Αβεβαιότητα, αστάθεια ή ελάχιστες αναταράξεις; Ο Τύπος παγκοσμίως αναλύει τις εξελίξεις στο Ιράν, το οποίο σήμερα, Δευτέρα 20 Μαΐου, θρηνεί για τον πρόεδρο, Εμπραχίμ Ραΐσι, αλλά και τον υπουργό Εξωτερικών, Χουσέιν Αμιραμπντολαχιάν.
Ο Guardian, το Sky News και το BBC εκφράζουν τις εκτιμήσεις τους για το πώς θα διαμορφωθεί το πολιτικό σκηνικό σε αυτή τη μεσανατολική χώρα, που για πολύ καιρό αντιμετώπιζε αναταραχές μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί το 2022, ο οποίος οδήγησε στον ξεσηκωμό μεγάλης μερίδας των πολιτών.
Πολιτική μετάβαση βλέπει ο Guardian
Νέα δεδομένα για το Ιράν, αλλά και για τη Μέση Ανατολή, δημιουργεί ο θάνατος του προέδρου, σύμφωνα με τον Guardian, καθώς ο θάνατος του Ραΐσι θα ενισχύσει την αίσθηση μιας χώρας που βρίσκεται ήδη σε πολιτική μετάβαση.
Η βρετανική εφημερίδα υπενθυμίζει ότι «ένα νέο σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο εξελέγη μόλις την 1η Μαρτίου, κατά την οποία η συμμετοχή σε ορισμένες περιφέρειες έπεσε κάτω από το 10%, και συνολικά η συμμετοχή σε εθνικό επίπεδο έφτασε μόλις το 41% – ένα χαμηλό ρεκόρ».
«Μεταρρυθμιστές ή μετριοπαθείς πολιτικοί είτε αποκλείστηκαν, είτε ηττήθηκαν κατά κράτος, με αποτέλεσμα το νέο κοινοβούλιο του Ιράν να είναι διχασμένο ανάμεσα στους παραδοσιακούς σκληροπυρηνικούς και την υπερσυντηρητική ομάδα γνωστή ως Paydari ή Μέτωπο Σταθερότητας» συνεχίζει στην ανάλυσή του ο Guardian.
Στο πλαίσιο αυτό, γίνεται πιο έντονη η αίσθηση ότι το Ιράν μπαίνει σε αχαρτογράφητα νερά μετά τον ουσιαστικό αποκλεισμό των μεταρρυθμιστών από τη συμμετοχή στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά από το 1979.
Η αναστάτωση αυτή έρχεται σε μια εποχή που το Ιράν δεν μπορεί να αντέξει τέτοια αβεβαιότητα, καθώς αντιμετωπίζει προκλήσεις από τη Δύση σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα, μια οικονομία σε κακή κατάσταση και τεταμένες σχέσεις με άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής, ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Η εικόνα της αστάθειας επιτείνεται από την απώλεια του υπουργού Εξωτερικών του Ιράν, μιας χώρας που μέχρι σήμερα υπερηφανευόταν για τον έλεγχο και την προβλεψιμότητα. Σύμφωνα με τον Guardian, ο πιθανότερος νέος υπουργός Εξωτερικών του Ιράν θα είναι ο Αλί Μπαγκερί, αλλά οι σκληροπυρηνικοί της χώρας μπορεί να τον θεωρήσουν υπερβολικά πρόθυμο να διαπραγματευτεί με τη Δύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Την κατάσταση επιδεινώνει το γεγονός ότι το Ιράν πρέπει μέσα σε 50 ημέρες να βρει τον επόμενο πρόεδρό του – καθώς δεν έχει πρόεδρο εν ενεργεία από το 1979 – χρόνος που θεωρείται σχετικά λίγος για τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και το περιβάλλον του, αφού πρόκειται για κάποιον που όχι μόνο θα γίνει πρόεδρος σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, αλλά θα είναι και σε ισχυρή θέση για να διαδεχθεί τον ίδιο τον Χαμενεΐ.
«Η άμεση πρόκληση για οποιονδήποτε νέο ηγέτη θα είναι να ελέγξει όχι μόνο τις εσωτερικές διαφωνίες, αλλά και τις απαιτήσεις των φατριών εντός της χώρας να ακολουθήσει πιο σκληρή γραμμή με τη Δύση και να πλησιάσει περισσότερο τη Ρωσία και την Κίνα» καταλήγει στην ανάλυσή του ο Guardian.
Sky News: Τι σημαίνει ο θάνατος του Ιρανού προέδρου
Για τις σοβαρές συνέπειες που θα έχει ο θάνατος του Εμπραχίμ Ραΐσι έγραφε την Κυριακή σε δημοσίευμά του και το SkyNews.
«Αυτή είναι μια λεπτή στιγμή για το Ιράν. Ο πρόεδρος Ραΐσι είναι ο δεύτερος πιο σημαντικός άνθρωπος στο Ιράν, μετά τον ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Ο θάνατός του θα έχει εκτεταμένες συνέπειες.
Στο άμεσο μέλλον, ο αντιπρόεδρος Μοχάμαντ Μόχμπερ θα αναλάβει τον έλεγχο και οι εκλογές θα διεξαχθούν εντός 50 ημερών.
Μετά από χρόνια αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, μετά τον θάνατο της Μάχσα Αμίνι το 2022, αυτή μπορεί να είναι μια στιγμή που το κίνημα διαμαρτυρίας θα αξιοποιήσει.
Υπάρχουν επίσης, πολλές ομάδες αντιφρονούντων στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένου ενός παρακλαδιού του Ισλαμικού Κράτους, που θα επιδιώξουν να εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση.
Έγινε πρόεδρος το 2021 με τη δεύτερη (προσπάθεια) και μόνο με ποσοστό συμμετοχής 41%, το χαμηλότερο από την επανάσταση του 1979.
Ο διάδοχός του θα είναι πιθανότατα ο επιλεγμένος υποψήφιος του ανώτατου ηγέτη και σίγουρα ένας άλλος υπερσυντηρητικός σκληροπυρηνικός άνδρας. Μακροπρόθεσμα, ο θάνατος του Ραΐσι θα είχε συνέπειες για τον ανώτατο ηγέτη.
Για τους θρησκευόμενους και συντηρητικούς Ιρανούς, ο θάνατος του Ραΐσι είναι αβάσταχτος. Για πολλούς όμως, είναι ο θάνατος ενός άνδρα που είχε αίμα στα χέρια του».
BBC: Δεν αναμένονται μεγάλες αλλαγές
Παράλληλα, το BBC έγραφε: Δεν θα πρέπει να περιμένουμε μεγάλες αλλαγές, όμως η αστάθεια θα μπορούσε να επηρεάσει την οικονομία που ήδη δοκιμάζεται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Δύσης. Από χθες το ιρανικό ριάλ σημειώνει κατακόρυφη πτώση έναντι του αμερικανικού δολαρίου.
Στο Ιράν, ο ρόλος του προέδρου είναι μάλλον περιορισμένος, καθώς ο θεσμικός ρόλος του περιορίζεται στα εσωτερικά ζητήματα. Στα μάτια των περισσότερων Ιρανών, ο ανώτατος ηγέτης και οι Φρουροί της Επανάστασης είναι αυτοί που λαμβάνουν τις σημαντικές αποφάσεις για τα διεθνή, αλλά και για τα θρησκευτικά – πολιτικά θέματα που έχουν τόσο μεγάλη σημασία στη χώρα.
Ο Ραΐσι όμως ήταν ένας από τους πιο συντηρητικούς προέδρους που είχε ποτέ το Ιράν και βρισκόταν πολύ κοντά στον ανώτατο ηγέτη, ενώ ήταν επίσης ένας από τους σοβαρούς υποψήφιους για να τον διαδεχθεί.
