Η ΕΕ στοχεύει να προστατεύσει τα μέσα ενημέρωσης από κρατικές παρεμβάσεις

Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Ο νόμος για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης θα μπορούσε να δώσει στις Βρυξέλλες νέα εργαλεία για την προστασία των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης από κατασκοπευτικά λογισμικά, σύμφωνα με προσχέδιο. 

Τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης θα μπορούσαν να υπόκεινται σε νέους κανόνες που στοχεύουν στην προστασία της δημοσιογραφίας από κρατική επιρροή και κατασκοπεία, σύμφωνα με προσχέδιο νόμου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το POLITICO. 

Το σχέδιο του Ευρωπαϊκού  Νόμου για την Ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, που έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει αυτή την εβδομάδα, θα μπορούσε να δώσει στις Βρυξέλλες νέα εργαλεία για την ενίσχυση των διασφαλίσεων έναντι του κρατικού ελέγχου των δημόσιων και εμπορικών μέσων ενημέρωσης, μέσω φίλα προσκείμενων πολιτικών τοποθετήσεων σε εποπτικά συμβούλια και μυστικής χρηματοδότησης μέσω διαφημίσεων.

Η ΕΕ δίνει τις δικές της μάχες για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης με τα κράτη μέλη. Τον Ιούλιο, η Επιτροπή οδήγησε την Ουγγαρία στο ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ για φερόμενη παραβίαση της νομοθεσίας για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ. Η Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης ότι έστειλε την Ουγγαρία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή αρνήθηκε να ανανεώσει την άδεια ραδιοφώνου για το  ανεξάρτητο ουγγρικό μέσο ενημέρωσης Klubradio. Η Ουγγαρία θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει Ευρωπαίους δικαστές για έναν νόμο κατά των ΛΟΑΤΚΙ που επιδιώκει να εμποδίσει τα παιδιά και τους εφήβους να έχουν πρόσβαση σε περιεχόμενο και διαφημίσεις σχετικά με ζητήματα ΛΟΑΤΚΙ.

Σύμφωνα με τους προγραμματισμένους νέους κανόνες, οι οργανισμοί μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να δηλώσουν σε ποιον ανήκουν, είτε άμεσα είτε έμμεσα, και να δηλώσουν ποιοι είναι οι μέτοχοί τους. Αυτή η σαφήνεια είναι «κρίσιμης σημασίας» για τους αναγνώστες και τους θεατές προκειμένου να εντοπίσουν και να κατανοήσουν πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων, ώστε να μπορούν να καταλήξουν σε καλά ενημερωμένες απόψεις – ανέφεραν αξιωματούχοι στο προσχέδιο. Αυτό είναι προϋπόθεση «για να συμμετέχουμε ενεργά σε μια δημοκρατία», πρόσθεσαν.

Το νομοσχέδιο είναι η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις αυξανόμενες απειλές για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης σε όλη την Ευρώπη. Εκτός από την Ουγγαρία, η Πολωνία έχει εντείνει τις προσπάθειες για τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης εν μέσω μαχών με τις Βρυξέλλες για πολιτικές προσπάθειες υπονόμευσης του κράτους δικαίου. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν επίσης δει την ελευθερία του Τύπου να επιδεινώνεται τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα. Η Ελλάδα, η χώρα της ΕΕ με τη χαμηλότερη κατάταξη για την ελευθερία του Τύπου, συνεχίζει να ταλανίζεται απο το σκάνδαλο / αποκάλυψη ότι τα τηλέφωνα διαφόρων δημοσιογράφων και ενός πολιτικού, υποκλέπτονταν από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών της χώρας μας. 

Σε αρκετές χώρες της ΕΕ δεν υπάρχουν, επί του παρόντος, εθνικοί κανόνες για την προστασία των δημοσιογράφων από την παρακολούθηση και των μέσων ενημέρωσης από τον κρατικό έλεγχο, ανέφερε το προσχέδιο της Επιτροπής. Οι νέοι κανόνες θα μπορούσαν να δώσουν στους δικηγόρους σε όλη την Ευρώπη ένα πολύ ισχυρότερο οπλοστάσιο προκειμένου να θέτουν τις Ευρωπαικές κυβερνήσεις, προ των ευθυνών τους. Αυτό αποτελεί απάντηση σε εκκλήσεις από ενώσεις για την ελευθερία του Τύπου και δημοσιογράφων.

Ο νέος νόμος θα παρέχει επίσης νέα εργαλεία για τη στόχευση της κατασκοπείας εις βάρος  δημοσιογράφων από τις κυβερνήσεις της ΕΕ, έναν τομέα όπου η Επιτροπή είναι επι του παρόντος, σε μεγάλο βαθμό, ανίσχυρη.

Ορισμένες κυβερνήσεις και εκδότες έχουν ήδη αντιταχθεί στην (πρώτη στο είδος της) προσπάθεια ρύθμισης των μέσων ενημέρωσης. Το σχέδιο της Επιτροπής έχει περιγραφεί ως «επαναστατική κίνηση» και αντιμετωπίζει πιθανή αντίδραση από εκδότες, οι οποίοι θεωρούν ότι η Επιτροπή υπερβαίνει και παρεμβαίνει στο εθνικό δίκαιο.

Η αντιπρόεδρος της Επιτροπής  Vera Jourova δήλωσε την Τρίτη ότι ήταν προετοιμασμένη για μια σύγκρουση με τις κυβερνήσεις. «Θα είναι ένας δύσκολος αγώνας», είπε. «Δεν μπορούμε και δεν θα μείνουμε αδρανείς, υπό το φως των απειλών για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης», συμπλήρωσε.

Όρια στην κατασκοπεία του κράτους

Οι νέοι κανόνες θα απαγορεύουν στις κυβερνησεις να παρακολουθούν τηλέφωνα ή αλλες ηλεκτρονικές συσκευές δημοσιογράφων και των οικογενειών τους, με σκοπό την καταγραφή των συνομιλιών τους.  Ωστόσο, θα εξακολουθήσουν να αφήνουν στις εθνικές πρωτεύουσες τη δυνατότητα χρήσης τέτοιων εργαλείων εάν μπορούν να επικαλεστούν την εθνική ασφάλεια ή μια έρευνα σοβαρού εγκλήματος.

Για να περιοριστεί η παρέμβαση του κρατους στα μέσα ενημέρωσης, οι χώρες της ΕΕ θα μπορούσαν να υποχρεωθούν να διασφαλίσουν ότι ένα συμβούλιο δημοσίων μέσων ενημέρωσης διορίζεται μέσω μιας διαφανούς, ανοιχτής και αμερόληπτης διαδικασίας. Η απόλυση των μελών του διοικητικού συμβουλίου θα πρέπει να αιτιολογείται και να γίνεται δημόσια. Τέτοιες αποφάσεις θα μπορούσαν επίσης να υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο.

Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα χρειάζονται σταθερή και επαρκή χρηματοδότηση, η οποία θα εκταμιεύεται με τρόπο που να διασφαλίζει τη συντακτική ανεξαρτησία.

Η Επιτροπή προέτρεψε τον Ιούλιο οκτώ χώρες – συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Σλοβενίας – να ενισχύσουν την ανεξαρτησία σύνταξης και διακυβέρνησης των δημοσίων μέσων ενημέρωσης, σε μια ετήσια έκθεση για το κράτος δικαίου. 

Ο νόμος θα μπορούσε επίσης να αντιμετωπίσει την «αδιαφανή και άδικη κατανομή της κρατικής διαφήμισης», ανέφερε το προσχέδιο. Υπάρχουν ανησυχίες ότι τέτοιες επιχορηγήσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα δημόσια μέσα ενημέρωσης ή να επιδοτήσουν «μέσα ενημέρωσης που παρέχουν απόψεις φιλικές προς την κυβέρνηση». Οι κυβερνήσεις καθώς και οι ρυθμιστικές αρχές και οι κρατικές εταιρείες θα πρέπει να δημοσιεύουν τα ποσά που  δαπανούν για διαφήμιση στα μέσα ενημέρωσης κάθε χρόνο.

Ξένη προπαγάνδα

Πέρα από τις εγχώριες πολιτικές παρεμβάσεις, η Επιτροπή θέλει να περιορίσει την ξένη προπαγάνδα και την παραπληροφόρηση. Το θέμα ήρθε στο προσκήνιο όταν η ΕΕ προσπάθησε να ανακόψει ένα κύμα παραπληροφόρησης από μέσα που υποστηρίζονται από το Κρεμλίνο – όπως το RT και το Sputnik – κατά την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Εξακολουθεί να υφίσταται ένα ερώτημα για το πώς να χειριστούν ξένες οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από τις κινεζικές ή τουρκικές κυβερνήσεις που μπορεί επίσης να επιδιώξουν να επηρεάσουν τον ευρωπαϊκό διάλογο. 

Οι ρυθμιστικές αρχές των μέσων ενημέρωσης θα μπορούσαν να εντείνουν τη δράση τους σε «απατεώνες παρόχους υπηρεσιών πολυμέσων, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων τρίτων χωρών» που θα μπορούσαν τελικά να αποτελέσουν κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια και την άμυνα, αναφέρει το κείμενο.

Το τελευταίο υποδηλώνει ότι μια ομάδα ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών των μέσων ενημέρωσης θα μπορούσε να εργαστεί για την αντιμετώπιση της ξένης προπαγάνδας και για την παροχή συμβουλών στην Επιτροπή σχετικά με τη μελλοντική πολιτική. Οι ρυθμιστικές αρχές θα μπορούσαν επίσης να εξετάσουν τον αντίκτυπο των συγχωνεύσεων των μέσων ενημέρωσης στη συντακτική ανεξαρτησία και στον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης.

Ένα προσχέδιο της πρότασης αναφέρθηκε για πρώτη φορά από το γαλλικό μέσο ενημέρωσης Contexte. 

Πηγή: POLITICO