Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Οι ηγέτες πολλών πόλεων παραδέχονται ότι η απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα έως το 2030 μπορεί τελικά να μην είναι ρεαλιστικός στόχος.
Αρκετές πόλεις προκάλεσαν ερωτηματικά όταν ανακοίνωσαν ότι θα ξεκινούσαν έναν αγώνα για να πετύχουν μηδενικές εκπομπές έως το 2030. Καθώς έρχονται αντιμέτωπες με την πραγματικότητα, ορισμένοι πλέον παραδέχονται ότι ο στόχος μπορεί να είναι φιλόδοξος αλλά μη εφικτός.
Ως μέρος ενός προγράμματος χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ, που ανακοινώθηκε νωρίτερα αυτό το έτος, μια ομάδα 100 πόλεων της ΕΕ και 12 εκτός του μπλοκ δεσμεύτηκαν να επιτύχουν την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το τέλος της δεκαετίας και υπέγραψαν για να λάβουν στήριξη από την ΕΕ για την επίτευξη αυτού του στόχου. Οι πόλεις αυτες ετοιμάζονται να υποβάλουν σχέδια για το πώς θα μειώσουν τις εκπομπές τους στο μηδέν, τα οποία στη συνέχεια θα λάβουν ένδειξη έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων.
Αν και όλα αυτά ακούγονται καλά στα χαρτιά, είναι πλέον εμφανές ότι οι πόλεις δυσκολεύονται να επιτύχουν τους φιλόδοξους στόχους τους για τις εκπομπές άνθρακα.
Η Κοπεγχάγη, μια πόλη γνωστή για τα σχέδιά της για το κλίμα, ανακοίνωσε αυτό το καλοκαίρι, ότι εγκαταλείπει μια προηγούμενη προσπάθεια για την επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα έως το 2025 – ένα στοίχημα που ήλπιζε να κερδίσει με μια επιθετική αναθεώρηση των συστημάτων θέρμανσης, μεταφορών και κτιρίων. Το σχέδιο περιλάμβανε τη δημιουργία περισσότερων ποδηλατοδρόμων, τον εκσυγχρονισμό των σπιτιών σε μεγάλη κλίμακα και την αντικατάσταση της ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα, από βιομάζα.
Για χρόνια, η πόλη έκανε μεγάλα βήματα προς τον στόχο, όμως τον Αύγουστο, οι τοπικές αρχές ανακοίνωσαν στους κατοίκους ότι ο στόχος αυτός ήταν απρόσιτος. Ένα εργοστάσιο της πόλης που χρησιμοποιεί οικιακά σκουπίδια για την παραγωγή ενέργειας, απέτυχε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για την κατασκευή μιας εγκατάστασης δέσμευσης και αποθήκευσης του άνθρακα (CCS), που εκπέμπεται – βασικό συστατικό του συνολικού σχεδίου.
Με μια από τις πιο πράσινες πόλεις του κόσμου να αγωνίζεται να φτάσει στο μηδέν, πολλοί λένε ότι οι πιθανότητες για άλλα αστικά κέντρα φαίνονται ελάχιστες. Αυτά είναι άσχημα νέα, καθώς οι πόλεις είναι βασικοί ρυπαντές. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 70% των εκπομπών CO2. Σύμφωνα με μια σημαντική έκθεση της επιτροπής επιστήμης του κλίματος του ΟΗΕ, η διατήρηση υπό έλεγχο της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει μια γενική αναθεώρηση στον τρόπο με τον οποίο οι πόλεις «σχεδιάζονται, κατασκευάζονται, και υφίστανται διαχείριση».
«Γνωρίζουμε ότι ένα αυξανόμενο μερίδιο του πληθυσμού της ΕΕ ζει στις πόλεις και ότι πολλές από τις λύσεις για την πρόκληση της απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα – είτε πρόκειται για τον ενεργειακό τομέα, την έξυπνη και καθαρή κινητικότητα ή τη θέρμανση και ψύξη των κτιρίων – είναι εμφατικά παρούσες στις πόλεις μας», δήλωσε ο αναπληρωτής διευθυντής του τμήματος κινητικότητας και μεταφορών της Επιτροπής, Patrick Child ο οποίος είναι υπεύθυνος του προγράμματος για τις κλιματικά ουδέτερες πόλεις. «Η σύνταξη των λεγόμενων συμβάσεων πόλεων για το κλίμα, μπορεί να διαρκέσει έως και ένα χρόνο», πρόσθεσε.
Επισφαλείς δεσμεύσεις
Ο κατάλογος των πόλεων που συμμετέχουν, περιλαμβάνει πολλές που έχουν καθυστερήσει σημαντικά τη δράση για το κλίμα ή είναι τόσο εκτεταμένες που ο στόχος φαινόταν πάντα ανέφικτος.
Πόλεις που αγαπούν τα αυτοκίνητα και τα σκούτερ, όπως η Ρώμη και το Παρίσι, για παράδειγμα, έχουν υπογράψει τη δέσμευση για το 2030, αλλά ιστορικά έχουν δυσκολευτεί να υιοθετήσουν καθαρότερες μορφές μεταφοράς.
Και οι δύο πόλεις προσπάθησαν να αλλάξουν τα πράγματα πρόσφατα. Η δήμαρχος του Παρισιού, Anne Hidalgo, ήταν από την αρχή θερμός υποστηρικτής της πράσινης ιδέας της πόλης των 15 λεπτών και πέρυσι διέθεσε 250 εκατομμύρια ευρώ για να κάνει την πόλη φιλική προς το ποδήλατο μέχρι το 2026 – ένα σχέδιο που περιλαμβάνει τη δημιουργία ποδηλατοδρόμων, την αντικατάσταση των χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων με αυτούς ποδηλάτων και την υποχρέωση των χρηστών μοτοσικλετών να πληρώνουν για στάθμευση.
Όμως αυτά τα μέτρα οδήγησαν ορισμένους στο να την χαρακτηρίσουν ως υπερβολικά ριζοσπαστική και προκάλεσαν αντιδράσεις από τους κατοίκους που εξαρτώνται από τα αυτοκίνητά τους, υποδηλώνοντας ότι η επιβολή των πιο φιλόδοξων αλλαγών που απαιτούνται για να φτάσει στο μηδέν δεν θα ήταν εύκολη.
Στη Ρώμη, ο Edoardo Zanchini, επικεφαλής του τμήματος κλίματος του δήμου, παραδέχτηκε ότι η μείωση των εκπομπών στο μηδέν μέχρι το 2030 «είναι μια δύσκολη προθεσμία».
Ο δήμαρχος της πόλης, Roberto Gualtieri έθεσε τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο της προεκλογικής του εκστρατείας το 2021 και πρόσφατα ανακοίνωσε ένα σχέδιο μείωσης των εκπομπών που περιλαμβάνει την ενίσχυση της βιώσιμης κινητικότητας και των δημόσιων μεταφορών, την αστική αναδάσωση και στοχευμένες προσπάθειες για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.
Το σχέδιο της ιταλικής πρωτεύουσας για μείωση των εκπομπών περιλαμβάνει επίσης την κατασκευή μιας μονάδας που χρησιμοποιεί απόβλητα για παραγωγή ενέργειας – αλλά ποντάρει στην ίδια ανώριμη τεχνολογία CCS που απογοήτευσε την Κοπεγχάγη στην προσπάθεια της να ελέγξει τις εκπομπές του εργοστασίου.
«Μη εφικτός»
Οι στόχοι είναι «τελείως ανέφικτοι» – ανεξάρτητα από την πόλη – σύμφωνα με τη Floriane Ortega, λέκτορα στον τομέα κλιματική αλλαγή και πόλεις, στο πολιτικό κολλέγιο SciencesPo στο Παρίσι. Η Ortega επέκρινε το σχέδιο της Επιτροπής ως ασαφές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ορίζει την κλιματική ουδετερότητα, επισημαίνοντας ότι δεν συμφωνούν όλοι στο τι σημαίνει καν ο όρος.
«Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) περιείχε έναν σαφή ορισμό στο γλωσσάρι της, αλλά οι εταιρείες – οι οποίες ηγούνται της συζήτησης – συνέβαλαν στο να θολώσει το νόημά του με την πάροδο του χρόνου», επεσήμανε. Η πρωτοβουλία αφορά επίσης μόνο τις λεγόμενες εκπομπές πεδίου 1 και 2 – αέρια που θερμαίνουν τον πλανήτη εντός των ορίων των πόλεων και την ηλεκτρική ενέργεια που παρέχεται από το δίκτυο, αντίστοιχα. Αυτό αφήνει έξω τις εκπομπές του πεδίου 3, οι οποίες περιλαμβάνουν εκπομπές που σχετίζονται με τα αγαθά και τις υπηρεσίες στις οποίες βασίζονται οι πόλεις. «Οτιδήποτε από την αγορά ενός νέου iPhone έως την κατασκευή ενός νέου δρόμου εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής 3», είπε η Ortega, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο αποκλεισμός αυτών των εκπομπών από τον υπολογισμό, θα σήμαινε ότι οι πόλεις δεν δηλώνουν τον πραγματικό αντίκτυπό τους στο κλίμα.
Παρά τις παγίδες αυτές, ακόμη και οι επικριτές του συστήματος λένε ότι είναι ένα πρόσθετο κίνητρο για τις πόλεις να καταστήσουν το κλίμα κορυφαία προτεραιότητα.
Στη Ρώμη, η δέσμευση έχει ήδη ανεβάσει τον πήχη στα πολεοδομικά έργα, είπε ο Zanchini.
«Ανακαινίζουμε τώρα 200 σχολεία και αντί να τα μονώσουμε μόνο, επιλέξαμε να αντικαταστήσουμε το σύστημα θέρμανσης φυσικού αερίου, με αντλίες θερμότητας», είπε, τονίζοντας ότι ο δήμος πιθανότατα θα είχε ενεργήσει διαφορετικά αν δεν είχε δεσμευτεί για μηδενικές εκπομπές. «Ίσως να μην πετύχουμε το μηδέν μέχρι το 2030, αλλά θα έχουμε βάλει τους εαυτούς μας στη σωστή κατεύθυνση, έτσι ώστε οι μελλοντικές αποφάσεις να ευθυγραμμίζονται με μια φιλοδοξία που είναι σήμερα απαραίτητη», υποστήριξε.
Η Ortega επανέλαβε το επιχείρημα ότι ακόμη κι αν ο στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί, μπορεί να οδηγήσει σε απτή πρόοδο. «Αν με ρωτήσεις αν είναι εφικτό, θα σου απαντήσω όχι, αλλά αν με ρωτήσεις αν είναι καλό να το έχεις, η απάντηση είναι ναι», καταλήγει.
Πηγη: Politico
