σύλλογοι αυτοί μαθαίνουν στους ιδιώτες να οργανώνουν και να φέρνουν εις πέρας τέτοιες επιχειρήσεις.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες αυτές, η πολιτεία βρίσκεται αρκετά μακριά από τους στόχους της.
«Πρέπει να αλλάξουμε κλίμακα», λέει ο Τζάρεντ Τσάιλντρες, της Central Coast Prescribed Burn Association, η οποία έχει αναλάβει την ελεγχόμενη πυρκαγιά της Σάντα Κρους. «Πρέπει να οργανώσουμε ακριβώς τέτοιες πυρκαγιές σε ολόκληρη την Καλιφόρνια, κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου, του χειμώνα, της άνοιξης και ακόμη και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού».
Έλλειψη χεριών
Προς το παρόν, τα χρονικά «παράθυρα» που έχουν ορίσει οι Αρχές για τις επιχειρήσεις των ελεγχόμενων πυρκαγιών είναι πολύ στενά.
Διότι, αν στη συντριπτική τους πλειονότητα παραμένουν «υπό έλεγχο», η πρακτική αυτή παραμένει δύσκολη: το φθινόπωρο 2022, μία ελεγχόμενη πυρκαγιά βγήκε εκτός ελέγχου στο Νέο Μεξικό και μετατράπηκε σε ιστορική δασική πυρκαγιά που κατέστρεψε εκατοντάδες κατοικίες.
Ωστόσο, οι ανάγκες παραμένουν τεράστιες, σύμφωνα με τη Λένια Κουίν-Ντέιβιντσον, ειδική στον τομέα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας.
«Στα φυσικά μας τοπία λείπει η φωτιά», επιμένει υπενθυμίζοντας ότι πριν από την άφιξη των αποίκων, οι φυλές των Ινδιάνων της Αμερικής είχαν την συνήθεια να καίνε ανάμεσα σε 16.000 και 45.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα κάθε χρόνο στην περιοχή.
Για να παρακινηθούν οι πολίτες να δραστηριοποιηθούν, η πολιτεία της Καλιφόρνιας – όπου σχεδόν το ήμισυ των εδαφών ανήκει σε ιδιώτες και παραμένει εκτός της ακτίνας δράσης των Αρχών – δημιούργησε ταμείο πόρων που προορίζονται για την οργάνωση ελεγχόμενων πυρκαγιών.
Όμως, το μεγαλύτερο φρένο είναι η έλλειψη εργατικών χεριών, σύμφωνα με τη Λένια Κουίν-Ντέιβιντσον. Ανάμεσα στις αναγκαίες εξειδικευμένες γνώσεις για τις ελεγχόμενες πυρκαγιές και τον όγκο των διοικητικών διαδικασιών που απαιτούνται για την οργάνωσή τους, «χιλιάδες άνθρωποι έχουν ανάγκη από μεγαλύτερη εκπαίδευση», λέει.
Μεταξύ των εθελοντών στο δάσος της Σάντα Κρους, ο Ιαν Κουκ μαθαίνει στο πλαίσιο της εκπαίδευσης να διαβιβάζει ένα μετεωρολογικό δελτίο στους άλλους εθελοντές της ομάδας του. Χάρη στην εκπαίδευση αυτή, ο φοιτητής αυτός στην Οικολογία έχει αποκτήσει ικανότητες αντίστοιχες με εκείνες του πυροσβέστη.
«Η φωτιά αδιαφορεί για το σύλλογο στον οποίο ανήκει κανείς. Πρέπει να δουλέψουμε από κοινού, διότι είναι ένα πρόβλημα που μας αφορά όλους».
