Ανταπόκριση από Στρασβούργο – Νίκος Ρούσσης
Γεμάτη επικρίσεις είναι η πρώτη βασική έκθεση αξιολόγησης για την Ελλάδα, από την ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων (GREVIO) που είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Οικογενειακής Βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης)!
Από τη μία πλευρά χαιρετίζει θετικά βήματα από την Ελλάδα, που έγινε συμβαλλόμενο μέρος στη συνθήκη τον Οκτώβριο του 2018, αλλά επισημαίνει και ελλείψεις.
Η GREVIO επαινεί τη σύσταση 74 εξειδικευμένων αστυνομικών μονάδων για τη βελτίωση των αντιδράσεων επιβολής του νόμου στη βία κατά των γυναικών, την υιοθέτηση κατευθυντήριων γραμμών για την επέμβαση της αστυνομίας σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας και την ενισχυμένη αστυνομική συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων για τη βία με βάση το φύλο.
Χαιρετίζει επίσης αλλαγές στο νομικό πλαίσιο της Ελλάδας για τη βία κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης ενός ορισμού του βιασμού που βασίζεται στην έννοια της ελεύθερης συναίνεσης.
Από την άλλη, όμως, υπογραμμίζει ότι, η Ελλάδα δε διαθέτει κέντρα κρίσεων βιασμού και/ή κέντρα παραπομπής σεξουαλικής βίας, κάτι που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό καθώς η αξιολόγηση του GREVIO τονίζει «υψηλά ποσοστά φθοράς σε περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών και χαμηλά ποσοστά καταδίκης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις βιασμού».
Επιπλέον, στην Ελλάδα λειτουργούν μόνο 20 καταφύγια για γυναίκες θύματα βίας, συνολικής χωρητικότητας περίπου 450 ατομικών κλινών. Μετρούμενος σε σχέση με τον στόχο της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης για ένα οικογενειακό μέρος ανά 10.000 άτομα, ο αριθμός των διαθέσιμων θέσεων στην Ελλάδα θα πρέπει να «αυξηθεί σημαντικά», αναφέρει το GREVIO.
Επιπλέον, η Ελλάδα έχει πολύ λίγα προγράμματα συμβουλευτικής για δράστες ενδοοικογενειακής βίας.
Μολονότι η GREVIO αναγνωρίζει την ενισχυμένη εκπαίδευση για σχετικούς επαγγελματίες – όπως δικαστές και εισαγγελείς που από το 2022 παρακολουθούν υποχρεωτική εκπαίδευση για τη βία με βάση το φύλο και την ενδοοικογενειακή βία – οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα εξακολουθούν να επικρατούν στο δικαστικό σώμα, σύμφωνα με την έκθεση.
Επιπλέον, η GREVIO εγείρει «σοβαρές ανησυχίες» σχετικά με την έλλειψη διασφαλίσεων , ότι τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας λαμβάνονται υπόψη όταν τα δικαστήρια καθορίζουν τα δικαιώματα επιμέλειας και επίσκεψης, μετά την υιοθέτηση το 2021 ενός νόμου για μεταρρυθμίσεις σχετικά με τις σχέσεις γονέα-παιδιού.
Η έκθεση αναφέρεται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες έχει παραχωρηθεί από κοινού η επιμέλεια ή τα δικαιώματα επίσκεψης χωρίς επίβλεψη σε κακοποιούς συζύγους, παρόλο που έχουν καταδικαστεί για βία, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την ασφάλεια των παιδιών και των μητέρων τους.
Η GREVIO προτρέπει τις ελληνικές αρχές να παράσχουν στο δικαστικό σώμα την κατάλληλη εκπαίδευση σχετικά με τις βλαβερές συνέπειες της βίας στα παιδιά και να βασίσουν τις πολιτικές και τις πρακτικές στην αναγνώριση ότι, σε ένα πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας, η από κοινού ανατροφή των παιδιών μπορεί να είναι ένα μέσο για τον δράστη να συνεχίσει να να διατηρεί τον έλεγχο και την κυριαρχία στη μητέρα και τα παιδιά της και να ασκεί βία εναντίον τους.
Αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα ως πρώτο σημείο εισόδου για τους αιτούντες άσυλο, η GREVIO ανησυχεί για την πρόσβαση των γυναικών αιτούντων άσυλο, θυμάτων βίας λόγω φύλου στη διαδικασία ασύλου. Η GREVIO προτρέπει τις ελληνικές αρχές να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές συνέπειες για αυτές τις γυναίκες από την εφαρμογή της Κοινής Υπουργικής Απόφασης του 2021 που ορίζει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για αιτούντες άσυλο από πολλές χώρες.
Λαμβάνοντας υπόψη τους ισχυρισμούς για βίαιες απωθήσεις γυναικών και κοριτσιών αιτούντων άσυλο στα ελληνικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα, η GREVIO προτρέπει τις αρχές να τηρήσουν την υποχρέωσή τους να σεβαστούν την αρχή της μη επαναπροώθησης γυναικών θυμάτων βίας λόγω φύλου και να λάβουν μέτρα για την πρόληψη πράξεων της βίας με βάση το φύλο κατά γυναικών και κοριτσιών που αναζητούν διεθνή προστασία στην Ελλάδα.
Η έκθεση εκφράζει επίσης «βαθιά ανησυχία» για τα συχνά ρεπορτάζ σχετικά με τη βία λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένων των δολοφονιών γυναικών με βάση το φύλο, από ορισμένα ελληνικά μέσα ενημέρωσης που χρησιμοποιούν γλώσσα που εισάγει διακρίσεις και αποκαλύπτουν την ταυτότητα των θυμάτων, παραβιάζοντας έτσι την ιδιωτικότητά τους.
Οι επείγουσες συστάσεις προς τις ελληνικές αρχές περιλαμβάνουν :
Δημιουργία κέντρων κρίσεων βιασμού ή/και κέντρων παραπομπής σεξουαλικής βίας που παρέχουν άμεση ιατρική φροντίδα, υποστήριξη τραυματισμών, ιατροδικαστικές εξετάσεις και άμεση, βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ψυχολογική βοήθεια από ειδικευμένους επαγγελματίες.
Εισαγωγή εκπαίδευσης και κατευθυντήριων γραμμών για όλους τους σχετικούς επαγγελματίες του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης για να διασφαλιστεί η κατανόηση του βιασμού και της σεξουαλικής βίας ως αδικημάτων που βασίζονται στην απουσία συγκατάθεσης και όχι στη χρήση βίας.
Διεύρυνση του αριθμού και της χωρητικότητας των καταφυγίων για γυναίκες θύματα βίας σε όλη τη χώρα, αντιμετώπιση της έλλειψης πόρων που διατίθενται για τέτοιες υπηρεσίες και αφαίρεση τυχόν κωλυμάτων που εμποδίζουν την πρόσβαση των θυμάτων σε τέτοια καταφύγια.
