Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
H 11η Σεπτέμβρη, όχι μόνο αναμόρφωσε την παγκόσμια απάντηση στην τρομοκρατία, αλλά έθεσε νέα και ανησυχητικά ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια, το απόρρητο και τη μεταχείριση των κρατουμένων ως ύποπτοι για τρομοκρατία.
Τώρα το λόγο έχει η Τέχνη. Το νέο Perelman Performing Arts Center είναι το πιο λαμπερό αστικό κτίριο που έχει δημιουργηθεί στη Νέα Υόρκη εδώ και χρόνια.
Οι Νεοϋορκέζοι, μπορούσαν να βλέπουν το υπό κατασκευή κτήριο που τώρα εγκαινιάζεται κοντά στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στο Κάτω Μανχάταν κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους. Ένας αιωρούμενος, ημιδιαφανής μαρμάρινος κύβος, χτισμένος στους πρόποδες του One World Trade Center, μόλις οκτώ ορόφων, περιστοιχισμένος από πανύψηλους εμπορικούς ουρανοξύστες, που ωστόσο είναι αδύνατον να περάσει απαρατήρητος.
Το έργο των 500 εκατομμυρίων δολαρίων, έρχεται σε μια στιγμή και σε μια Νέα Υόρκη πολύ διαφορετική από αυτή στην οποία σχεδιάστηκε πριν από δύο δεκαετίες. Τότε, η πόλη είχε κατακλυστεί από τη θλίψη και τον φόβο, η οικονομία της σε ελεύθερη πτώση, το σημείο μηδέν ήταν ακόμα ένας τάφος που σιγόκαιγε.
Πολλοί κάτοικοι του κέντρου της πόλης, αλλά και άλλοι, είπαν ότι η απάντηση στην τρομοκρατία – και αυτό που χρειαζόταν η γειτονιά για να ξαναζωντανέψει – ήταν ένα μέρος για τις τέχνες. «Η κοινότητα που παρέμεινε ήταν σταθερή στην υποστήριξη μιας πολιτιστικής συνιστώσας», είπε στους New York Times το 2016 η Catherine McVay Hughes, πρώην πρόεδρος του κοινοτικού συμβουλίου της περιοχής. «Θα ήταν σημαντικό να δημιουργηθεί κάτι ζωντανό εδώ, ακριβώς εδώ, στο χώρο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου».
Μια γενιά έχει πλέον περάσει. Αρχιτέκτονας του Perelman είναι ο 54χρονος Τζόσουα Ράμους, ο οποίος αναφέρεται στο κτίριο ως ένα «κουτί μυστηρίου», παραπέμποντας στα τρία εξαιρετικά κατασκευασμένα θέατρα που αλλάζουν σχήματα κρυμμένα μέσα του. Μικρό, μεσαίο και μεγάλο, είναι τυλιγμένα σε αρθρωτά ακουστικά ξύλινα πάνελ, που στηρίζονται σε χοντρά λαστιχένια μαξιλαράκια που μειώνουν περαιτέρω το θόρυβο των συρμών του μετρό τα οποία περνούν κάτω από το κτίριο. Μπορούν να συνδυαστούν και να ανακατασκευαστούν σε περισσότερες από 60 διαμορφώσεις, αλλάζοντας τα δάπεδά τους επίπεδο, τα μπαλκόνια φεύγουν ή αλλάζουν κατεύθυνση, οι τοίχοι μετακινούνται, οι σκηνές ανεβοκατεβαίνουν.
Αυτό το θέατρο υψηλής τεχνολογίας καλύπτεται πίσω από μια πρόσοψη που αποτελείται από χιλιάδες λεπτά μαρμάρινα πάνελ ανάμεσα σε επίσης λεπτά φύλλα γυαλιού.
Μετά το σκοτάδι, όταν το πάρκο μνήμης απέναντι αδειάζει και οι υπάλληλοι των γραφείων πηγαίνουν σπίτι, το Perelman ανάβει σαν φανάρι. Η λευκή πέτρα του γίνεται κεχριμπαρένια, καλώντας τη γειτονιά πίσω στη ζωή.
Η εξαιρετική κατασκευή του Perelman κόστισε τελικά το διπλάσιο του αρχικού προϋπολογισμού του, αρκετό για να υποστηρίξει πολλούς υπάρχοντες κοινοτικούς καλλιτεχνικούς οργανισμούς στην πόλη για πολλά χρόνια. Τα περισσότερα χρήματα δόθηκαν ιδιωτικά, με τον Michael Bloomberg να συνεισφέρει το μεγαλύτερο κομμάτι, 130 εκατομμύρια δολάρια. Οι Νεοϋορκέζοι μπορεί να θυμούνται ότι, ως δήμαρχος, άσκησε πιέσεις για να συμπεριληφθούν κατοικίες και σχολεία μαζί με γραφεία και ένα μικρότερο μνημείο στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, αλλά η ιδέα του απορρίφθηκε.
Το Κάτω Μανχάταν δεν πέθανε. Άκμασε μετά την 11η Σεπτέμβρη, ο οικιστικός πληθυσμός του τριπλασιάστηκε. Αλλά το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου παρέμεινε μια εξωγήινη ζώνη.
Η στέγαση θα φτάσει επιτέλους στο σημείο μηδέν. Η Κυβερνήτης Kathy Hochul της Νέας Υόρκης ανακοίνωσε πρόσφατα ότι το 5 Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, ένας πύργος σχεδιασμένος από την KPF που ετοιμάζεται για το νότιο άκρο της τοποθεσίας, θα περιλαμβάνει 1.200 διαμερίσματα, 400 από αυτά επιδοτούμενα.
Το 2015, ο μαρμάρινος κύβος του Ράμους επικράτησε σε έναν διεθνή διαγωνισμό που διοργανώθηκε για την επανεκκίνηση του έργου το οποίο είχε περάσει διάφορες περιπέτειες για τον σχεδιασμό του. Την επόμενη χρονιά, ο Ronald O. Perelman, ο μεγιστάνας των καλλυντικών, δώρισε 75 εκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση του.
Ο Ράμους, ο οποίος είχε ηγηθεί του σχεδιασμού της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Σιάτλ περισσότερο από μια δεκαετία νωρίτερα, ανέλαβε το έργο.
Στην περίπτωση του κέντρου Perelman, η δομική πρόκληση ήταν η οικοδόμησή του πάνω σε τέσσερις υπόγειους ορόφους με κόμβους, υποδομές που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν, έναν λαβύρινθο από γραμμές τρένων, αγωγούς εξαερισμού και ράμπες φορτηγών που εξυπηρετούν τον χώρο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Τα πρώτα 7 μέτρα πάνω από το πεζοδρόμιο ανήκαν επίσης στο Λιμεναρχείο, για πρακτικούς λόγους και λόγους ασφαλείας.
Η επιτυχία του Perelman θα εξαρτηθεί στο μέλλον όχι μόνο από την επιβλητική μορφή του, αλλά και από το πρόγραμμα εκδηλώσεών του για να προσελκύσει τους επισκέπτες στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.
Αλλά αυτό είναι ξεκάθαρο: το Κάτω Μανχάταν δύσκολα θα μπορούσε να ζητήσει ένα πιο εντυπωσιακό έργο δημόσιας αρχιτεκτονικής.
Με πληροφορίες από New York Time
