Ο ΟΗΕ προειδοποίησε την Τρίτη ότι η καταστροφή του φράγματος στην Ουκρανία θα μπορούσε να προκαλέσει περιβαλλοντική καταστροφή και να έχει τρομερές ανθρωπιστικές συνέπειες για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Άλλωστε, το σοβιετικής κατασκευής φράγμα της Καχόφκα είναι στρατηγικής σημασίας για δύο λόγους: Παρέχει υδροδότηση στη νότια Ουκρανία και σε ολόκληρη της χερσόνησο της προσαρτημένης από τη Ρωσία Κριμαίας. Ενώ, η τεχνητή λίμνη που δημιουργεί το φράγμα βοηθά στην ψύξη των αντιδραστήρων του πυρηνικού εργοστασίου της Ζαπορίζια, που επίσης είναι υπό ρωσική κατοχή.
Η επίθεση στο μεγάλο φράγμα, που βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή στη νότια Ουκρανία, προκάλεσε έναν χείμαρρο νερού που πλημμύρισε μια μικρή πόλη, δεκάδες χωριά και προκάλεσε την εκκένωση 17.000 ανθρώπων. Όμως τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποίησαν ότι οι περιβαλλοντικές και ανθρωπιστικές συνέπειες της επίθεσης, για την οποία η Μόσχα και το Κίεβο αντάλλαξαν ευθύνες, είναι πιθανό να είναι πολύ πιο εκτεταμένες. “Ανησυχούμε σοβαρά για την καταστροφή του φράγματος Καχόβκα και τις σοβαρές ανθρωπιστικές επιπτώσεις σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και στις δύο πλευρές της γραμμής του μετώπου“, δήλωσε η ανθρωπιστική υπηρεσία του ΟΗΕ OCHA.
Επισημαίνοντας τις αναφορές των ουκρανικών αρχών ότι σχεδόν 40 πόλεις και χωριά πλημμύρισαν πλήρως ή εν μέρει, ο οργανισμός τόνισε ότι “χιλιάδες έχασαν τα σπίτια τους μέσα σε μια νύχτα“, ενώ χιλιάδες άλλοι έχασαν την πρόσβαση σε νερό, τρόφιμα και βασικές υπηρεσίες. “Οι επιπτώσεις αναμένεται να είναι επίσης σοβαρές στις περιοχές που ελέγχονται από τη Ρωσία“, προειδοποίησε. Η Κριμαία, η οποία φέρεται να λαμβάνει νερό από το φράγμα Καχόβκα, θα επηρεαστεί επίσης.
Ενώ το εύρος και ο αντίκτυπος της καταστροφής του φράγματος και της εξάντλησης του Καχόβκα εξακολουθούν να αξιολογούνται, το OCHA προειδοποίησε ότι “προβλέπεται σοβαρές και μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ανθρωπιστική κατάσταση στην περιοχή“.
Μεταξύ άλλων, προειδοποίησε, “οι πλημμύρες και τα κινούμενα ύδατα μπορούν να μεταφέρουν νάρκες και εκρηκτικά σε νέες περιοχές που προηγουμένως είχαν αξιολογηθεί ως ασφαλείς, θέτοντας έτσι περισσότερους ανθρώπους σε κίνδυνο“.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Άντριι Μέλνικ χαρακτήρισε από την πλευρά του την ανατίναξη του φράγματος «τη χειρότερη περιβαλλοντική καταστροφή στην Ευρώπη από το Τσερνόμπιλ».
Το OCHA ανέφερε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας για τη στήριξη περισσότερων από 16.000 ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης της παροχής νερού.
Εν τω μεταξύ, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης του ΟΗΕ εξέφρασε τη λύπη του για τις σοβαρές ζημιές σε ζωτικής σημασίας υποδομές και προειδοποίησε για “μια περιβαλλοντική καταστροφή που διαφαίνεται“.
“Η επίθεση αυτή έθεσε σε κίνδυνο χιλιάδες ζωές, προκάλεσε σοβαρές περιβαλλοντικές ζημιές και οδήγησε σε περαιτέρω σοβαρή επιβάρυνση των υπηρεσιών αντιμετώπισης της κρίσης σε μια χώρα που ήδη αντιμετωπίζει τις ανθρωπιστικές επιπτώσεις ενός και πλέον έτους πολέμου“, ανέφερε στην ανακοίνωση ο επικεφαλής του ΔΟΜ Αντόνιο Βιτορίνο. “Δεδομένης της επίδρασης στα αποθέματα νερού και της πιθανότητας πλημμυρών, οι υδατογενείς ασθένειες αποτελούν σοβαρή απειλή“, προειδοποίησε.
Η κατάρρευση του φράγματος είναι ενδεχομένως το “σημαντικότερο περιστατικό ζημιών σε μη στρατιωτικές υποδομές” από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον Martin Griffiths, Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ για Ανθρωπιστικές Υποθέσεις και Συντονιστή Έκτακτης Ανάγκης.
Το φράγμα είναι μια γραμμή ζωής στην περιοχή ως κρίσιμη πηγή νερού για εκατομμύρια ανθρώπους στη Χερσώνα, καθώς και στις περιοχές Ντνίπρο και Ζαπορίζια, είπε, και μια βασική πηγή γεωργικής άρδευσης στη νότια Χερσώνα και τη χερσόνησο της Κριμαίας – με αντίκτυπο στη γεωργία και την παραγωγή τροφίμων. Ο Griffiths πρόσθεσε ότι αναμένεται σοβαρός αντίκτυπος στις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές, όπου οι ανθρωπιστικές οργανώσεις εξακολουθούν να αγωνίζονται να αποκτήσουν πρόσβαση. Ο Γκρίφιθς επεσήμανε και τον αντίκτυπο που θα έχει η κατάρρευση του φράγματος στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και στην ασφάλεια του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια.
Τα “τραύματα” από την κατάρρευση του φράγματος ίσως χρειαστούν δεκαετίες για να επουλωθούν
Τα νερά της πλημμύρας θα υποχωρήσουν κάπως καθώς το κύμα θα φτάσει στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά πολλά από τα χωριά και τις πόλεις κατά μήκος του ποταμού Ντνίπρο μπορεί να μην είναι ξανά κατοικήσιμα, εκτός και αν κατασκευαστεί νέο φράγμα. Χιλιάδες σπίτια και μέσα διαβίωσης έχουν παρασυρθεί, μαζί με αμέτρητα οικόσιτα και άγρια ζώα.
Το οικολογικό τραύμα μιας τέτοιας πλημμύρας άλλαξε το τοπίο σε μια στιγμή, εξαφανίζοντας νησιά και υγροτόπους. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να ανακάμψει η πανίδα και η χλωρίδα. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας έκανε λόγο για τη “μεγαλύτερη ανθρωπογενή περιβαλλοντική καταστροφή στην Ευρώπη εδώ και δεκαετίες“.
Το φράγμα “ήταν η καρδιά ενός από τα μεγαλύτερα συστήματα άρδευσης στην Ευρώπη” και το νερό του “επέτρεψε την καλλιέργεια έως και του 80% όλων των λαχανικών στην Ουκρανία και ενός σημαντικού ποσοστού φρούτων και σταφυλιών“, σύμφωνα με το γεωργικό thinktank, EastFruit.
Έχει απειληθεί στο παρελθόν;
Από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, το φράγμα για πολλούς αποτελούσε στόχο τόσο για τη στρατηγική του σημασία, όσο και για τη ζημιά που θα προκαλούσε η καταστροφή του. Καταλήφθηκε από τη Ρωσία στην αρχή της εισβολής της Μόσχας τον Φεβρουάριο του 2022 και από τότε κρατείται από αυτήν.
Τον Οκτώβριο, καθώς η Ουκρανία βρισκόταν στη μέση της ανάκτησης μεγάλων τμημάτων της κατεχόμενης Χερσώνας, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι προέτρεψε τη Δύση να προειδοποιήσει τη Ρωσία να μην ανατινάξει το φράγμα. Τότε, υποστήριξε ότι οι ρωσικές δυνάμεις είχαν τοποθετήσει εκρηκτικά μέσα στο φράγμα. Ο Ζελένσκι είπε ότι «η καταστροφή του φράγματος θα σήμαινε μεγάλης κλίμακας καταστροφή» και συνέκρινε μια τέτοια πράξη με τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής.
Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ουκρανίας ανέφεραν ότι «το μέγεθος της οικολογικής καταστροφής θα ξεπερνούσε πολύ τα σύνορα της Ουκρανίας και θα μπορούσε να επηρεάσει ολόκληρη την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας». Την ίδια στιγμή, η Ρωσία κατηγορούσε το Κίεβο ότι σχεδίαζε να καταστρέψει το φράγμα.
Μετά την ανακατάληψη της Χερσώνας από την Ουκρανία τον Νοέμβριο, εμφανίστηκαν εικόνες με σημαντικές ζημιές στο φράγμα. Η Ρωσία είχε κατηγορήσει την Ουκρανία ότι βομβάρδισε το φράγμα κατά την ανακατάληψη της Χερσώνας.
Πηγή: Ertnews, AFP, Guardian, Associated Press, Reuters
