Εταιρεία παρασύρει τον ΠΟΥ και κυβερνήσεις σε λάθος εκτιμήσεις

Αποκαλυπτική έρευνα του The Guardian αποκαλύπτει πώς μία εταιρεία, η Surgisphere, επηρέασε αποφάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αλλά και κυβερνήσεων διαφόρων χωρών, με βάση λανθασμένες εκτιμήσεις για τον Covid-19.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Guardian, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ορισμένες κυβερνήσεις έχουν μεταβάλει τις πολιτικές και τις μεθόδους θεραπείας για τον Covid-19 βάσει λανθασμένων στοιχείων που προέρχονται από μια ελάχιστα γνωστή αμερικανική εταιρεία ανάλυσης δεδομένων υγείας, αμφισβητώντας έτσι επίσης την εγκυρότητα σημαντικών μελετών, που δημοσιεύθηκαν σε ορισμένα από τα πιο διάσημα και έγκυρα ιατρικά περιοδικά παγκοσμίως.

Η έρευνα του Guardian αποκαλύπτει πως η εταιρεία Surgisphere που εδρεύει στις ΗΠΑ, της οποίας οι λίγοι σε αριθμό υπάλληλοι φαίνεται να περιλαμβάνουν έναν συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και ένα μοντέλο περιεχομένου για ενήλικες, έχει παράσχει δεδομένα για πολλές μελέτες σχετικά με τον Covid-19, αλλά μέχρι στιγμής έχει αποτύχει να εξηγήσει επαρκώς τα στοιχεία ή τη μεθοδολογία απόκτησής τους.

Τα δεδομένα που η εταιρεία ισχυρίζεται ότι έχει συγκεντρώσει νόμιμα από περισσότερα από χίλια νοσοκομεία παγκοσμίως αποτέλεσαν τη βάση επιστημονικών άρθρων που οδήγησαν σε αλλαγές στις πολιτικές θεραπείας του Covid-19 σε χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η εταιρεία βρισκόταν επίσης πίσω από μια απόφαση του ΠΟΥ και ερευνητικών ιδρυμάτων σε όλον τον κόσμο να σταματήσουν τις δοκιμές της αμφιλεγόμενης φαρμακευτικής ουσίας υδροξυχλωροκίνης.

Δύο από τα κορυφαία ιατρικά περιοδικά στον κόσμο – το Lancet και το New England Journal of Medicine – δημοσίευσαν μελέτες βασισμένες σε στοιχεία της Surgisphere. Οι μελέτες συνυπογράφονται από τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, Sapan Desai.

Αργά την Τρίτη, αφού ο Guardian επικοινώνησε με το περιοδικό, το Lancet εξέδωσε μια «έκφραση ανησυχίας» για τη δημοσιευμένη μελέτη του. Το New England Journal of Medicine εξέδωσε επίσης παρόμοια ανακοίνωση. Η επισήμανση αυτή υπό το σχήμα «expression of concern», αποτελεί επίσημη ειδοποίηση που χρησιμοποιείται από τις επιστημονικές επιθεωρήσεις για να επισημανθεί ότι μία μελέτη παρουσιάζει ενδεχομένως προβλήματα.

Ένας ανεξάρτητος έλεγχος της προέλευσης και της εγκυρότητας των δεδομένων θα διεξαχθεί ύστερα από αίτημα των συντακτών που δεν συνδέονται με τη Surgisphere, λόγω «ανησυχιών που έχουν εγγραφεί σχετικά με την αξιοπιστία της βάσης δεδομένων».

Η έρευνα του Guardian διαπίστωσε:

• Μια αναζήτηση ευρέως διαθέσιμου υλικού φανερώνει ότι αρκετοί από τους υπαλλήλους της Surgisphere έχουν ελάχιστο ή καθόλου επιστημονικό υπόβαθρο. Ένας υπάλληλος που αναφέρεται ως επιστημονικός συντάκτης φαίνεται να είναι συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας και καλλιτέχνης έργων φαντασίας. Μία υπάλληλος που αναφέρεται ως στέλεχος μάρκετινγκ είναι μοντέλο περιεχομένου για ενήλικες και υπεύθυνη υποδοχής σε εκδηλώσεις.
• Η σελίδα στο LinkedIn της εταιρείας έχει λιγότερους από 100 ακόλουθους και την περασμένη εβδομάδα αναφέρονταν μόνον έξι εργαζόμενοι. Αυτό άλλαξε σε τρεις υπαλλήλους από την Τετάρτη.
• Ενώ η Surgisphere ισχυρίζεται ότι διαθέτει μια από τις μεγαλύτερες και ταχύτερες βάσεις δεδομένων για νοσοκομεία στον κόσμο, η εταιρεία δεν έχει σχεδόν καμία παρουσία στο διαδίκτυο. Στο Twitter έχει λιγότερους από 170 ακόλουθους, χωρίς δημοσιεύσεις μεταξύ Οκτωβρίου 2017 και Μαρτίου 2020.
• Μέχρι τη Δευτέρα, ο σύνδεσμος «επικοινωνίας» στην αρχική σελίδα της Surgisphere ανακατεύθυνε σε ένα πρότυπο WordPress για έναν ιστότοπο που αφορά σε κρυπτονομίσματα, δημιουργώντας έτσι ερωτήματα σχετικά με το πώς τα νοσοκομεία μπορούσαν εύκολα να επικοινωνήσουν με την εταιρεία για να εγγραφούν στη βάση δεδομένων της.
• Ο Desai έχει δεχτεί τρεις αγωγές για αθέμιτη ιατρική πρακτική, που δεν σχετίζονται με τη βάση δεδομένων της Surgisphere. Σε μια συνέντευξη με το The Scientist, ο Desai περιέγραψε τους ισχυρισμούς ως «αβάσιμους».
• Το 2008, ο Desai ξεκίνησε μια εκστρατεία crowdfunding στον ιστότοπο indiegogo, προωθώντας μια φορητή «συσκευή επόμενης γενιάς ανθρώπινης επαύξησης που μπορεί να σας βοηθήσει να πετύχετε αυτό που ποτέ δεν πιστεύατε ότι ήταν δυνατό». Η συσκευή δεν έφτασε ποτέ σε κυκλοφορία.
• Η σελίδα στη Wikipedia του Desai διαγράφηκε μετά από ερωτήσεις σχετικά με τη Surgisphere και την ιστορία της.

Αμφιβολίες για τη μελέτη του περιοδικού The Lancet

Ερωτήσεις σχετικά με τη Surgisphere αναπτύσσονται στην ιατρική κοινότητα τις τελευταίες εβδομάδες.

Στις 22 Μαΐου, το Lancet δημοσίευσε μια μελέτη αξιολόγησης, η οποία διαπίστωσε ότι το φάρμακο υδροξυχλωροκίνη που έχει προωθηθεί από τον Ντόναλντ Τραμπ, συσχετίστηκε με υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας σε ασθενείς με Covid-19 και καρδιακά προβλήματα.

Ο Τραμπ, προκαλώντας ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα, είχε αναφέρει δημόσια την υδροξυχλωροκίνη ως «θαυματουργό φάρμακο», παρά την έλλειψη ενδείξεων για την αποτελεσματικότητά της στη θεραπεία του Covid-19.

Η μελέτη του Lancet, η οποία ανέφερε τον Desai ως έναν από τους συντάκτες, ισχυρίστηκε ότι ανέλυσε δεδομένα της Surgisphere που συλλέχθηκαν από περίπου 15.000 ασθενείς με Covid-19, που εισήχθησαν σε 1.200 νοσοκομεία σε όλον τον κόσμο, οι οποίοι έλαβαν μόνο υδροξυχλωροκίνη ή δέχτηκαν το φάρμακο σε συνδυασμό με αντιβιοτικά.

Τα αρνητικά ευρήματα έγιναν παγκοσμίως γνωστά και ώθησαν τον ΠΟΥ να σταματήσει το σκέλος των ερευνών της που αφορούσαν στην υδροξυχλωροκίνη.

Ωστόσο, μόλις λίγες μέρες αργότερα, ο Guardian της Αυστραλίας αποκάλυψε λάθη στα δεδομένα της Αυστραλίας που περιλαμβάνονται στη μελέτη. Η μελέτη ανέφερε ότι οι ερευνητές απέκτησαν πρόσβαση σε στοιχεία μέσω της Surgisphere από πέντε νοσοκομεία, καταγράφοντας 600 Αυστραλούς ασθενείς με Covid-19 και 73 νεκρούς από τον ιό Αυστραλούς μέχρι τις 21 Απριλίου.

Ωστόσο, τα δεδομένα από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins δείχνουν ότι μόνο 67 θάνατοι από τον Covid-19 είχαν καταγραφεί στην Αυστραλία έως τις 21 Απριλίου. Ο αριθμός αυξήθηκε σε 73 μέχρι τις 23 Απριλίου. Ο Ντεσάι είπε ότι ένα νοσοκομείο χώρας της Ασίας είχε συμπεριληφθεί κατά λάθος στα δεδομένα της Αυστραλίας, με αποτέλεσμα την υπερεκτίμηση των περιπτώσεων εκεί. Το Lancet δημοσίευσε μια μικρή αναίρεση των δεδομένων του, που σχετίζεται με τα ευρήματα της Αυστραλίας μετά την ιστορία του Guardian, που ήταν η μόνη τροποποίησή του περιοδικού στη μελέτη μέχρι στιγμής.

Ο Guardian έχει έκτοτε επικοινωνήσει με πέντε νοσοκομεία στη Μελβούρνη και δύο στο Σίδνεϊ, των οποίων η συνεργασία θα ήταν απαραίτητη για την καταγραφή του αριθμού των ασθενών της Αυστραλίας στη βάση δεδομένων. Όλα τα παραπάνω νοσοκομεία αρνήθηκαν πως είχαν οποιονδήποτε ρόλο σε μια τέτοια βάση δεδομένων, και είπαν ότι δεν είχαν ακούσει ποτέ για τη Surgisphere. Ο Desai δεν απάντησε σε αιτήματα του Guardian για σχολιασμό των δηλώσεών των εν λόγω νοσοκομείων.

Μια άλλη μελέτη που χρησιμοποιεί τη βάση δεδομένων της Surgisphere, και πάλι συνυπογράφεται από τον Desai, διαπίστωσε ότι ένα φάρμακο κατά των παρασίτων, η ιβερμεκτίνη, μείωσε τα ποσοστά θανάτου σε σοβαρά ασθενείς με Covid-19. Δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του Social Science Research Network, πριν από την ομότιμη αξιολόγηση ή τη δημοσίευση σε ιατρικό περιοδικό, και ώθησε την κυβέρνηση του Περού να προσθέσει την ιβερμεκτίνη στις εθνικές της θεραπευτικές οδηγίες για Covid-19.

Το περιοδικό New England Journal of Medicine δημοσίευσε επίσης μια μελέτη του Desai με βάση τα δεδομένα της Surgisphere, η οποία περιελάμβανε δεδομένα από ασθενείς με Covid-19 από 169 νοσοκομεία σε 11 χώρες της Ασίας, της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Η έρευνα διαπίστωσε ότι τα κοινά καρδιακά φάρμακα γνωστά ως αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης και οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης δεν συσχετίστηκαν με υψηλότερο κίνδυνο βλάβης σε ασθενείς με Covid-19.

Την Τετάρτη, το NEJM και το Lancet δημοσίευσαν μια έκφραση ανησυχίας σχετικά με τη μελέτη της υδροξυχλωροκίνης, στην οποία αναφερόταν ο αγγειοχειρουργός Mandeep Mehra ως επικεφαλής συγγραφέας και ο Desai ως συν-συντάκτης.

Ο εκδότης του Lancet, Richard Horton, δήλωσε στον Guardian: «Δεδομένων των ερωτήσεων που τέθηκαν σχετικά με την αξιοπιστία των στοιχείων που συγκέντρωσε η Surgisphere, έχουμε εκδώσει σήμερα μια Έκφραση Ανησυχίας, εν αναμονή περαιτέρω έρευνας».

«Ένας ανεξάρτητος έλεγχος δεδομένων βρίσκεται σε εξέλιξη και πιστεύουμε ότι αυτή η ανασκόπηση, η οποία θα ολοκληρωθεί την επόμενη εβδομάδα, θα μας πει περισσότερα σχετικά με την κατάσταση των ευρημάτων που αναφέρθηκαν στην έρευνα του Mandeep Mehra και των συνεργατών του».

Μετά τη δημοσίευσή της έρευνας του The Lancet, πολλοί ερευνητές εξέφρασαν τις αμφιβολίες τους για την έρευνα, ανάμεσά τους και επιστήμονες που είναι προβληματισμένοι για την αποτελεσματικότητα της υδροξυχλωροκίνης στην Covid-19.

Σε ανοικτή επιστολή που δημοσιεύθηκε στις 28 Μαΐου, δεκάδες επιστήμονες από ολόκληρο τον κόσμο τονίζουν ότι η ενδελεχής εξέταση της έρευνας του Lancet προκαλεί « ανησυχίες συνδεόμενες τόσο με την μεθοδολογία, όσο και με την ακεραιότητα των δεδομένων».

Η έρευνα δέχθηκε επίσης την σφοδρή επίθεση των υπερασπιστών της υδροξυχλωροκίνης και πρώτου πρώτου του Γάλλου ερευνητή Ντιντιέ Ραούλτ.

Αφού χαρακτήρισε την έρευνα «ανόητη», δήλωσε ότι πραγματοποιήθηκε από «τεμπέληδες».

Η  Surgisphere «ήρθε από το πουθενά»

Ένα από τα ερωτήματα που έπληξε την επιστημονική κοινότητα είναι πώς η Surgisphere, που ιδρύθηκε από τον Desai το 2008 ως εταιρεία ιατρικής εκπαίδευσης που δημοσίευε εγχειρίδια, απέκτησε μια τόσο ισχυρή διεθνή βάση δεδομένων. Αυτή η βάση δεδομένων, παρά το γεγονός ότι ανακοινώθηκε πρόσφατα από τη Surgisphere, αναφέρει πως έχει πρόσβαση σε στοιχεία από 96.000 ασθενείς σε 1.200 νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο.

Σε επαφή με τον Guardian, ο Desai είπε ότι η εταιρεία του απασχολούσε μόλις 11 άτομα. Οι υπάλληλοι που αναφέρονται στο LinkedIn καταγράφηκαν στον ιστότοπο ότι είχαν εγγραφεί στη Surgisphere μόλις πριν από δύο μήνες. Αρκετοί δεν φαίνεται να έχουν επιστημονικό ή στατιστικό υπόβαθρο, αλλά αναφέρουν εμπειρογνωμοσύνη στη στρατηγική, το copywriting, την ηγεσία μεταξύ άλλων.

Ο Δρ James Todaro, διευθυντής του MedicineUncensored, που είναι ιστότοπος που δημοσιεύει τα αποτελέσματα μελετών για την υδροξυχλωροκίνη, δήλωσε:

«Δεν έχει νόημα». «Θα απαιτούσε πολύ περισσότερους ερευνητές από ό, τι ισχυρίζεται ότι έχει για να είναι εφικτή μία τόσο μεγάλη και πολυεθνική μελέτη».

Ο Desai είπε στον Guardian: «Η Surgisphere δραστηριοποιείται από το 2008. Οι υπηρεσίες ανάλυσης δεδομένων υγείας ξεκίνησαν περίπου την ίδια στιγμή και συνέχισαν να αναπτύσσονται από τότε. Χρησιμοποιούμε πολύ την τεχνητή νοημοσύνη για να αυτοματοποιήσουμε αυτήν τη διαδικασία όσο το δυνατόν περισσότερο, ο οποίος είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο είναι εφικτή μια τέτοια εργασία».

Δεν είναι σαφές από τη μεθοδολογία των μελετών που χρησιμοποίησαν δεδομένα της Surgisphere ή από τον ίδιο τον ιστότοπο της εταιρείας, πώς η εταιρεία μπόρεσε να συνάψει συμφωνίες ανταλλαγής στοιχείων με τόσα πολλά νοσοκομεία παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με περιορισμένη τεχνολογία, και να καταφέρει να δουλέψει με διαφορετικές γλώσσες και συστήματα κωδικοποίησης, ενώ παράλληλα να παραμένει εντός των κανονιστικών πλαισίων, της προστασίας δεδομένων και των δεοντολογικών κανόνων κάθε χώρας.

Ο Desai είπε ότι η Surgisphere και το σύστημα διαχείρισης περιεχομένου QuartzClinical ήταν μέρος μιας ερευνητικής συνεργασίας που ξεκίνησε «πριν από αρκετά χρόνια», αν και δεν διευκρίνισε πότε.

Ο Ντεσάι είπε ότι ο τρόπος με τον οποίο η Surgisphere έλαβε στοιχεία «έγινε πάντα σύμφωνα με τους τοπικούς νόμους και κανονισμούς. Δεν λαμβάνουμε ποτέ προστατευμένες πληροφορίες για την υγεία».

Ο Peter Ellis, ο επικεφαλής επιστήμονας δεδομένων του Ομίλου Nous, που είναι διεθνής σύμβουλος διαχείρισης και κάνει έργα ολοκλήρωσης δεδομένων για κυβερνητικές υπηρεσίες, εξέφρασε την ανησυχία ότι η βάση δεδομένων της Surgisphere ήταν «σχεδόν σίγουρα μια απάτη».

Επιμέλεια-Μετάφραση: Βασίλης Τατσιόπουλος

Πηγή: TheGuardian