Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η αποτυχία εξασφάλισης των προμηθειών φυσικού αερίου θα έχει σοβαρές συνέπειες για την Ευρώπη – αλλά και την Ουκρανία.
Το σύνθημα εκκίνησης δόθηκε στον αγώνα δρόμου, προκειμένου να εξασφαλιστεί αρκετό φυσικό αέριο αυτόν τον ερχόμενο χειμώνα και το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο – εάν η ΕΕ είναι σε θέση να απελευθερωθεί από τη ρωσική κυριαρχία ή εάν το Κρεμλίνο μπορεί να προκαλέσει αρκετές δυσκολίες στο μπλοκ ώστε να υπονομεύσει την υποστήριξή του στην Ουκρανία.
Το κλειδί της υπόθεσης είναι εάν η ΕΕ έχει αρκετό φυσικό αέριο στη διάθεσή της για να εξουδετερώσει τυχόν προσπάθειες εκβιασμού της Ρωσίας – γι’ αυτό ζητά από τα κράτη μέλη της να γεμίσουν τους αντίστοιχους αποθηκευτικούς χώρους στο 80% της χωρητικότητας έως την 1η Νοεμβρίου. Την περασμένη Πέμπτη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε το σχέδιο.
Όμως το Κρεμλίνο γνωρίζει καλά τον κίνδυνο από την επιτυχία του σχεδίου της ΕΕ.
Οι ροές φυσικού αερίου μειώνονται ραγδαία, με 12 χώρες της ΕΕ να σημειώνουν πλήρη ή μερική διακοπή του ρωσικού αερίου. «Ο κίνδυνος μιας πλήρους διακοπής του φυσικού αερίου είναι πλέον πιο πραγματικός από ποτέ», δήλωσε στους ευρωβουλευτές ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Frans Timmermans. «Γι’ αυτό η υιοθέτηση του κανονισμού αποθήκευσης αερίου είναι τόσο σημαντική αυτή τη στιγμή. Όλα αυτά είναι μέρος της στρατηγικής της Ρωσίας να υπονομεύσει την ενότητά μας», πρόσθεσε.
Η ΕΕ βρίσκεται μπροστά στο χρονοδιάγραμμα, όσον αφορά την πλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου για ένα συνηθισμένο έτος, με τις χώρες να αρχίζουν να φορτώνουν ένα μήνα νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα. Η συνολική αποθήκευση φυσικού αερίου σε ολόκληρο το μπλοκ ανέρχεται, επί του παρόντος, στο 55% (περίπου) της χωρητικότητας.
Αλλά αυτή δεν είναι μια συνηθισμένη χρονιά. Την περασμένη εβδομάδα, η Gazprom μείωσε τις ροές φυσικού αερίου στο 40% της χωρητικότητας κατά μήκος του αγωγού Nord Stream, επικαλούμενη ένα τεχνικό ζήτημα εξοπλισμού που προκλήθηκε από τις δυτικές κυρώσεις, που επηρεάζουν τις παραδόσεις στη Γαλλία, την Ιταλία, την Αυστρία και τη Γερμανία.
Η Μόσχα επιμένει ότι οι μειωμένες ροές είναι ένα καθαρά τεχνικό θέμα, με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Dmitry Peskov να δηλώνει ότι δεν υπάρχει «καμία κρυφή ατζέντα» πίσω από την κίνηση.
Οι χώρες της ΕΕ όμως δεν πείθονται από την εξήγηση του Κρεμλίνου. Την περασμένη Πέμπτη, το Βερολίνο ενεργοποίησε το δεύτερο στάδιο του συστήματος συναγερμού έκτακτης ανάγκης που περιλαμβάνει τρία στάδια – ένα βήμα πριν πάρει τον έλεγχο της διανομής ενέργειας και φυσικού αερίου. Έχει επίσης δεσμευτεί να επαναλειτουργήσει προσωρινά τα εργοστάσια άνθρακα, όπως και η Αυστρία και η Ολλανδία. «Δεν πρέπει να αυταπατώμεθα. Η περικοπή των προμηθειών φυσικού αερίου είναι μια οικονομική επίθεση από τον Putin εναντίον μας», δήλωσε ο αντικαγκελάριος Robert Habeck, ο οποίος προειδοποίησε για δύσκολες στιγμές. «Θα είναι ένας δύσκολος δρόμος που εμείς ως χώρα πρέπει να διανύσουμε τώρα. Ακόμα κι αν δεν φαίνεται ακόμα: βρισκόμαστε σε κρίση φυσικού αερίου»
Οι ροές φυσικού αερίου θα μειωθούν ακόμη περισσότερο τον επόμενο μήνα, όταν η Ρωσία τερματίσει τη λειτουργία του Nord Stream για (αυτό που ισχυρίζεται ότι είναι) τακτική συντήρηση.
Η εξασθένιση της μόχλευσης της Ρωσίας
Εάν η Ρωσία συνεχίσει να στέλνει φυσικό αέριο, η ΕΕ θα μπορούσε να επιτύχει τον στόχο αποθήκευσης έως τον Οκτώβριο, δήλωσε η Simone Tagliapietra, ανώτερη ερευνήτρια ενέργειας στο think – tank Bruegel. Αλλά αν η Μόσχα κλείσει τις στρόφιγγες, η επίτευξη του στόχου θα είναι «τεράστια πρόκληση», είπε.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι εναλλακτικές προμήθειες δεν μπορούν να αναπληρώσουν τις ρωσικές παραδόσεις, υποστήριξε ο Thomas Rodgers, ενεργειακός αναλυτής στην εταιρεία συμβούλων ICIS. Ένα σύνολο ρεκόρ 12,6 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου θα εισέλθει στην Ευρώπη από χώρες εκτός Ρωσίας το 2022, σύμφωνα με το μοντέλο ICIS, σε σύγκριση με τα 25 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου που έφτασε από τη Μόσχα το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.
«Το επιπλέον φυσικό αέριο που μπορούν να δώσουν στην Ευρώπη οι εναλλακτικοί πάροχοι, το δίνουν ήδη», είπε, «οποιαδήποτε πρόσθετη προμήθεια φυσικού αερίου δεν πρόκειται να έρθει σύντομα». Και, συμπλήρωσε ότι, εάν σταματήσουν οι εισαγωγές από τη Ρωσία, τα ευρωπαϊκά κράτη θα αναγκαστούν να βάλουν περιορισμούς στη χρήση φυσικού αερίου, ξεκινώντας από τη βιομηχανία με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τις οικιακές χρήσεις να έπονται.
Ο αγώνας για την εξασφάλιση επαρκούς αποθήκευσης αερίου μπορεί επίσης να επηρεάσει την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία. «Η ρωσική μόχλευση δεν είναι τόσο μεγάλη», δηλώνει ο Alexander Gabuev, ανώτερος συνεργάτης του think tank Carnegie. «Δεν έχει πολλά δυνατά χαρτιά να παίξει και το φυσικό αέριο είναι προφανώς το χαρτί που έχει το Κρεμλίνο», συμπληρώνει.
Εάν η Μόσχα μπορέσει να βλάψει την οικονομία της ΕΕ διακόπτοντας τις προμήθειες φυσικού αερίου, λέει ο Gabuev, αυτό θα μπορούσε να εξαλείψει τη δημόσια υποστήριξη για χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας της Ουκρανίας. Εάν όμως, η ΕΕ επιτύχει τους στόχους της για την αποθήκευση φυσικού αερίου, οι χώρες της είναι πιθανό να συνεχίσουν να στέλνουν μετρητά και όπλα στο Κίεβο. Και, σύμφωνα με το σκεπτικό αυτό, μια διακοπή παροχής ρωσικού φυσικού αερίου, καθίσταται πιθανή.
«Η πιθανότητα είναι πολύ υψηλή – είναι σχεδόν 100%, λέει ο Mikhail Krutikhin, συνιδρυτής της ανεξάρτητης εταιρείας συμβούλων RusEnergy και κορυφαίος ειδικός στη ρωσική μονοπωλιακή εταιρεία εξαγωγών φυσικού αερίου Gazprom. «Ο Putin θα προτιμούσε να χρησιμοποιήσει την Gazprom ως όπλο αυτή τη στιγμή», προσθέτει, αντί να διατρέχει τον κίνδυνο να γεμίσει η ΕΕ τις αποθήκες της. «Πιστεύω ότι είναι έτοιμος να θυσιάσει την Gazprom», συνεχίζει, προσθέτοντας ότι μια τέτοια κίνηση πιθανότατα θα οδηγήσει σε απώλεια περίπου 200.000 θέσεων εργασίας στο εσωτερικό και θα περικόψει το 7% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού της Ρωσίας, που προέρχεται από τα έσοδα από το φυσικό αέριο.
Ο Krutikhin εκτιμά ότι η διακοπή θα μπορούσε να έρθει ακόμη και τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο, επιτρέποντας στη Ρωσία να ασκήσει τη μέγιστη πίεση στο μπλοκ, δίνοντας ταυτόχρονα στη Μόσχα αρκετό χρόνο για να δει πως εξελίσσονται οι αποφασιστικές μάχες στην ανατολική Ουκρανία.
Θα μπει και ο καιρός στο παιχνίδι.
Εάν ο επόμενος χειμώνας είναι βαρύς, λεει ο Rodgers του ICIS, θα ηταν δύσκολο για τις χώρες της ΕΕ να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες θέρμανσης, ακόμη κι αν έχουν πετύχει τον στόχο αποθήκευσης του 80%. «Σε οτιδήποτε άλλο εκτός από ζεστό και μέτριο χειμώνα, αυτό θα έκανε τα πράγματα εξαιρετικά δύσκολα όσον αφορά την αγορά φυσικού αερίου», καταλήγει.
Πηγή: POLITICO
