Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Για να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες ζητούν από τους κτηνοτρόφους να μειώσουν τα ζώα, να μετεγκατασταθούν ή να κλείσουν. Με αποτέλεσμα μια οργισμένη αντίδραση έχει αρχίσει να αναδιαμορφώνει το πολιτικό τοπίο πριν από τις εθνικές εκλογές το φθινόπωρο.
Αυτό το καλοκαίρι, δεκάδες αγρότες κατέβηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο της Γαλλίας, για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στους νέους κανόνες της Ε.Ε. που στοχεύουν στην αποκατάσταση φυσικών περιοχών, αλλά και στη μείωση των εκπομπών που θεωρούνται συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Οι κτηνοτρόφοι έχουν διαμαρτυρηθεί και στο Βέλγιο, την Ιταλία και την Ισπανία.
Η δυσαρέσκεια υπογραμμίζει ένα διευρυνόμενο χάσμα σε μια ήπειρο που αφενός έχει δεσμευτεί να δράσει για την κλιματική αλλαγή, αλλά από την άλλη είναι συχνά βαθιά διχασμένη σχετικά με το πώς θα το κάνει και ποιος πρέπει να πληρώσει γι’ αυτό.
Η Helma Breunissen, που διατηρεί με τον σύζυγό της μια φάρμα γαλακτοπαραγωγής στην Ολλανδία, λέει ότι τους πέφτει μεγάλο βάρος, απειλώντας τόσο την επιβίωση τους, όσο και τον τρόπο ζωής τους.
Για σχεδόν 20 χρόνια, η κ. Breunissen παρείχε στους Ολλανδούς ένα βασικό προϊόν, το αγελαδινό γάλα, και ένιωθε ότι η δουλειά της εκτιμήθηκε από την κοινωνία, λέει. Ο γαλακτοκομικός τομέας στην Ολλανδία, ο οποίος παράγει επίσης τυριά όπως το Γκούντα και το Ένταμ, φημίζεται ως ακρογωνιαίος λίθος εθνικής υπερηφάνειας.
Αλλά ο τομέας κατηγορείται ότι παράγει επίσης σχεδόν τις μισές εκπομπές αζώτου της Ολλανδίας. Η κ. Breunissen και χιλιάδες άλλοι κτηνοτρόφοι πλέον χαρακτηρίζονται ως κορυφαίοι «ένοχοι» για τις εκπομπές.
«Ήμουν μπερδεμένη, λυπημένη και θυμωμένη», είπε η κ. Breunissen, η οποία διαχειρίζεται μια φάρμα 100 αγελάδων στη χώρα. «Κάνουμε το καλύτερο δυνατό. Προσπαθούμε να ακολουθούμε τους κανόνες. Και ξαφνικά, είναι σαν να είσαι εγκληματίας».
Μια αίσθηση προδοσίας
Για πολλούς κτηνοτρόφους, τα συναισθήματα είναι βαθιά. Ο εξέχων ρόλος της γεωργίας κατοχυρώθηκε στα ιδρυτικά έγγραφα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ένας τρόπος διασφάλισης της επισιτιστικής ασφάλειας για μια ήπειρο μετά από τις στερήσεις του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου.
Αλλά ήταν επίσης ένα χέρι βοηθείας στις εθνικές ταυτότητες κι ένας τρόπος προστασίας των ανταγωνιστικών γεωργικών συμφερόντων σε αυτό που θα γινόταν κοινή αγορά. Για το σκοπό αυτό, από την αρχή του, το μπλοκ ίδρυσε ένα ταμείο που μέχρι σήμερα παρέχει στους αγρότες δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις κάθε χρόνο.
Όλο και περισσότερο, ωστόσο, αυτές οι επιδοτήσεις και τα ιδρυτικά ιδανικά του μπλοκ έρχονται σε αντίθεση με μια νέα φιλοδοξία της ΕΕ: την προσαρμογή σε έναν νέο κόσμο, θυσιάζοντας τους παραδοσιακούς τρόπους ζωής, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Για να εκπληρώσει τον στόχο του μπλοκ και να φτάσει τις καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050, η Ευρώπη θεωρεί ότι πρέπει να αλλάξει τον τρόπο παραγωγής της τροφής της.
Στην Ολλανδία, η κυβέρνηση ζήτησε από χιλιάδες αγρότες να μειώσουν τα κοπάδια τους, να μετακινηθούν ή να κλείσουν. Οι αρχές διέθεσαν περίπου 24 δισεκατομμύρια ευρώ, για να βοηθήσουν τους κτηνοτρόφους να εφαρμόσουν πιο βιώσιμες λύσεις, ή να τους εξαγοράσουν.
Ο Wilhelm Doeleman, εκπρόσωπος του ολλανδικού υπουργείου Γεωργίας, δήλωσε ότι οι αγρότες δεν είναι οι μόνοι που επλήγησαν. «Η κυβέρνηση έχει επιβάλει μέτρα και στους τομείς των κατασκευών, της κινητικότητας και της βιομηχανίας», σημείωσε.
«Αλλά», αναγνώρισε, «η μεγαλύτερη πρόκληση βρίσκεται στους αγρότες».
Για την κ. Breunissen, η οποία είναι 48 ετών, κι εργάζεται και ως κτηνίατρος εκτός από τα καθήκοντά της στο αγρόκτημα, καμία από τις επιλογές που προτείνει η κυβέρνηση δεν φαίνεται εφικτή. Είναι πολύ νέα για να τα παρατήσει και πολύ μεγάλη για να ξεριζώσει τη ζωή της, λέει, και οι αρχές δεν έχουν παράσχει αρκετή υποστήριξη και πληροφορίες για το πώς να αλλάξει αυτό που κάνει τώρα.
«Υπάρχουν τόσες πολλές ερωτήσεις. Η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση έχει χαθεί εντελώς».
Μια Νέα Πολιτική Δύναμη
Η απογοήτευση των κτηνοτρόφων από τα κατεστημένα κόμματα τροφοδοτεί νέα πολιτικά κινήματα και σε ορισμένα μέρη έχει καταστήσει τις αγροτικές κοινότητες μια ώριμη νέα εκλογική περιφέρεια για ακροδεξιά εθνικιστικά κόμματα και άλλα.
Παρόλο που μόνο εννέα εκατομμύρια από τα σχεδόν 400 εκατομμύρια ψηφοφόρους στην Ευρώπη εργάζονται στη γεωργία, είναι ένα ισχυρό μπλοκ που προσελκύει τη συμπάθεια πολλών σε μια ήπειρο όπου η ταυτότητα ενός έθνους συχνά συνδέεται με τα τρόφιμα που παράγει.
Μια σειρά από νέες ομάδες συναγωνίζονται για να εκτοπίσουν τα παραδοσιακά κόμματα. Περιλαμβάνουν το Farmer Citizen Movement, γνωστό με το ολλανδικό ακρωνύμιο BBB, το οποίο ιδρύθηκε πριν από τέσσερα χρόνια.
Το κόμμα έχει μόλις μία έδρα στην ολλανδική Βουλή των Αντιπροσώπων των 150 μελών, αλλά σάρωσε τις περιφερειακές εκλογές τον Μάρτιο και οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν ότι θα τα πάει καλά στις εθνικές εκλογές του Νοεμβρίου.
Η Caroline van der Plas, συνιδρύτρια του κόμματος, ήταν δημοσιογράφος στη Χάγη, κάλυπτε τη βιομηχανία κρέατος και δεν έχει εργαστεί ποτέ στη γεωργία. Αλλά μεγάλωσε σε μια μικρή πόλη μιας αγροτικής περιοχής, και είπε σε μια συνέντευξη ότι ήθελε να είναι «η φωνή των ανθρώπων στις αγροτικές περιοχές που δεν βλέπουν ή ακούν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής».
Η ίδια και το κόμμα της έχουν καταγγείλει την ανάγκη για δραστικά μέτρα για τη μείωση των εκπομπών, λέγοντας ότι οι μειώσεις μπορούν να επιτευχθούν μέσω της τεχνολογικής καινοτομίας. Οι πολιτικές πρέπει να βασίζονται στην «κοινή λογική», είπε, χωρίς να προσφέρει συγκεκριμένες λύσεις.
Κόμματα όπως το Farmer Citizen Movement σημειώνουν πρόοδο, είπαν οι αναλυτές, παρουσιάζοντας το ζήτημα της οικολογικής μετάβασης ως μέρος των πολιτιστικών πολέμων.
Αναφερόμενος σε αυτό το φαινόμενο, ο Ariel Brunner, ο διευθυντής της περιβαλλοντικής φιλανθρωπικής οργάνωσης BirdLife International με έδρα τις Βρυξέλλες για την Ευρώπη, δήλωσε: «Υπάρχει πολιτική χειραγώγηση».
Πρόσθεσε ωστόσο, «η οποία τρέφεται από πραγματικά παράπονα και μια πραγματική αίσθηση δυσκολίας».
Επιμερισμός της ευθύνης
Το Υπουργείο Γεωργίας είπε ότι παρείχε επιχειρηματικούς συμβούλους για να συμβουλεύουν μεμονωμένους αγρότες. Ωστόσο, αναγνώρισε ότι επειδή η χώρα θα κυβερνάται από μια προσωρινή κυβέρνηση μέχρι να σχηματιστεί νέος συνασπισμός μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου, προς το παρόν, ο δρόμος προς τα εμπρός παραμένει ασαφής.
Καθισμένη στο τραπέζι της κουζίνας της στο αγρόκτημά της, περιτριγυρισμένη από πίνακες με αγελάδες και μια αναπαραγωγή του «The Milkmaid», του Ολλανδού ζωγράφου Johannes Vermeer, η κα Breunissen είπε ότι ένιωθε ότι όλη η προσοχή επικεντρωνόταν στις αστικές ζώνες και όχι στις αγροτικές περιοχές, και ότι δεν υπήρχε χώρος για «αυτό το είδος ζωής».
«Αν θέλετε να αλλάξετε κάτι, πρέπει όλοι μαζί να αποφασίσετε να καταναλώνετε λιγότερο», είπε. «Δεν αφορά μόνο τους αγρότες».
