Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Έχοντας περάσει τα χειρότερα, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι κάτι καλύτερο βρίσκεται μπροστά μας.
Καμία νέα χρονιά δεν αναμενόταν τόσο ανυπόμονα όσο το 2021. Ένα νέο ξεκίνημα, μια νέα εποχή, τεχνικά μια νέα δεκαετία – βάζουμε τελεία σε ένα annus horribilis και προσδοκούμε τον καινούργιο χρόνο με ανυπομονησία και πραγματική ελπίδα. Λέγεται ότι η πραγματοποίηση προβλέψεων δεν είναι πάντα συνετή, ειδικά όσον αφορά το μέλλον μας, κάνοντας αυτούς που επιχειρούν ευοίωνες προβλέψεις να φαίνονται ακόμη πιο αισιόδοξοι. Θα μπορούσε όμως το 2021 να είναι η καλύτερη χρονιά για μια ολόκληρη γενιά;
Αυτό είναι, φυσικά, σαν να προσπαθεί κανείς να διαβάσει τη μοίρα. Θα ήταν πολύ ασφαλέστερο να προβλέψουμε ακόμη περισσότερη αντιπαράθεση, ανταγωνισμό και δυστυχία και να διεκδικήσουμε δικαίωση τη στιγμή που ξεσπά η πρώτη κρίση της νέας χρονιάς, είτε πρόκειται για το Χονγκ Κονγκ, την Αιθιοπία και το Ιράν, είτε τα άτυχα σημεία της Ασίας που συμβαίνει να βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο έλεος των πρώτων μεγάλων πλημμυρών του 2021.
Ας καταγράψουμε λοιπόν γρήγορα τις επιφυλάξεις: θα υπάρξουν στιγμές που δεν θα αισθανόμαστε να ζούμε την καλύτερη χρονιά του αιώνα. Είναι ο τρόπος που τα μέσα παρουσιάζουν τις ειδήσεις – εστιάζοντας στα δυσάρεστα – οπότε θα ήταν παράλογο να υποσχεθούμε ότι όλοι οι τίτλοι θα είναι χαρούμενοι. Θέσεις εργασίας, ψυχική υγεία, απομόνωση, θλίψη, φτώχεια, ανισότητα: ως πολλαπλασιαστική δύναμη, η πανδημία αφήνει αρκετά ίχνη στο πέρασμά της. Ακόμα και αν ο κόσμος ήδη βρίσκεται στον μακρύ δρόμο προς την ανάκαμψη, ορισμένες κοινότητες που έχουν καταστραφεί από τον κορωνοϊό μπορεί να δυσκολευτούν να την αισθανθούν.
Και όμως… μερικές πρόσφατες ανακαλύψεις έχουν δώσει μια σπάνια νότα αισιοδοξίας στο νέο έτος, που μόλις ξεκίνησε. Το 2021 θα είναι το έτος των εμβολίων, το έτος που ο Joe Biden επιδιώκει να αποκαταστήσει την ικανότητα και τον πολιτισμό στην ηγεσία των ΗΠΑ.
Όλα υπόσχονται μισές λύσεις για τις διαβρωτικές τοξίνες που εισέβαλαν στο σύστημά μας – την πανδημία, τον λαϊκισμό, την πόλωση. Κανένα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί οριστικά, μόνο με συμπτωματική θεραπεία. Το 2021 όμως, θα είναι η αρχή. Και στην περίπτωση του κορωνοϊού, η αρχή μπορεί να είναι αρκετή για να επιφέρει μια αρκετά ασταθή (στην αρχή) αποκατάσταση της κοινωνικής ζωής. Με την προϋπόθεση ότι οι εμβολιασμοί θα προχωρήσουν με δικαιότητα και λογική, οι επίσημες υποσχέσεις για χαλάρωση των μέτρων στα τέλη της άνοιξης και καλοκαιρινή ανεμελιά, φαίνονται εύλογες. Θα μπορούσαμε πραγματικά να απέχουμε μόλις τρεις ή τέσσερις μήνες μακριά από έναν πολύ διαφορετικό κόσμο.
Ο κόσμος θα μπορέσει να επιστρέψει σε αθλητικές εκδηλώσεις και δεν θα υπάρξει έλλειψη επιλογών σε ένα μακρύ καλοκαίρι συναρπαστικού ανταγωνισμού. Τα μουσικά φεστιβάλ μπορεί επίσης να ξαναρχίσουν τη λειτουργία τους, καθώς η πολιτιστική ζωή θα επανέρχεται και τα θέατρα να ξανασυγκροτηθούν. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις είναι συγκρατημένα αισιόδοξες για τις προοπτικές ανάκαμψης το 2021. Η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί ξανά, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, και ορισμένοι οικονομολόγοι προβλέπουν ακόμη και μια δεκαετία μακριάς οικονομικής ευημερίας. Απλά πράγματα όπως μια αυθόρμητη μπίρα σε κάποιο χώρο εστίασης ή ένα δείπνο με όλη την οικογένεια ή μια ομάδα φίλων, θα φαίνονται παράξενα θαυμάσια. Το δεύτερο εξάμηνο του 2021 θα αισθανθούμε σαν να αλλάζουμε ένα ζευγάρι παπούτσια που ήταν πολύ στενά.
Έχουμε επίσης πάρει, τόσα πολλά πολύτιμα μαθήματα από αυτήν την κρίση, σοφίες που θα κάνουν τη μετά την πανδημία ζωή πολύ ανώτερη σε ποιότητα από ό,τι προηγουμένως. Απλά πράγματα, όπως γείτονες, κατοικίδια ζώα, εθελοντισμός και δημόσια πάρκα όλα κάνουν τη ζωή λίγο καλύτερη. Η καθημερινή διαδρομή για το γραφείο – 500+ ώρες κάθε χρόνο που δεν θα μας επιστραφούν ποτέ – μπορεί να είναι παρελθόν για εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, ανοίγοντας το δρόμο για την καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, που είχαμε ποτέ.
Η επιστήμη επικράτησε, η πανδημία αποκατέστησε την υπεροχή του γεγονότος έναντι της φήμης και την ακαδημαϊκή αυστηρότητα έναντι της θεωρίας συνωμοσίας. Το “Remote” είναι εδώ για να μείνει – από επαγγελματικές συναντήσεις έως βραδιές γονέων του σχολείου και ακόμη και ιατρικές επισκέψεις να γίνονται από τον καναπέ του σπιτιού μας. Τα κοινά κρυολογήματα και η γρίπη μπορεί να γίνουν λιγότερο διαδεδομένα, τώρα που γνωρίζουμε πώς να τα αποφεύγουμε.
Όσον αφορά το περιβάλλον, είναι ασφαλές να πούμε ότι το 2021 θα είναι και πάλι μια από τις πιο ζεστές χρονιές που καταγράφονται και τα δυσοίωνα καιρικά φαινόμενα (καταιγίδες του Ατλαντικού, πυρκαγιές, πλημμύρες, ξηρασία), θα μας υπενθυμίσουν ξανά την πρόκληση που έρχεται. Όμως, ας προσπαθήσουμε να παρατηρήσουμε τον συντριπτικό αριθμό οργανισμών, εταιρειών και χωρών που εγγράφονται στο σχέδιο μηδενικής χρήσης άνθρακα. Οι ΗΠΑ θα επανέλθουν στη συμφωνία του Παρισιού. Θα πρέπει επίσης να γιορτάσουμε την κατακόρυφη αύξηση της χρήσης της ηλιακής ενέργειας και το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία της νέας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, παγκοσμίως, θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Οι πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων αυξάνονται. Επιπρόσθετα, θα αισθανθούμε σιγουριά από το γεγονός ότι εάν οι άνθρωποι μπορούν να νικήσουν το κορωνοϊό, μπορούν επίσης να ξεπεράσουν την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, με έναν ίδιο συνδυασμό έρευνας, επίλυσης, επινοητικότητας και ανθεκτικότητας των κοινοτήτων μας.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα λειτουργήσουν με νέο – πολυαναμενόμενο – νομικό σχήμα, στο πλαίσιο μιας νέας συμφωνίας αδειοδότησης του Facebook. Η δημοσιογραφία, εν τω μεταξύ, φαίνεται ασφαλέστερη από οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή από τα τέλη του αιώνα, με τα τελευταία δύο χρόνια να δείχνουν απότομη μείωση του αριθμού των δημοσιογράφων που έχασαν τη ζωή τους, κάνοντας τη δουλειά τους σε όλο τον κόσμο.
Ο ΟΗΕ έχει ορίσει το 2021 ως Διεθνές Έτος Ειρήνης και Εμπιστοσύνης. Και ενώ αυτό μπορεί να φαίνεται λίγο παραφουσκωμένο (είναι επίσης το Διεθνές Έτος Φρούτων και Λαχανικών), ίσως μπορούμε να ελπίζουμε σε λιγότερες συγκρούσεις και βία το 2021, από ό,τι τα τελευταία χρόνια. Οι θάνατοι από την τρομοκρατία είναι σε διαρκή μείωση τα τελευταία πέντε χρόνια. Αν και Συρία και Υεμένη παραμένουν σε μια άθλια κατάσταση, ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε πολέμους εκεί, φαίνεται τελικά να μειώνεται.
Φυσικά, παραμένουν οι κίνδυνοι. Μια αυξανόμενη κρίση στην απασχόληση θα ισοδυναμεί με τη μεγαλύτερη οικονομική πρόκληση εδώ και δεκαετίες, αν προστεθεί στη διατάραξη της ψυχικής υγείας που προήλθε από αντίδραση στη διαβρωτική αβεβαιότητα, τον περιορισμό και την απομόνωση του περασμένου έτους. Μια, άνευ προηγουμένου επιβάρυνση δημοσίου χρέους θα είναι γεγονός, αν και με τα επιτόκια στο κατώτατο σημείο, ο αντίκτυπος στον μέσο άνθρωπο, είναι απίθανο να γίνει αισθητός μέχρι πολύ αργότερα στη δεκαετία. Η πανδημία, βέβαια, έχει πλήξει τους ανθρώπους τόσο άνισα, έτσι ώστε μερικοί θα αισθανθούν τις αρνητικές συνέπειες του 2020 πολύ περισσότερο από άλλους.
Η Γερμανία αντιμετωπίζει μια νέα χρονική περίοδο, με το τέλος της εποχής της Άνγκελα Μέρκελ να ανακοινώνεται στις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ο πόλεμος της Αιθιοπίας θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει ολόκληρο το Κέρας της Αφρικής. Η Κίνα και η Ρωσία θα είναι (ως συνήθως) οι δύο μεγάλες, απρόβλεπτες συνιστώσες. Οι εκλογές στη Σκωτία μπορεί να σηματοδοτήσουν μια νέα ώθηση για ανεξαρτησία από το Ην. Βασίλειο, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Έτσι, το έτος της ανάκαμψης θα είναι πιθανώς άνισο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ανάκαμψη σπάνια είναι μια ευθεία γραμμή ή ένα απότομο γεγονός. Όποιος έχει υποστεί σοβαρή ασθένεια ή τραυματισμό, γνωρίζει ότι η βελτίωση είναι σταδιακή με στάσεις και εκκινήσεις, δύο βήματα μπροστά, ένα βήμα πίσω. Αλλά κάθε διαδοχική άνοδος είναι λίγο υψηλότερη, κάθε πτώση λίγο χαμηλότερη, έως ότου βρεθούμε σε υψηλότερο έδαφος, που να μας επιτρέπει να κοιτάξουμε πίσω αυτό που περάσαμε.
Η πανδημία ήταν ένα σημείο καμπής: δεν υπάρχει καμία περίπτωση επιστροφής στα πράγματα όπως ήταν. Και αυτό είναι, προφανώς, καλό. Για πρώτη φορά σε περισσότερο από μια δεκαετία, αισθανόμαστε ότι θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε σε κάποιο καλύτερο μέλλον.
Πηγή: The Guardian
