Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η Ευρώπη και τμήματα της Κίνας βίωσαν ακραίες θερμοκρασίες αυτό το καλοκαίρι, η ξηρασία στην Αφρική έχει θέσει εκατομμύρια ανθρώπους σε κίνδυνο πείνας και οι δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ συνεχίζουν να βλέπουν μια επίμονη έλλειψη βροχοπτώσεων. Οι επιστήμονες λένε ότι θερμότερες και ξηρότερες εποχές είναι πιθανό να γίνουν ο κανόνας, αλλά είναι όντως οι τελευταίοι μήνες οι πιο ξηροί που έχουν καταγραφεί ποτέ;
Πόσο στεγνή είναι η γη;
Ένα μέτρο των συνθηκών ξηρασίας που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες βασίζεται στο επίπεδο υγρασίας στο έδαφος, όπως μετράται με δορυφορικές εικόνες. Η σύγκριση των ξηρών συνθηκών των τελευταίων τριών μηνών με τις μέσες συνθήκες από τις αρχές αυτού του αιώνα, δίνουν μια εικόνα του πόσο ακραία ήταν τα πρόσφατα καιρικά φαινόμενα. Η ενσωμάτωση των δεόμενων των εδαφικών συνθηκών με αυτά της θερμοκρασίας συμβάλλουν στη δημιουργία αυτού που είναι γνωστό ως χάρτης ανωμαλιών εδαφικής υγρασίας.
Μπορεί να δει κανείς ότι το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης γνώρισε πολύ πιο ξηρό καιρό αυτό το καλοκαίρι από τον μέσο όρο για την περίοδο 2001 έως 2016. Η δυτική Κίνα ήταν πολύ ξηρή, με πολλές περιοχές να αντιμετωπίζουν ακραία ξηρασία. Τμήματα της υποσαχάριας Αφρικής και των ΗΠΑ αντιμετωπίζουν επίσης κρίσιμες συνθήκες ξηρασίας.
Η ξηρασία στην Ευρώπη, «η χειρότερη των τελευταίων 500 ετών»
Στην Ευρώπη, η ξηρασία του φετινού καλοκαιριού μπορεί να είναι η χειρότερη που έχει βιώσει η ήπειρος τα τελευταία 500 χρόνια, σύμφωνα με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα της ΕΕ Copernicus. Στην κορύφωση της ξηρασίας στα τέλη Αυγούστου, σχεδόν η μισή Ευρώπη υπέφερε από «έλλειμμα εδαφικής υγρασίας». Οι επιστήμονες λένε ότι η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει πιο συχνές και επίμονες ξηρασίες.
Οι ξηρές συνθήκες φέτος έχουν επηρεάσει τη γεωργία, τις μεταφορές και την παραγωγή ενέργειας.
Ο Ρήνος, ένας από τους πιο μεγάλους ποταμούς της Ευρώπης και σημαντική γραμμή μεταφοράς εμπορευμάτων, έπεσε σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα αυτό το καλοκαίρι, προκαλώντας διακοπή της ναυτιλίας.
Η περίοδος μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου ήταν η θερμότερη που έχει καταγραφεί και μια έκθεση της ΕΕ τον Αύγουστο προέβλεψε τουλάχιστον τρεις ακόμη μήνες με «θερμότερες και ξηρότερες» ημέρες.
Η Ευρώπη έχει βιώσει ξηρασίες στο παρελθόν, αλλά τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται όλο και πιο ζεστά καλοκαίρια με πολλά ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών. «Τα τελευταία πέντε χρόνια έχουμε διαδοχικές ξηρασίες και φέτος είναι η χειρότερη ξηρασία σε ολόκληρη την Ευρώπη εδώ και εκατοντάδες χρόνια», λέει ο Δρ. Fred Hattermann, του Ινστιτούτου για την Έρευνα των Κλιματικών Επιπτώσεων, του Πότσνταμ. «Δεν είναι απλώς λιγότερη βροχή, αλλά και ότι συνδυάζεται με υψηλότερες θερμοκρασίες, επομένως η συνολική υγρασία του εδάφους έχει μειωθεί», συνεχίζει ο ίδιος.
Ξηρασίες και πλημμύρες στην Κίνα
Αυτό το καλοκαίρι, η Κίνα βίωσε μια εκτεταμένη περίοδο υψηλών θερμοκρασιών που διήρκεσαν περισσότερο από δύο μήνες, τη μεγαλύτερη από τότε που ξεκίνησαν να τηρούνται αρχεία τη δεκαετία του 1960, σύμφωνα με την κινεζική Μετεωρολογική Υπηρεσία.
Η υπερβολική ζέστη και η σοβαρή έλλειψη βροχοπτώσεων σήμαναν ότι ο μεγαλύτερος ποταμός της Κίνας, ο Γιανγκτσέ, συρρικνώθηκε. Κατά τον Αύγουστο, σημειώθηκαν 60% λιγότερες βροχοπτώσεις από το κανονικό στην περιοχή αποστράγγισης του ποταμού, σύμφωνα με επίσημα κινεζικά στοιχεία.
Παρά το γεγονός ότι μεγάλες περιοχές στη νότια Κίνα παλεύουν με την ξηρασία, οι έντονες βροχοπτώσεις στις βόρειες περιοχές οδήγησαν σε πλημμύρες. Ο ποταμός Λιάο στη βόρεια Κίνα κατέγραψε τη δεύτερη υψηλότερη στάθμη του νερού από το 1961. Σε εθνικό επίπεδο, οι βροχοπτώσεις αυξάνονται σταθερά από το 2012, σύμφωνα με την ετήσια μελέτη για την κλιματική αλλαγή της Κίνας.
Τον Ιούλιο, η κινεζική κυβέρνηση εξέδωσε οκτώ προειδοποιήσεις για ξηρασία και περισσότερες από 13.000 προειδοποιήσεις για έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες. Το 2019, υπήρξαν περισσότερες από 28 προειδοποιήσεις ξηρασίας και 10.000 προειδοποιήσεις για έντονες βροχοπτώσεις για την ίδια περίοδο.
Το να βλέπει κανείς τόσο ακραίες υγρές όσο και ξηρές συνθήκες είναι χαρακτηριστικό της κλιματικής αλλαγής σε όλο τον κόσμο. «Όταν αναπτύσσονται περιοχές ξηρασίας, όπως στη Σιβηρία και στις δυτικές ΗΠΑ, αυτό το νερό πέφτει αλλού – σε μια μικρότερη περιοχή – επιδεινώνοντας τις πλημμύρες», λέει ο Peter Gleick, ειδικός ύδατος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.
Προειδοποιήσεις λιμών στην Αφρική
Οι συνθήκες ξηρασίας στην ανατολική Αιθιοπία, τη βόρεια Κένυα και τη Σομαλία οδήγησαν τον ΟΗΕ να προειδοποιήσει ότι περίπου 22 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να πεθάνουν από την πείνα. «Βρισκόμαστε τώρα στον τρίτο χρόνο πολύ χαμηλών βροχοπτώσεων, σε συνδυασμό με υψηλές θερμοκρασίες σε αυτό το τμήμα της ηπείρου», σύμφωνα με την Oxfam. Στη Σομαλία, οι βροχοπτώσεις την περίοδο Μαρτίου – Μαΐου ήταν οι χαμηλότερες των τελευταίων έξι δεκαετιών. Επίσης, μεγάλα τμήματα της ΛΔ Κονγκό και της Ουγκάντα έχουν πολύ ξηρές συνθήκες σε σύγκριση με τον μέσο όρο.
Όμως οι μετρήσεις της υγρασίας του εδάφους έδειξαν ότι σε ορισμένες χώρες, όπως το Νότιο Σουδάν, τη Μαυριτανία και τη Σενεγάλη, υπήρξαν σοβαρές πλημμύρες. Σε πολλές περιοχές της νότιας Αφρικής σημειώθηκαν επίσης πολύ υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα βροχοπτώσεων. Μια έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας το 2021 σημείωσε ότι συνολικά «σε σχέση με το 1970-79, ο αριθμός των ξηρασιών και των πλημμυρών μεταξύ 2010 – 2019, ήταν σχεδόν τριπλάσιος και δεκαπλάσιος αντίστοιχα».
Συνθήκες ξηρασίας στις ΗΠΑ
Οι συνθήκες ξηρασίας στις δυτικές ΗΠΑ έχουν γίνει ο κανόνας, με την περιοχή να βιώνει για χρόνια πιο ξηρό και ζεστό καιρό. Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο, οι επιστήμονες είπαν ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες είχαν δει τις πιο ακραίες συνθήκες ξηρασίας των τελευταίων 1.200 ετών στην αμερικανική δύση. Αυτό το καλοκαίρι, ο ζεστός και ξηρός καιρός οδήγησε σε δασικές πυρκαγιές σε αρκετές πολιτείες και πτώση των επιπέδων αποθήκευσης νερού.
Η λίμνη Πάουελ, η δεύτερη μεγαλύτερη δεξαμενή στις ΗΠΑ που εκτείνεται στην Αριζόνα και τη Γιούτα, βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από τότε που είχε γεμίσει τη δεκαετία του 1960, σύμφωνα με τη NASA. Τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν ότι η περιοχή θα συνεχίσει να έχει πολύ λιγότερες βροχοπτώσεις από το μέσο όρο τις επόμενες δεκαετίες.
Πηγή: BBC News
