Πριν από 70 χρόνια, στις 10 Ιανουαρίου 1943, μια από τις μεγαλύτερες και φονικότερες μάχες της παγκόσμιας ιστορίας, η μάχη του Στάλινγκραντ, εισερχόταν στις τελευταίες αγωνιώδεις μέρες της. Εκείνη την ημέρα, ο στρατάρχης Κονσταντίν Ροκοσόβσκι άναψε το πράσινο φως για την εκκίνηση της επιχείρησης «Δακτυλίδι», που θα οδηγούσε στην εξόντωση και των τελευταίων της γερμανικής 6ης Στρατιάς, οι οποίοι ήταν εγκλωβισμένοι στην πόλη.
«Στα χαρακώματα του Στάλινγκραντ»
Μέχρι σήμερα η ανθρώπινη φαντασία επιχειρεί να συλλάβει τον επικό χαρακτήρα της εν λόγω μάχης. Γενικά, οι ιστορικοί τοποθετούν την αρχή της εκστρατείας του Στάλινγκραντ στον Ιούλιο του 1942, τότε που η 6η Στρατιά διοικούνταν από τον στρατηγό Φρίντριχ Πάουλους, με τη βοήθεια των Ιταλών και Ρουμάνων συμμάχων, που είχαν διεισδύσει στον ρωσικό Νότο.
Με τη στενή έννοια, η αρχή της μάχης μπορεί να αναχθεί στον ανελέητο βομβαρδισμό της πόλης από τη Λουφτβάφε στις 23 Αυγούστου. Παρά την τεράστια καταστροφή, όμως, υπήρχαν ανεπιθύμητες συνέπειες και για τους κατακτητές.
Πολύμηνες μάχες
Το γεμάτο συντρίμμια, κατεστραμμένο κέντρο της πόλης επέτρεψε στον Κόκκινο Στρατό να οχυρωθεί και να διεξάγει αποτελεσματικά φονικές μάχες για ένα ολόκληρο τρίμηνο. Υπό αυτές τις συνθήκες, αναιρέθηκε το στρατηγικό πλεονέκτημα της γερμανικής πλευράς στον ανοικτό πόλεμο, όπως επέτρεπε αρχικά η συντριπτική αεροπορική υπεροχή τους. Τα τανκς δεν είχαν πλέον πολλά περιθώρια ελιγμών και τα αεροπλάνα δεν μπορούσαν να βομβαρδίσουν, επειδή κινδύνευαν να χτυπηθούν οι γερμανικές γραμμές.
Στις 27 Ιουλίου ο Στάλιν εξέδωσε την περίφημη διαταγή: «Ούτε βήμα πίσω» και τότε ξεκίνησε η μάχη όπου οι Σοβιετικοί, με τη θρυλική 62η στρατιά, υπό τη διοίκηση του στρατάρχη Βασίλι Τσουίκοβ κατάφεραν να καθηλώσουν τις γερμανικές δυνάμεις στην πόλη μέχρι τη μεγάλη σοβιετική αντεπίθεση, γνωστή ως επιχείρηση «Ουρανός», που ξεκίνησε στις 19 Νοεμβρίου.
Ο μαζικός κυκλωτικός ελιγμός -«κίνηση λαβίδας»- ολοκληρώθηκε με επιτυχία στις 23 Νοεμβρίου 1942, όταν οι σοβιετικές μονάδες από τον Βορρά και τον Νότο συναντήθηκαν στην πόλη Καλάτς, πολύ πίσω από τον κύριο όγκο των δυνάμεων του Άξονα. Μια προσπάθεια για ανεφοδιασμό από αέρος αποτράπηκε επιτυχώς. Η γερμανική 6η Στρατιά άρχισε σταδιακά να λιμοκτονεί, καθώς λιγόστευαν οι προμήθειες, ενώ περίμενε ανεφοδιασμό από αέρος, όπως τους είχε υποσχεθεί το Βερολίνο.
Στις 10 Ιανουαρίου ξεκίνησε η επιχείρηση «Δακτυλίδι». Οι Σοβιετικοί διοικητές είχαν υποτιμήσει το μέγεθος των γερμανικών δυνάμεων που είχαν εγκλωβιστεί στην πόλη, και ακολούθησαν μάχες για περισσότερες από τρεις εβδομάδες, μέχρι την παράδοση του στρατηγού Πάουλους και των δυνάμεών του στις 2 Φεβρουαρίου.
Το μνημείο
Ανάλογο των επικών διαστάσεων και του συμβολισμού της μάχης του Στάλινγκραντ είναι και το σύμπλεγμα των εντυπωσιακών μνημείων στη κορυφή του λόφου Μαμάγιεβ, στην πόλη που πλέον έχει μετονομαστεί σε Βόλγκογκραντ.
Το κορυφαίο στοιχείο του μνημείου είναι το άγαλμα «Η Μητέρα Πατρίδα καλεί». Πρόκειται για μια γυναικεία μορφή που κρατά σπαθί στο δεξί της χέρι ενώ απλώνει το αριστερό της, σε μια κίνηση που καλεί στη μάχη. Σχεδιάστηκε από τον Γεβγκένι Βουτσέτιτς και είναι ένα από τα μεγαλύτερα γλυπτά του κόσμου, με 85 μέτρα ύψος από την επιφάνεια του βάθρου μέχρι την άκρη του σπαθιού. Από τη βάση του λόφου, στο μνημείο οδηγούν 200 σκαλοπάτια – όσα και οι μέρες της θρυλικής μάχης.
Πηγή: Ρωσία Τώρα
