Η πρώτη συνάντηση επί ρωσικού εδάφους μεταξύ Ρώσων και Αράβων διπλωματικών και πολιτικών παραγόντων πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα. Πρόκειται για ιδιαιτέρως σημαντική σύνοδο, υπό τη σκιά των μεγάλων και ραγδαίων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.
Η συνάντηση της 20ής Φεβρουαρίου αποτέλεσε, εκτός των άλλων, μια προσπάθεια της Μόσχας για να επανακτήσει τη θέση την οποία κατείχε στη γεωπολιτική σκακιέρα της Μέσης Ανατολής και, όπως όλα δείχνουν, άρχισε να χάνει μετά την έκρηξη της Αραβικής Άνοιξης.
Σε αναζήτηση κατεπείγουσας λύσης στον γόρδιο δεσμό της συριακής κρίσης βρίσκεται ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος πρόσφατα πραγματοποίησε ταξίδι στη Μέση Ανατολή, επιδιώκοντας την ενεργοποίηση του μουσουλμανικού και αραβικού παράγοντα στο πρόβλημα.
Η Μόσχα θεωρεί, επίσης, σημαντική διπλωματική επιτυχία τον ορισμό της ημερομηνίας των διαπραγματεύσεων των τεσσάρων στη Νέα Υόρκη, ενώ αμέσως μετά αναμένεται το πρώτο ταξίδι Ομπάμα στο Ισραήλ.
Επιπλέον, η Ρωσία επιδιώκει τη σύγκληση «Γενεύης 2» για τη Συρία, με τη συμμετοχή των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αλλά και γειτονικών με τη Συρία χωρών. Σχετική είναι η διαδικτυακή ανάρτηση του υφυπουργού Εξωτερικών Γκενάντι Γκατίλοφ.
Εκτός από τις προσπάθειες για να ξεκινήσει ένας διάλογος μεταξύ της συριακής αντιπολίτευσης και του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, η Ρωσία θέλει να αναβιώσει ο ισραηλινοπαλαιστινιακός διάλογος και να συγκληθεί διάσκεψη για τη δημιουργία μιας αποπυρηνικοποιημένης ζώνης στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, οι ειδικοί αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη τις πιθανότητες επιτυχίας αυτού του εγχειρήματος, θεωρώντας ότι η δραστηριότητα της Μόσχας γίνεται μόνον για επικοινωνιακούς λόγους.
Τρία χρόνια προσπάθειες
«Με την υπογραφή των Συμφωνιών της Γενεύης, στις 30 Ιουνίου 2012, κάθε μετέχων είχε υποσχεθεί ότι θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξαναγκάσει την πλευρά με την οποία επικοινωνεί να σταματήσει την ένοπλη σύγκρουση και να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων» είπε από το Κάιρο ο Λαβρόφ. «Και η Ρωσία αυτό κάνει. Ωστόσο, ορισμένες άλλες χώρες συνεχίζουν να υποστηρίζουν την αντιπολίτευση, ζητώντας της να αγωνιστεί μέχρι το νικηφόρο τέλος της αντιπαράθεσης. Φυσικά, με αυτήν την κατάσταση, είναι αδύνατον να σταματήσει η αιματοχυσία».
Σε μια κατάσταση όπου το μεγαλύτερο μέρος της Δύσης είναι προσανατολισμένο στην άνευ όρων ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, η δυνατότητα ελιγμών εναπόκειται αποκλειστικά στη Μέση Ανατολή, αφού η Μόσχα και το Πεκίνο μειοψηφούν…
Κλειδί το Ιράν και η Σαουδική Αραβία
«Στη συνάντηση της Γενεύης δεν προσκλήθηκαν, αν και επέμεινε η Μόσχα, δύο σημαίνοντες περιφερειακοί παίκτες: το Ιράν και η Σαουδική Αραβία» σημείωσε ο επικεφαλής της μόνιμης αντιπροσωπείας του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας (Άνω Βουλή της Ρωσίας) στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Ασίας Ρούντικ Ισκουζίν. «Χωρίς τη συμμετοχή τους, η επίλυση της κρίσης στη Συρία θα είναι εξαιρετικά δύσκολη».
Η Μόσχα θα ήθελε, επίσης, να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τον αραβικό και τον ισλαμικό παράγοντα. Ο Λαβρόφ στην Αίγυπτο και στην Ιορδανία συναντήθηκε με πολιτικούς διαφορετικών τάσεων, όπως με τον επικεφαλής των Παλαιστίνιων Μαχμούντ Αμπάς, τον γενικό γραμματέα του Συνδέσμου Αραβικών Κρατών Ναμπίλ αλ Αραμπί, το μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς Μασάαλ Μούσα Αμπού Μαρζούκ και τον πρώην πρωθυπουργό της Συρίας, μέλος σήμερα της αντιπολίτευσης, Ριγιάντ Χιντζάμπ.
Απευθυνόμενος στους Άραβες υπουργούς που συμμετείχαν, με επικεφαλής τον γενικό γραμματέα του Συνδέσμου των Αραβικών Κρατών Ναμπίλ αλ Αραμπί, ο Σεργκέι Λαβρόφ, απορρίπτοντας τις κατηγορίες για στήριξη στο καθεστώς Άσαντ, κατέστησε σαφές ότι η Μόσχα δεν θα καθίσει με σταυρωμένα τα χέρια, αλλά θα περάσει σε διπλωματική αντεπίθεση. Άλλωστε, τις προϋποθέσεις για τέτοιου είδους κινήσεις τις δημιουργεί η ίδια η ρευστή κατάσταση στη Συρία. Η αντιπαράθεση μεταξύ του προέδρου Άσαντ και της ένοπλης αντιπολίτευσης έφτασε σε αδιέξοδο.
Σύμφωνα με την άποψη της Μόσχας, η σημερινή κατάσταση κάνει πιο ελκυστική τη ρωσική ιδέα της επίλυσης της κρίσης ενδοσυριακά, ως εναλλακτική λύση στην ανατροπή του καθεστώτος της Συρίας έπειτα από επέμβαση εξωτερικών δυνάμεων. «Το να “ποντάρουμε” σε στρατιωτική λύση δεν θα λειτουργήσει, από όποια πλευρά και να το δούμε. Ολοένα περισσότερο κερδίζει έδαφος η κατανόηση της ανάγκης να ξεκινήσει ένας διάλογος» υπογράμμισε ο Σεργκέι Λαβρόφ.
Οι εναλλακτικές προτάσεις
Όπως ανακοίνωσε η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Βικτόρια Νούλαντ, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι, που αναχωρεί αύριο για περιοδεία στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, θα συναντηθεί με τους ηγέτες της συριακής αντιπολίτευσης στη Ρώμη. Απαντώντας στην ερώτηση αν θα συμμετέχει σε αυτήν τη συνάντηση και η Ρωσία, η κ. Νούλαντ υπενθύμισε: «Η Μόσχα είχε πάρει πρόσκληση για την προηγούμενη συνάντηση, αλλά απάντησε αρνητικά. Η Ρωσία θα πρέπει να αποφασίσει, αλλά δεν νομίζω ότι η θέση της θα αλλάξει».
Μεγάλη κινητικότητα για τη Συρία
Με φόντο την κινητικότητα των ΗΠΑ, η Μόσχα συνεχίζει τις προσπάθειες για να αρχίσει ο διάλογος μεταξύ των συριακών αρχών και της αντιπολίτευσης. Όπως ανάφερε την Τρίτη 19 Φεβρουαρίου ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Γκενάντι Γκατίλοφ, «ο υπουργός Εξωτερικών της Συρίας Ουαλίντ Μουάλεμ και ο ηγέτης του Εθνικού Συνασπισμού της αντιπολίτευσης και των επαναστατικών δυνάμεων της Συρίας Αχμέντ Μουάζ αλ Χατίμπ θα μπορούσαν να συναντηθούν για συνομιλίες στη Μόσχα, εφόσον εκφράσουν σχετική επιθυμία».
Την άφιξη του Σύρου υπουργού στη Μόσχα, που αναμενόταν ήδη από τη Δευτέρα, ανακοίνωσε την παραμονή του ρωσοαραβικού φόρουμ ο Σεργκέι Λαβρόφ. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ρωσική πλευρά σκοπεύει να συζητήσει με τον φιλοξενούμενό της σχετικά με θέματα των οποίων η επίλυση θα συνέβαλλε στην έναρξη του διαλόγου στη Συρία. «Εργαζόμαστε πάνω σε αυτό (σ.σ.: έναρξη διαλόγου) και με την αντιπολίτευση. Ποτέ δεν σταματήσαμε την προσπάθεια ούτε με την κυβέρνηση ούτε με εκείνους που αντιτίθενται σε αυτή» πρόσθεσε ο επικεφαλής του ρωσικού ΥΠΕΞ.
Ωστόσο, οι Ρώσοι ειδικοί βλέπουν με σκεπτικισμό τη νέα δραστηριότητα της Μόσχας στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής Γιεβγκένι Σατανόσβκι, «το στίγμα στη Μέση Ανατολή το δίνουν οι γεωπολιτικοί αντίπαλοι της Μόσχας, οι σαλαφιτικές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου, η Τουρκία και οι ΗΠΑ. Γεγονός που κάνει κάθε προσπάθεια για ενίσχυση του ρόλου της Μόσχας να φαντάζει σαν ψευδαίσθηση». Πάντως, όπως είπε ο εμπειρογνώμονας, «όλα αυτά δεν εμποδίζουν τους ελιγμούς των “παικτών” γύρω από τη Ρωσία, όπως παρατηρούμε σήμερα».
Κατά την πρώτη συνάντηση της «Ομάδας δράσης» για τη διευθέτηση της σύγκρουσης στη Συρία, που πραγματοποιήθηκε στις 30 Ιουνίου του 2012, εγκρίθηκε το λεγόμενο ανακοινωθέν της Γενεύης, στο οποίο προτεινόταν η σύσταση μεταβατικής κυβέρνησης με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των αντιμαχόμενων πλευρών, καθώς και αναθεώρηση του συντάγματος της Συρίας έπειτα από εθνικό διάλογο. Το ανακοινωθέν προβλέπει, επίσης, τη διεξαγωγή εκλογών με τη συμμετοχή πολλών κομμάτων, και τον σχηματισμό νέων κρατικών φορέων.
Στις 29 Ιανουαρίου, κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ και του Συνδέσμου Αραβικών Κρατών Λαχντάρ Μπραχίμι δήλωσε ότι το ανακοινωθέν της Γενεύης πρέπει να γίνει περισσότερο σαφές «με την απάλειψη των διφορούμενων διατυπώσεων». Σύμφωνα με τον Μπραχίμι, αυτό αφορά και την παράγραφο που προβλέπει τη σύσταση μιας «μεταβατικής κυβέρνησης στη Συρία, η οποία θα συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες», όπως μεταδίδει το ITAR TASS.
Σχολιάζοντας τις προτάσεις του διαμεσολαβητή, ο επίσημος εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών Αλεξάντρ Λουκασέβιτς δήλωσε ότι «η Ρωσία είναι έτοιμη να συζητήσει όλα τα θέματα που συνδέονται με την εφαρμογή του εγγράφου της Γενεύης, μεταξύ αυτών και τις υποχρεώσεις των εξωτερικών παραγόντων». Παράλληλα, πρόσθεσε ότι είναι αναγκαίο να συνεχιστούν οι συνομιλίες στο πλαίσιο της «ομάδας δράσης» της Γενεύης.
Προηγουμένως, ο κ. Γκατίλοφ είχε επισημάνει ότι η Ρωσία προτίθεται να συμμετάσχει σε συναντήσεις οποιασδήποτε μορφής και πρότεινε να συγκληθεί μια δεύτερη συνάντηση της «ομάδας δράσης», με την ονομασία «Γενεύη 2». Υπογράμμισε, παράλληλα, ότι η Ρωσία θεωρεί σημαντικό να διευρυνθεί ο κύκλος των μετεχόντων με την πρόσκληση και άλλων χωρών, όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, τις οποίες η Ρωσία θεωρεί σημαντικούς παράγοντες, που μπορούν να συμβάλουν θετικά στη διαδικασία αναζήτησης μιας λύσης στο Συριακό.
Η σύγκρουση στη Συρία ανάμεσα στην κυβέρνηση και στους ένοπλους αντικαθεστωτικούς βρίσκεται σε εξέλιξη από τον Μάρτιο του 2011 και, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ο αριθμός των θυμάτων μέχρι στιγμής έχει φτάσει στις 60.000.
Πηγές: Πρακτορεία ITAR TASS, Rosbalt, RIA Novosti, εφημερίδα Vgliad, Kommersant
Επιμέλεια: Κ. Μπετινάκης
