«Στράφηκε προς εμάς και μας είπε πως αντιμετώπιζε στη χώρα του την εσχάτη των ποινών, δηλαδή τον θάνατο». Ως επιβάτης της πτήσης της Ryanair Αθήνα – Βίλνιους ο ακτιβιστής της αντιπολίτευσης στη Λευκορωσία, Ρομάν Προτάσεβιτς έζησε στιγμές αγωνίας και άγχους όταν αντιλήφθηκε πως το αεροσκάφος είχε αλλάξει πορεία και κατευθυνόταν προς το Μινσκ.
Η Μόνικα Σίμκινε, μια Λιθουανή περίπου 40 ετών, περιέγραφε την παραπάνω σκηνή αρκετές ώρες αργότερα, όταν επιτέλους το αεροσκάφος της Ryanair προσγειωνόταν στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας με μεγάλη βεβαίως καθυστέρηση. «Είχε αρχίσει να πανικοβάλλεται και να μας λέει πως όλη αυτή η ιστορία έγινε γι’ αυτόν. Γύρισε προς τους επιβάτες και είπε πως αντιμετώπιζε την ποινή του θανάτου. Η Μόνικα Σίμκινε συνεχίζει: «Δεν φώναζε αλλά ήταν φανερό πως φοβόταν πάρα πολύ». «Θα έλεγε κανείς πως αν το φινιστρίνι ήταν ανοιχτό θα είχε πέσει στο κενό» προσθέτει ένας άλλος επιβάτης, ο Εντβίνας Ντίμσα, 37 ετών.
Ένας τρίτος επιβάτης προσθέτει τη μαρτυρία του, ανώνυμα αυτή τη φορά, μιλώντας στο ενημερωτικό site Delfi, στη Λιθουανία. «Δεν υπήρξε κάποια σύγκρουση, δεν υπήρξε κανένα σκάνδαλο πριν το αεροσκάφος πραγματοποιήσει στροφή, κανείς δεν ήταν θυμωμένος. Στο Μινσκ, όταν το αεροπλάνο ακινητοποιήθηκε, όλοι οι επιβάτες κατέβηκαν αλλά ο Ρομάν Προτάσεβιτς, ο δημοσιογράφος, έμεινε λίγο παραπέρα περιστοιχιζόμενος από κάποιους άνδρες. Οι δικές του αποσκευές ερευνήθηκαν εξονυχιστικά πάνω στην πίστα του αεροδρομίου. Του φώναξαν “τι τρέχει;” αυτός μας απάντησε ποιος είναι για να προσθέσει “κινδυνεύω με θανατική ποινή σε αυτή τη χώρα”. Εκεί καταλάβαμε πως ο νεαρός συνελήφθη».
Η παλιά πρώην Σοβιετική δημοκρατία είναι η τελευταία χώρα στην Ευρώπη η οποία εφαρμόζει τη θανατική ποινή. Είναι ενδεικτικό ενδεχομένως, όπως σημειώνει η γαλλική Me Monde αλλά και η Liberation, πως οι μυστικές υπηρεσίες της Λευκορωσίας να φέρουν την ονομασία KGB, το brand name της μυστικής υπηρεσίας της Σοβιετικής Ένωσης. Μέχρι και πριν από λίγους μήνες ο Ρομάν Προτάσεβιτς, ο δημοσιογράφος και ακτιβιστής, ο οποίος κατηγορείτο για τρία αδικήματα του ποινικού νόμου αντιμετώπιζε ως μέγιστη ποινή τα 15 χρόνια φυλακή, αλλά αν τω μεταξύ κάτι άλλαξε. Οι διωκτικές αρχές της Λευκορωσίας συμπεριέλαβαν τον Προτάσεβιτς στον κατάλογο των ανθρώπων που κατηγορούνται για τρομοκρατία. Αυτή η κατηγορία αρκεί για να καταδικαστεί στην εσχάτη των ποινών.
Όταν απογειώθηκε το Boeing 737 της Ryanair το βράδυ της Κυριακής για το Βίλνιους, εκτός από τον Ρομάν Προτάσεβιτς δεν είχαν ανέβει στο αεροπλάνο άλλα πέντε άτομα. Το ένα το γνωρίζουμε. Ήταν η Ρωσίδα φίλη του δημοσιογράφου, η οποία προφανώς κρατείται. Οι άλλοι τέσσερις ήταν όλοι Ρώσοι. Από εκείνη τη στιγμή και μετά οι ειδικοί όλων των μυστικών υπηρεσιών στην Ευρώπη εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο όλη αυτή η επιχείρηση να ήταν το αποτέλεσμα συνεργασίας των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσίας και της Λευκορωσίας. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζουν κάποια ΜΜΕ στη Μόσχα.
Όσον αφορά τώρα το Nexta, το οποίο είναι το πρακτορείο ειδήσεων των αντικαθεστωτικών της Λευκορωσίας, η επιχείρηση «κρατική αεροπειρατεία» αρχίζει από τη στιγμή που εντός του αεροσκάφους εξελίσσεται μια κακής ποιότητας κωμωδία μεταξύ Ρώσων και Λευκορώσων, οι οποίοι δήθεν τσακώνονταν για το αν δήθεν υπάρχει ή δεν υπάρχει εκρηκτικός μηχανισμός μέσα στο αεροσκάφος. Όπως εξηγεί στη γαλλική Le Monde, ο ειδικός σύμβουλος της αρχηγού της αντιπολίτευσης στη Λευκορωσία Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, ο Φράνακ Βιακόρκα, «ό,τι συνέβη στο αεροσκάφος, αλλά και μετά, παραβιάζει όλες τις κόκκινες γραμμές και τους κανόνες. Συναντηθήκαμε με τον Ρομάν στην Ελλάδα διότι κάλυπτε δημοσιογραφικά την επίσκεψη της Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια στην Αθήνα. Μια εβδομάδα πριν ταξιδεύαμε στην ίδια πτήση η Σβετλάνα και εγώ. Το αεροσκάφος μας πετούσε πάνω από το έδαφος της Λευκορωσίας. Με τα σημερινά δεδομένα αυτό σημαίνει πως θα μπορούσε σήμερα να βρίσκεται στη φυλακή.
Το βράδυ της Κυριακής, η πρωθυπουργός της Λιθουανίας Ίνγκριντα Σιμονίτε βρισκόταν στο αεροδρόμιο του Βίλνιους για να υποδεχθεί τους επιβάτες της Ryanair που είχαν υποστεί όλη αυτή την ταλαιπωρία στο αεροδρόμιο του Μινσκ. Εκεί βρίσκονταν και ορισμένοι Λευκορώσοι ακτιβιστές της αντιπολίτευσης, κάποιοι από αυτούς με σημαίες της Λευκορωσίας στους ώμους. «Είμαι – είμαστε ο Ρομάν Προτάσεβιτς» ήταν ένα από τα συνθήματα ή, ένα άλλο λίγο πιο εκφραστικό. «Ryanair που είναι ο Ρόμαν;». «Άρα θα πρέπει να εκφράσουμε με όλα τα μέσα την αλληλεγγύη μας ώστε να μη μας συντρίψουν τον έναν μετά το άλλον» δηλώνει ένας από τους διαδηλωτές, ο Αλεξάντερ Γκλάσκοφ, 36 ετών. Εκείνη την ώρα η πρωθυπουργός της Λιθουανίας αναρτούσε στο twitter το εξής τιτίβισμα. «Αυτό που συνέβη σήμερα δεν είναι μόνο μια επίθεση κατά της Λιθουανίας. Πρόκειται για μια ενέργεια κρατικής τρομοκρατίας που απευθύνεται εναντίον της ασφάλειας των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων χωρών».
Ο Ρομάν Προτάσεβιτς, 26 χρονών, είναι ο πρώην αρχισυντάκτης του Nexta, δηλαδή του ισχυρότερου ΜΜΕ της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας και διαμένει στην Πολωνία. Το Νοέμβριο που μας πέρασε, οι μυστικές υπηρεσίες της Λευκορωσίας έγραψαν το όνομα του, καθώς και το όνομα του ιδρυτή της Nexta, Στεπάν Κουτίλο, στον κατάλογο των ατόμων που προβαίνουν σε τρομοκρατικές δραστηριότητες. Για την ιστορία το ΜΜΕ Nexta διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στο πρόσφατο κύμα αμφισβήτησης και διαμαρτυρίας κατά του προέδρου Λουκασένκο αμέσως μετά την επανεκλογή του με σταλινικά ποσοστά το 2020.
Επίσης για την ιστορία, ο Λουκασένκο διατηρεί το αξίωμα του προέδρου της Λευκορωσίας από το 1994, δηλαδή εδώ και 27 χρόνια.
Πηγή: Le Monde – Liberation
