Επαινούμενη για την οικονομική σταθερότητά της, αλλά με τη διαφθορά και ολοένα περισσότερο την εγκληματικότητα που συνδέεται με τη διακίνηση ναρκωτικών να τη μαστίζουν, η Παραγουάη ψηφίζει σήμερα για να αναδείξει τον νέο της πρόεδρο και τα μέλη του νέου κοινοβουλίου της, διαδικασία που δεν αποκλείεται να σημάνει το τέλος επτά δεκαετιών ηγεμονίας της συντηρητικής παράταξης Colorado.
Η «μικρή» Παραγουάη (χώρα με 7,5 εκατομμύρια κατοίκους, αλλά έκταση μεγαλύτερη από αυτήν της Γερμανίας) είναι όντως μεγάλη αγροτοβιομηχανική δύναμη και επενδυτικός παράδεισος, χάρη στην ελκυστική φορολογία της, με προβλεπόμενη ανάπτυξη (4,5%) που κάνει να ωχριά αυτή της υπόλοιπης Λατινικής Αμερικής (1,6% κατά το ΔΝΤ);
Ή μήπως χώρα με «ενδημική» διαφθορά όπως καταγγέλλουν οι ΗΠΑ, που το 2022 επέβαλαν κυρώσεις σ’ έναν πρώην αρχηγό του κράτους και στον απερχόμενο αντιπρόεδρο (εμποδίζοντάς τον de facto να διεκδικήσει την προεδρία); Όπου η ασφυκτική λαβή των συμμοριών που διακινούν ναρκωτικά δυναμώνει, όπου εισαγγελέας ειδικευμένος σε υποθέσεις διαφθοράς, ανήσυχος δήμαρχος, περίεργος δημοσιογράφος έπεσαν νεκροί από σφαίρες το 2022;
Η αλλαγή «έρχεται»: αυτό είναι το σύνθημα του Εφραίν Αλέγκρε, κεντρώου δικηγόρου, 60 ετών, δυο φορές υποψήφιου για την προεδρία, πιο πρόσφατα το 2018. Αισθάνεται πως ήρθε πλέον η δική του στιγμή, καθώς οι δημοσκοπήσεις τον θέλουν να δίνει μάχη στο νήμα (αν δεν είναι ελαφρά μπροστά, 34-32%, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα) με τον υποψήφιο του Colorado, τον Σαντιάγο Πένια, 44χρονο οικονομολόγο.
«Απρόβλεπτο» σενάριο
Πρόκειται για σενάριο «απρόβλεπτο», σημειώνουν αναλυτές, εξ ου στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης θάλλουν θεωρίες συνομωσίας και καταγγελίες για «νοθεία» –χωρίς αποδείξεις– που φέρονται να απεργάζονται πληροφορικοί που ήρθαν, φυσικά, από «το εξωτερικό».
Ο κ. Αλέγκρε, επικεφαλής συμμαχίας της κεντροαριστεράς, περιέγραψε στο Γαλλικό Πρακτορείο με μελανά χρώματα την κατάσταση στη χώρα, όπου το «σύστημα καταρρέει», καθώς αναδεικνύεται μοντέλο «που συνδέεται με το διακρατικό οργανωμένο έγκλημα» και το «ξέπλυμα χρήματος». Επικεντρώνει τα φραστικά του πυρά στον αντίπαλό του κ. Πένια και στον μέντορά του, τον πρώην πρόεδρο (2013-2018) και μεγιστάνα της βιομηχανίας καπνού Οράσιο Καρτές.
Ο τελευταίος χαρακτηρίζεται από την Ουάσιγκτον «ενεχόμενος σε διαφθορά»· του απαγορεύθηκαν η είσοδος στις ΗΠΑ και οι συναλλαγές με Αμερικανούς.
Ο Σαντιάγο Πένια διετέλεσε υπουργός του.
Ο Εφραίν Αλέγκρε ήταν υπουργός του προέδρου Φερνάντο Λούγο (2008-2012), κατά τη διάρκεια μιας από τις σπάνιες αριστερές παρενθέσεις στην ηγεμονία 76 χρόνων του Colorado — ο δικτάτορας της χώρας από το 1954 ως το 1989, ο Αλφρέδο Στρέσνερ, ανήκε στο κόμμα της δεξιάς.
Ο κ. Πένια, σε δική του συνέντευξη στο Γαλλικό Πρακτορείο, παρουσίασε τον εαυτό του ως ενσάρκωση των καλύτερων στοιχείων της παράδοσης και της οικογένειας, σε μια χώρα με διπλό καλούπι, καθολικό και γουαρανί. «Είμαστε συντηρητική κοινωνία, αυτό είναι ριζωμένο βαθά μέσα μας (…) Μας κάνει συνετούς μπροστά στις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές».
Οι δυο υποψήφιοι προβάλλουν διαμετρικά αντίθετα οράματα για διάφορα κοινωνικά ζητήματα, όπως οι γάμοι των ομοφυλοφίλων ή η άμβλωση.
Το Κολοράδο μοιάζει διχασμένο: ο κ. Πένια επικράτησε σε πικρή εσωκομματική διαδικασία, όπου αναμετρήθηκε με το πουλέν του απερχόμενου προέδρου Μάριο Άμπντο Μπενίτες — που δεν είχε δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα.
Η διαφθορά πλέον σκοτώνει
Πίσω από τους δυο βασικούς αντιπάλους, ξεπροβάλλει ο «αντισυστημικός» υποψήφιος Παραγουάιο «Πάγιο» Κούμπας, 61 ετών, που εξεγείρεται εναντίον του πελατειακού συστήματος. Τις τελευταίες ημέρες, το ποσοστό του καταγράφει θεαματική άνοδο (ξεπέρασε το 20%), αν και όχι σε βαθμό που να απειλεί να υπερφαλαγγίσει τους κ.κ. Αλέγκρε και Πένια.
Οι εκλογές διεξάγονται σε έναν γύρο. Ο υποψήφιος που θα έρθει πρώτος εκλέγεται πρόεδρος.
Αγροτοβιομηχανική δύναμη (σόγια, βοδινό), εξαγωγέας ενέργειας (χάρη στο φράγμα Ιτάιπου, στα σύνορα με τη Βραζιλία), η Παραγουάη προκαλεί φθόνο σε αρκετούς.
Αλλά με το 24,7% του πληθυσμού να ζει στη φτώχεια –κάτι χειροπιαστό στις «bañados», τις παραγκουπόλεις που είναι επιρρεπείς στις πλημμύρες, στις όχθες του Παρανά στην Ασουνσιόν– το «μεγάλο πρόβλημα» της Παραγουάης είναι «πως δεν προώθησε περισσότερη ισορροπία στην κατανομή του πλούτου», δεν κινήθηκε προς «μεγαλύτερη ισότητα», κατά τη διάγνωση του οικονομολόγου Ρουβέν Ραμίρες.
Ο ίδιος βλέπει επίσης να ελλοχεύει στις κατηγορίες για διαφθορά ο κίνδυνος απώλειας της εμπιστοσύνης των διεθνών χρηματαγορών. Η Παραγουάη κατατάσσεται άλλωστε 137η από τις 180 χώρες στον δείκτη αντίληψης της διαφθοράς όπως καταρτίζεται από τη ΜΚΟ Διεθνής Διαφάνεια.
Οι διαθέσεις στη χώρα σκοτείνιασαν μετά τη δολοφονία το 2022 του Μαρτσέλο Πέσι, εισαγγελέα που έχαιρε μεγάλου σεβασμού, στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά της διακίνησης ναρκωτικών και της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα. Λίγο πριν από τον θάνατό του, προειδοποιούσε: «η διαφθορά είναι παντού (…) ο καθένας οφείλει να κάνει αυτό που του αναλογεί, αλλιώς θα ακολουθήσουμε τον δρόμο της (Σιουδάδ) Χουάρες, στη Σιναλόα» του Μεξικού, όπου η δράση των καρτέλ των ναρκωτικών αποτελεί γάγγραινα.
Περίπου 4,8 εκατομμύρια Παραγουανοί καλούνται σήμερα στα εκλογικά τμήματα για να εκλέξουν πρόεδρο, αντιπρόεδρο, τα μέλη της Βουλής και της Γερουσίας και 17 κυβερνήτες επαρχιών.
