Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η Ιταλία, η Φινλανδία και η Ελλάδα μετακινήθηκαν πρόσφατα. Η Ισπανία θα μπορούσε να ακολουθήσει. Η αλλαγή θα επηρεάσει τα πάντα, από την πολιτική για το κλίμα έως τη μετανάστευση. Σε όλη την Ευρώπη, οι κυβερνήσεις μετατοπίζονται προς τα δεξιά. Σε ορισμένες χώρες, ακροδεξιοί ηγέτες αναλαμβάνουν την εξουσία. Σε άλλες, πιο παραδοσιακά κεντροδεξιά κόμματα συμμαχούν με δεξιά περιθωριακά στοιχεία που κάποτε θεωρούνταν ανέγγιχτα.
Αλλού, τα σκληρά δεξιά κόμματα εξασφαλίζουν περισσότερες κοινοβουλευτικές έδρες και περιφερειακούς εκπροσώπους. Το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ήδη υπό έλεγχο για ύποπτο ακροδεξιό εξτρεμισμό, ξεπερνά τώρα τους Σοσιαλδημοκράτες του Καγκελαρίου, Olaf Scholz και μόλις σημείωσε μια οριακή νίκη στις περιφερειακές εκλογές – μια ανησυχητική στιγμή για μια χώρα που έχει συνείδηση του ναζιστικού της παρελθόντος.
Η τάση, φυσικά, δεν ξεκίνησε ακριβώς με την Ιταλία και την ακροδεξιά Πρωθυπουργό. Giorgia Meloni. Όμως το τελευταίο έτος επεφύλαξε μια σειρά από εντυπωσιακά αποτελέσματα για τους συντηρητικούς, και περισσότερα θα μπορούσαν να είναι καθοδόν, καθώς χώρες όπως η Ισπανία και η Σλοβακία φαίνονται έτοιμες να στρίψουν προς τα δεξιά στις επερχόμενες εκλογές.
Είναι μια εξέλιξη που αναπόφευκτα θα αναδιαμορφώσει την Ευρώπη, επηρεάζοντας τα πάντα, από τον τρόπο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, μέχρι τα γονικά δικαιώματα, έως το ποιος είναι ευπρόσδεκτος στην ήπειρο.
Με την ΕΕ να εκλέγει νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον επόμενο χρόνο, η στροφή προς τα δεξιά θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει μια πιο συντηρητική ηγεσία στις Βρυξέλλες για τα επόμενα χρόνια – μια περίοδο που θα περιλαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις για θέματα όπως η επέκταση της ΕΕ προς τα ανατολικά, το εμπόριο με την Κίνα και η αστυνόμευση της τήρησης του νόμου στις χώρες της ΕΕ. «Υπήρξε μια σύγκλιση της κεντροδεξιάς και της ακροδεξιάς την τελευταία περίπου δεκαετία», λέει ο Hans Kundnani, Ευρωπαίος πολιτικός αναλυτής στο Chatham House, ο οποίος ιχνογράφησε το ευρύτερο τόξο πίσω στο κύμα προσφύγων από τη Συρία προς την Ευρώπη, λόγω του πολέμου. Η αλλαγή, προσθέτει, «μπορεί να έχει βαθιές συνέπειες για την ΕΕ».
Στο ίδιο τραπέζι
Το μεταβαλλόμενο πολιτικό τοπίο της Ευρώπης ήταν εμφανές στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα, καθώς οι ηγέτες της ΕΕ συγκεντρώθηκαν για την τακτική τους σύνοδο κορυφής.
Στο τραπέζι ήταν ένα νέο πρόσωπο – ο Petteri Orpo, ο νέος Πρωθυπουργός της Φινλανδίας, ο οποίος ηγείται του συντηρητικού Κόμματος Εθνικού Συνασπισμού. Το πολιτικό ταξίδι της χώρας του τον τελευταίο χρόνο δείχνει τη στροφή προς τα δεξιά που έχει επικρατήσει σε χώρες της Ευρώπης. Μετά από τέσσερα χρόνια κυβέρνησης συνασπισμού με αριστερό προσανατολισμό πέντε κομμάτων, οι ψηφοφόροι εγκατέλειψαν τη σοσιαλδημοκράτη Sanna Marin, οδηγώντας στη δημιουργία της πιο δεξιάς κυβέρνησης στην ιστορία της Φινλανδίας.
Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης έφτασε επίσης ψηλά στην εκλογική του νίκη. Ο 55χρονος ηγέτης της κεντροδεξιάς επικράτησε στις εθνικές εκλογές, σημειώνοντας μεγαλύτερη πλειοψηφία από την πρώτη του νίκη.
Το ζήτημα του ποιος καταλαμβάνει θέσεις στο τραπέζι της ΕΕ έχει σημασία – το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο συγκεντρώνει τους 27 ηγέτες του μπλοκ, πρέπει τελικά να αποφασίσει τις πολιτικές προτεραιότητες και πρωτοβουλίες της ΕΕ. «Νομίζω ότι βλέπουμε ήδη το φαινόμενο Meloni», είπε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, που μίλησε ιδιωτικά για να μιλήσει ελεύθερα για την εσωτερική λειτουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. «Σχετικά με τη μετανάστευση και την κλιματική αλλαγή, υπήρξε μια κίνηση προς τα δεξιά, αναμφίβολα», συνέχισε.
Τα πρώτα σημάδια ότι η Melloni όχι μόνον δεν θα απομονώνονταν αλλά θα ήταν ευπρόσδεκτη, εμφανίστηκαν το περασμένο φθινόπωρο στην πρώτη σύνοδο κορυφής της ΕΕ.
Καθώς οι ηγέτες αντιμετώπιζαν το ακανθώδες ζήτημα της μετανάστευσης, η Ιταλίδα ηγέτης διαπίστωσε ότι χτυπούσε μια ανοιχτή πόρτα, βρίσκοντας σιωπηρή υποστήριξη από τους ηγέτες στην επιθυμία της να επικεντρωθεί περισσότερο η πολιτική της ΕΕ στην αποτροπή των μεταναστών από το να έρθουν στην Ευρώπη, σύμφωνα με τρεις διπλωμάτες που ενημερώθηκαν για τη συζήτηση εκείνη την ημέρα.
Λίγους μήνες αργότερα, ο κεντρώος Πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Mark Rutte και η κεντροδεξιά επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, η ανώτατη εκτελεστική εξουσία της ΕΕ, συνόδευαν τη Meloni σε ένα ταξίδι στην Τυνησία για να προσπαθήσουν να περιορίσουν τις μεταναστευτικές ροές από τη χώρα της Βόρειας Αφρικής, σε μια επίδειξη διακομματικής ενότητας.
Το ταξίδι πραγματοποιήθηκε λίγες μόνο ώρες αφότου οι χώρες της ΕΕ συνήψαν μια φιλική προς την Ιταλία συμφωνία σχετικά με τον τρόπο επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου και μετεγκατάστασης μεταναστών, η οποία θα έδινε στην κυβέρνηση της Meloni μεγαλύτερο περιθώριο για να στείλει πίσω τους αιτούντες άσυλο που απορρίφθηκαν.
.jpeg)
Στο Κοινοβούλιο
Η μετατόπιση προς τα δεξιά θα μπορούσε σύντομα να συμβεί και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με συνέπειες για το πώς θα διοικούνται οι Βρυξέλλες. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, οι ψηφοφόροι θα πάνε στις κάλπες για να εκλέξουν νέο κοινοβούλιο και οι συντηρητικοί προβλέπουν μεγάλα κέρδη. Αρχικά, αυτό θα ενίσχυε το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) – ήδη τη μεγαλύτερη πολιτική οικογένεια του Κοινοβουλίου.
«Τα μεγαλύτερα κέρδη μπορεί να είναι για τα πιο παραδοσιακά, κεντροδεξιά κόμματα», είπε ο Karel Lannoo, επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής, επισημαίνοντας τον κυρίαρχο ρόλο που διαδραματίζουν κεντροδεξιοί στυλοβάτες όπως οι Χριστιανοδημοκράτες της Γερμανίας, που αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη εθνική εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο της ΕΕ και είναι πιθανό να διατηρήσουν αυτή τη θέση.
Όμως μια ισχυρή συντηρητική επίδοση μπορεί επίσης να μετατρέψει την ακροδεξιά ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) – με τη Meloni και το εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας – σε ρυθμιστές, με κεντρώους και κεντροδεξιούς νομοθέτες να φλερτάρουν τις ψήφους τους για να προωθήσουν την ατζέντα τους.
Αυτό θα αντικατοπτρίζει ένα αυξανόμενο χαρακτηριστικό εθνικής πολιτικής αρκετών χωρών – την προθυμία των παραδοσιακών συντηρητικών κομμάτων να βολευτούν με την άκρα δεξιά. Από τη Σουηδία, όπου ένας συντηρητικός ηγέτης λαμβάνει υποστήριξη από τους ακροδεξιούς Σουηδούς Δημοκράτες, μέχρι τη Φινλανδία, όπου το δεξιό λαϊκιστικό Κόμμα των Φινλανδών βρίσκεται στην εξουσία, τα πιο ακραία κόμματα έχουν την ευκαιρία να βοηθήσουν στη διακυβέρνηση, έστω και με πιο μετριοπαθή μορφή.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ένας παρόμοιος πολιτικός υπολογισμός βρίσκεται σε εξέλιξη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με το ΕΛΚ να κοιτάζει ήδη ευεργετικές συστρατεύσεις με την ακροδεξιά. Η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Roberta Metsola ήταν η τελευταία ηγέτης του ΕΛΚ που απέτισε φόρο τιμής στη Meloni όταν την επισκέφτηκε στο Palazzo Chigi στη Ρώμη την περασμένη εβδομάδα, μετά από παρόμοια επίσκεψη του Manfred Weber, που διευθύνει το ΕΛΚ.
Οι ομάδες συνασπίστηκαν πρόσφατα για να πολεμήσουν έναν νόμο για την αποκατάσταση της φύσης – ένα βασικό στοιχείο του σχεδίου της ΕΕ να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Προς το παρόν, το ΕΛΚ – με την υποστήριξη του ECR – τορπιλίζει επιτυχώς το νομοσχέδιο, επικαλούμενο τις ανησυχίες των αγροτών και επικρίνοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την υπερβολική, πολύ γρήγορη κίνηση στην πράσινη ατζέντα.
Η εξέγερση είναι ένα χαρακτηριστικό σημάδι της πολιτικής αναστάτωσης που θα μπορούσε να προκαλέσει το Κοινοβούλιο σε μια πιο αριστερή Επιτροπή μετά τις εκλογές του 2024.
Περισσότερα ακολουθούν
Καθώς απομένει ένας χρόνος έως ότου οι πολίτες της ΕΕ προσέλθουν στις κάλπες, οι επόμενοι μήνες θα χαρακτηριστούν από σημαντικές στιγμές που θα προσφέρουν μια εικόνα για τον τρόπο που φυσά ο πολιτικός άνεμος.
Πρώτη είναι η Ισπανία, με τους ψηφοφόρους να προσέρχονται στις κάλπες τον επόμενο μήνα.
Το κύριο κεντροδεξιό κόμμα της χώρας, το Λαϊκό Κόμμα (PP), είναι βέβαιο ότι θα ξανακερδίσει την εξουσία αφού νίκησε το σοσιαλιστικό κόμμα του πρωθυπουργού Pedro Sanchez στις τοπικές εκλογές τον περασμένο μήνα.
Καθώς η εκστρατεία θερμαίνεται, ο Sanchez προειδοποιεί για μια πιθανή σχέση μεταξύ του PP και του ακροδεξιού κόμματος Vox, ελπίζοντας ότι η σύνδεση του PP με το Vox μπορεί να επηρεάσει τους αριστερούς ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης. Όμως, μια επιστροφή στην εξουσία του PP – όπως φαίνεται πιθανό – θα ενισχύσει τη δεξιά κλίση της Ευρώπης.
Κατά τα άλλα, το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη της Πολωνίας – ένα κέντρο της δεξιάς εξουσίας στην ΕΕ – προηγείται στις δημοσκοπήσεις ενόψει των φθινοπωρινών εκλογών εκεί, ενώ η Σλοβακία προετοιμάζεται για την επιστροφή του λαϊκιστή ηγέτη Robert Fico στις πρόωρες εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο.
Βέβαια, δεν ακολουθούν όλες οι χώρες της ΕΕ την τάση – οι κεντρώες κυβερνήσεις στην Ιρλανδία και τη Λιθουανία, για παράδειγμα, αντιμετωπίζουν εκλογικές προκλήσεις από την αριστερά. Επίσης, η Γερμανία, η πολυπληθέστερη χώρα της ΕΕ, εξακολουθεί να
κυβερνάται από έναν σοσιαλδημοκράτη. Ακόμη και εκεί όμως, ο έλεγχος του Olaf Scholz στην εξουσία είναι κλονισμένος και οι αντίπαλοι Χριστιανοδημοκράτες και το ακροδεξιό AfD αυξάνουν τα ποσοστά τους στις δημοσκοπήσεις.
Τούτου λεχθέντος, οποιοδήποτε αεράκι προς τα αριστερά δεν μπορεί να συγκριθεί – προς το παρόν – με το ισχυρό ρεύμα που κατευθύνεται προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Πηγή: POLITICO
