Γράφει η Γιάννα Μυράτ
Οι ηθοποιοί στη σκηνή έβγαλαν από τις τσέπες τους σημαίες της Κένυας, και τις ξεδίπλωσαν μπροστά στο σιωπηλό πλήθος που γέμιζε ασφυκτικά το θέατρο.
Στη συνέχεια, σε μια πανηγυρική και ανατριχιαστική απαγγελία, άρχισαν να αναφέρουν τα ονόματα των δεκάδων ανθρώπων που σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας στις πολύμηνες μαζικές διαδηλώσεις που έχουν συγκλονίσει την Κένυα.
Καθώς κυμάτιζαν τις σημαίες, πολλοί από το κοινό τύλιξαν το σώμα τους με τις δικές τους σημαίες, ενώ κάποιοι έκλαιγαν ήσυχα.
«Η σημαία δεν είναι πια ένα ύφασμα που κυματίζει πάνω από το κεφάλι και είναι ξεκομμένη από τον κόσμο», είπε σε συνέντευξή της ο Νγκάτια Κιμάθι, ένας από τους ηθοποιούς του έργου που ανέβηκε στην πρωτεύουσα, τη Ναϊρόμπι. «Η σημαία έχει γίνει σύμβολο ενότητας και σύμβολο λαϊκής εξουσίας», είπε ο κ. Κιμάθι, ο οποίος είχε συλληφθεί στις διαδηλώσεις. «Σε αυτούς τους καιρούς θανάτου αλλά και ελπίδας, όλοι την κρατούν».
Η Κένυα έχει αυστηρούς νομικούς περιορισμούς στη χρήση της εθνικής της σημαίας, η οποία διαθέτει δύο σταυρωτά δόρατα και μια ασπίδα πάνω σε λωρίδες μαύρου, κόκκινου, πράσινου και λευκού. Ο νόμος ορίζει ότι η σημαία πρέπει να επιδεικνύεται μόνο σε κρατικές περιουσίες ή στις επίσημες αργίες και ότι οι παραβάτες μπορούν να διωχθούν ποινικά. Οι κανόνες εισήχθησαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960 για να περιοριστεί η βεβήλωση της σημαίας, και μια πρόταση για τροποποίηση τους πριν από αρκετά χρόνια δεν πέρασε ποτέ από τη Γερουσία.
Όμως, καθώς οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις έχουν συνταράξει το έθνος της Ανατολικής Αφρικής, οι διαδηλωτές αγκάλιασαν τη σημαία ως σύμβολο αλληλεγγύης ενάντια σε μια πολιτική τάξη που λένε ότι είναι διεφθαρμένη και άφησε τη χώρα στη φτώχεια, με αυξανόμενο χρέος, ανεργία και κακές υποδομές.
Οι ακτιβιστές έχουν αγκαλιάσει τη σημαία ως πατριωτικό σύμβολο αλλά και σύμβολο ενότητας, που θα μπορούσε να υπερνικήσει τη διαβρωτική εθνική πολιτική και τις πολιτικές δυναστείες που έχουν διαμορφώσει την Κένυα για δεκαετίες.
Δεκάδες διαδηλωτές έχουν συλληφθεί ενώ δεν έφεραν τίποτα άλλο εκτός από τη σημαία, σύμφωνα με δικηγόρους, διαδηλωτές και ακτιβιστές. Αν και κανένας δεν έχει κατηγορηθεί για ακατάλληλη χρήση της σημαίας, είπαν οι δικηγόροι, οι διαδηλωτές κινδυνεύουν με δύο μήνες φυλάκιση ή πρόστιμο 15 δολαρίων (ο χαμηλός μισθός είναι 210 ευρώ).
«Ιστορικά, η σημαία αντιπροσωπεύει τη νίκη που κατακτήθηκε με αγώνα», είπε ο Τσάο Ταγιάνα, ένας Κενυάτης ιστορικός. «Έτσι για τους Κενυάτες που οραματίζονται ένα διαφορετικό μέλλον και έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής, η σημαία είναι σύμβολο ενότητας».
Οι διαδηλώσεις υπό την ηγεσία της νεολαίας, οι οποίες ξεκίνησαν στα μέσα Ιουνίου ενάντια στις προτεινόμενες αυξήσεις φόρων, έχουν μετατραπεί σε ευρύτερες εκκλήσεις προς τον Πρόεδρο Γουίλιαμ Ρούτο να παραιτηθεί. Τουλάχιστον 60 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, εκατοντάδες συνελήφθησαν και δεκάδες άλλοι απήχθησαν και βασανίστηκαν, σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Συνθηκολογώντας με τα αιτήματα των διαδηλωτών, ο Ρούτο εγκατέλειψε τις αυξήσεις φόρων και απέλυσε το υπουργικό συμβούλιο. Ωστόσο, επαναδιόρισε στα αξιώματα πολλούς από τους ίδιους, συχνά πλούσιους αξιωματούχους, εξοργίζοντας περαιτέρω τους διαδηλωτές, οι οποίοι ορκίστηκαν να επιστρέψουν στους δρόμους.
«Δεν μας ακούνε», είπε ο ηθοποιός κ. Κιμάθι.
Καθώς βγαίνουν στους δρόμους, οι διαδηλωτές συμβουλεύουν ο ένας τον άλλον στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να έχουν μαζί τους τρία πράγματα: νερό, τηλέφωνο και σημαία.
Οι διαδηλωτές εμφανίστηκαν φορώντας τη σημαία ως κασκόλ ή μπαντάνα ή δεμένη στις ζώνες και τις τσάντες τους. Έβαλαν τη σημαία σε φέρετρα και σε πτώματα νεκρών διαδηλωτών — όπως στην περίπτωση ενός ακτιβιστή για τον οποίο οι οργανώσεις για τα δικαιώματα λένε ότι πυροβολήθηκε από δυνάμεις ασφαλείας μπροστά στο Κοινοβούλιο. Έδωσαν διπλωμένες σημαίες στις οικογένειες των εκλιπόντων.
Οι νέοι, φωνάζοντας «Ruto Must Go», κυμάτισαν επίσης τη σημαία σε νυχτερινά κέντρα, συναυλίες και αγρυπνίες. Ένας ακτιβιστής έχει δώσει εκατοντάδες σημαίες πριν και κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων.
«Η γενιά μου μπόρεσε να εκδημοκρατίσει τη σημαία», είπε ο Boniface Mwangi, ένας ακτιβιστής που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων.
Μεγαλώνοντας, είπε ο κ. Mwangi, ήταν μέλος των προσκόπων που βοηθούσε στην ανύψωση της σημαίας στο σχολείο κάθε Παρασκευή. Συνέδεσε τη σημαία με την τότε κυβέρνηση του αυταρχικού ηγέτη Ντάνιελ αράπ Μόι και θεωρούσε ότι ήταν ένα έμβλημα «που πρέπει να το φοβούνται παρά να το σέβονται».
Όταν ταξίδεψε για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από χρόνια, ο κ. Mwangi, εξεπλάγη που είδε την αμερικανική σημαία παντού. Είναι εξοργισμένος που πολλοί πολιτικοί της Κένυας τοποθετούν σημαίες στα αυτοκίνητά τους έτσι ώστε να τις κυματίζουν μέσα από μποτιλιαρίσματα.
Οι Κενυάτες πολιτικοί, είπε, είχαν ξεχάσει πώς η σημαία κωδικοποιούσε την ιστορία της χώρας: μαύρο για τον λαό, κόκκινο για το αίμα που χύθηκε κατά τη διάρκεια του αγώνα για ανεξαρτησία, πράσινη για τη γη και λευκό για την ειρήνη.
«Η σημαία ανήκει σε όλους μας», είπε ο κ. Mwangi, ο οποίος συνελήφθη πρόσφατα φορώντας τη σημαία στο λαιμό του. «Τώρα, απελευθερώσαμε τη σημαία».
«Ο φόβος που είχα στην αρχή ότι είναι παράνομο να κυκλοφορώ με τη σημαία με αυτόν τον τρόπο δεν υπάρχει πλέον», είπε σε συνέντευξή της μια άλλη διαδηλώτρια. «Έχω μόνιμα μια σημαία στην τσάντα μου και με κάνει να νιώθω συνδεδεμένη με τη χώρα μου και με τους άλλους νέους που συμμετέχουν ενεργά σε αυτό το κίνημα».
Προς το παρόν, οι διαδηλωτές ελπίζουν ότι θα τροποποιηθούν οι περιοριστικοί νόμοι που διέπουν τη χρήση της σημαίας. Κάποιοι ζήτησαν να αντικατασταθεί το πορτρέτο του προέδρου, το οποίο εκτίθεται σε επιχειρήσεις και γραφεία, με τη σημαία.
Ο ηθοποιός κ. Κιμάθι είπε ότι έγραψε ποιήματα κοιτάζοντας τις δύο σημαίες που έχει τώρα, και σκέφτηκε όλους εκείνους που σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν ενώ διαδήλωσαν για μια καλύτερη Κένυα.
«Η σημαία έδειξε σε εμάς τους Κενυάτες πώς μπορούμε να είμαστε μαζί και να πολεμάμε μαζί», είπε. «Κανείς δεν είναι πάνω από τη σημαία».
Με πληροφορίες από New York Times
