Οι Τούρκοι πολίτες προσήλθαν στις κάλπες προκειμένου να αποδεχθούν ή να απορρίψουν εκείνες τις συνταγματικές αλλαγές οι οποίες θα οδηγήσουν την Τουρκική Δημοκρατία σε ένα μυώδες και αυταρχικότερο προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης με κατάργηση του θεσμού του πρωθυπουργού.
Οι κάλπες έκλεισαν στις 17:00 ώρα Ελλάδας.
Η παγκόσμια κοινότητα διερωτάται αν την επομένη του δημοψηφίσματος η Τουρκία θα είναι μία ακόμη «ανατολική» Δημοκρατία με προεδρικές εξουσίες τύπου Πούτιν και χωρίς σύστημα εξισορρόπησης και ελέγχου της ισχύος του προέδρουΗ παγκόσμια κοινότητα διερωτάται αν την επομένη του δημοψηφίσματος η Τουρκία θα είναι μία ακόμη «ανατολική» Δημοκρατία με προεδρικές εξουσίες τύπου Πούτιν και χωρίς σύστημα εξισορρόπησης και ελέγχου της ισχύος του προέδρου.
Οι παρατηρητές ωστόσο επιμένουν πως το κυρίαρχο ερώτημα είναι το εάν από τη Δευτέρα 17 Απριλίου, η Τουρκία θα έχει διολισθήσει για τα καλά σε ένα καθεστώς «Σουνιτικού Ιράν».
Αν δηλαδή στην Άγκυρα θα νομιμοποιηθεί, με την ψήφο της κοινωνίας, το πλαίσιο διακυβέρνησης που θα θυμίζει έντονα την σουνιτική εκδοχή ενός θεοκεντρικού καθεστώτος που θα καθοδηγείται από ένα κέντρο, το Προεδρικό Μέγαρο και από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον του Ταγίπ Ερντογάν.
Περισσότερος ή λιγότερος αυταρχισμός
Όπως επισημαίνει και ο Τούρκος καθηγητής πολιτικών επιστημών Τσενγκίζ Ακτάρ στην υπό κυκλοφορία τεύχος της διπλωματικής επιθεώρησης Foreign Affairs (http://www.foreignaffairs.gr/articles/71234/cengiz-aktar/les-consequences-de-la-faillite-de-la-politique-etrangere-de-la) το ζήτημα που προκύπτει ως προς την Τουρκία είναι ανεξάρτητο από το τελικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα έρθει εκ των υστέρων να νομιμοποιήσει πανηγυρικά ή λιγότερο πανηγυρικά μία πολιτική επιλογή που αποσπά την Τουρκία από ένα δυτικοκεντρικό σύστημα και την τοποθετεί εκ νέου στο ασταθές και βουρκώδες περιβάλλον της Εγγύς και Μέσης ΑνατολήςΚατά τον καθηγητή η γειτονική αυτή χώρα ήδη έχει εισέλθει σε ένα μονοπάτι χωρίς γυρισμό που την οδηγεί όλο και πιο βαθειά στην «Αποδυτικοποίησή της». Αυτή η πορεία έχει πολλές συνέπειες. Τόσο ως προς την θέση της Τουρκίας στον ευρωπαϊκό χώρο ή καλύτερα ως προς τις σχέσεις της με την Δύση γενικότερα αλλά τόσο και ως προς την πορεία της εντός του ΝΑΤΟ και το πλέγμα των στρατιωτικών και γεωστρατηγικών υποχρεώσεών της που απορρέουν από αυτό.
Με λίγα λόγια το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα έρθει εκ των υστέρων να νομιμοποιήσει πανηγυρικά ή λιγότερο πανηγυρικά μία πολιτική επιλογή που αποσπά την Τουρκία από ένα δυτικοκεντρικό σύστημα όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την τοποθετεί εκ νέου στο ασταθές και βουρκώδες περιβάλλον της Εγγύς και Μέσης Ανατολής.
Η θεοκρατική άποψη του συστήματος εξουσίας Ερντογάν ως προς τα πολιτικά χαρακτηριστικά του ταυτίζεται με εκείνα τα καθεστώτα που έχουν επιβληθεί στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, Ρωσικής Ομοσπονδίας συμπεριλαμβανομένης.
Καθεστώτα που ναι μεν διατηρούν το πολιτικό άλλοθι της διεξαγωγής εκλογών αλλά που ταυτοχρόνως ασκούν έναν πλήρη έλεγχο με αυταρχισμό και ανελεύθερες διαδικασίες στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή.
Σε αυτές τις ανατολικού τύπου Δημοκρατίες έχει οδηγηθεί η Τουρκία, με σταθερά βήματα κατά την τελευταία δεκαετία αλλά με μία αιφνιδιαστική και καταλυτική επιτάχυνση μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ηςΙουλίου του 2016 και του αντιπραξικοπήματος που επακολούθησε.
Η κατάρρευση του «δόγματος Νταβούτογλου»
Πριν από μία δεκαετία η Τουρκία διέθετε μία πολιτική πυξίδα η οποία σε γενικές γραμμές περιλαμβανόταν στο περίφημο «δόγμα Αχμέτ Νταβούτογλου».
Κατά το δόγμα αυτό η Τουρκία θα εξύφαινε ένα πλέγμα διεθνών σχέσεων που θα οδηγούσε σε «μηδενικά προβλήματα με όλους τους γείτονές της»Κατά το δόγμα αυτό η Τουρκία θα εξύφαινε ένα πλέγμα διεθνών σχέσεων που θα οδηγούσε σε «μηδενικά προβλήματα με όλους τους γείτονές της». Αυτή η πορεία καθοριζόταν από μία κεντρική ιδέα που αναβάθμιζε την Τουρκία σε βασικό παράγοντα σε μία περιοχή που γεωγραφικά συνέπιπτε με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και γεωστρατηγικά κάλυπτε όλον τον Μεσαίο Χώρο, από τους Ουϊγούρους της Κίνας έως τον Αντλαντικό.
Το «δόγμα» δηλαδή έκφραζε μία μεγαλομανή άποψη πως για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο πρέπει να ερωτηθεί η Τουρκία.
Το δόγμα αυτό κατέρρευσε χρονικά με την έκρηξη της Αραβικής Άνοιξης και πολιτικά μετά την απόφαση «στροφή» του Ταγίπ Ερντογάν να οικοδομήσει ένα προσωποκεντρικό και οικογενειακοκρατούμενο κράτος με πλήρη έλεγχο της Οικονομίας, του Στρατού, των Μυστικών Υπηρεσιών και της Δικαιοσύνης. Τότε ο Ταγίπ Ερντογάν χάραξε την προσωπική του στρατηγική που τον οδήγησε σταδιακά στην διαμόρφωση συνθηκών ρήξης με όλους τους γείτονές του. Από την έκρηξη του πολέμου στην Συρία η Άγκυρα με σκοτεινές διασυνδέσεις και υπόγειες διαδρομές στήριξε με όπλα και κεφάλαια τους πυρήνες της διεθνούς Τζιχάντ. Είναι η Άγκυρα που επιχείρησε να αυτοχρηστεί «Προστάτης του Σουνιτισμού» έναντι των Σιιτών και άλλων ισλαμικών δογμάτων. Είναι Η Τουρκία που συμμάχησε με την Χαμάς για να συγκρουστεί με το Ισραήλ (υπόθεση Μαβί Μαρμαρά). Είναι ο Ταγίπ Ερντογάν που οδήγησε την χώρα του σε ρήξη με το Ιράν από την στιγμή που οι επιλογές του αμφισβητούσαν την ζώνη επιρροής της Τεχεράνης στην Εγγύς και Μέση Ανατολή.
Η Τουρκία στα τέσσερα
Η πολιτική του νέο-οθωμανισμού με στοιχεία πολιτικού Ισλάμ και με την προσωπική σφραγίδα του Ταγίπ Ερντογάν οδήγησε την Τουρκία παραμονές δημοψηφίσματος σε μία εξαιρετικά ασταθή αλλά εσωτερική γεωγραφία.
Το 1ο σπάραγμα αφορά το κουρδικό στοιχείο το οποίο μετά τις διώξεις, τις εκκαθαρίσεις επί του εδάφους, το αμείλικτο κυνηγητό σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο έχει πλέον αυτονομηθεί και τοποθετηθεί απέναντι στην «λύση Ερντογάν».
Το 2ο σπάραγμα αφορά το κεμαλικό-ευρωπαϊκό κομμάτι της δυτικής Τουρκίας και περιλαμβάνει την παραλιακή ζώνη από τα Δαρδανέλια στην Αττάλεια και την ευρωπαϊκή Τουρκία. Αυτές οι περιοχές τοποθετούνται αναφανδόν κατά του Ερντογάν.
Το 3ο σπάραγμα αφορά το κεντρικό κομμάτι και την Μαύρη θάλασσα. Εκεί το κυβερνών κόμμα του ΑΚΡ και οι σύμμαχοί τους, οι ακροδεξιοί και οι «Γκρίζοι Λύκοι» διαθέτουν την πλειοψηφία.
Το 4ο σπάραγμα έχει να κάνει με την ίδια την Κωνσταντινούπολη, η οποία από μόνη της είναι μία ολόκληρη χώρα. Με 17 εκατομμύρια κατοίκους η Πόλη είναι διαιρεμένη σε δύο ισόποσα ποσοστά.
Η μάχη για το 20%
Εκ της πολιτικής ιστορίας ωστόσο προκύπτει πως την τελική απόφαση την λαμβάνει εκείνος ο Τούρκος ψηφοφόρος ο οποίος όταν βρεθεί πάνω από την κάλπη επιλέγει το πρόσωπο ή το κόμμα του ισχυρούΌπως επισημαίνει το σύνολο των δημοσκόπων και αναλυτών που δεν εμπλέκονται σε προπαγανδιστικούς μηχανισμούς (πράγμα δύσκολο έως και αδύνατο) η προεκλογική μάχη του Ταγίπ Ερντογάν στόχευσε ένα κοινό που κινείται αυτόνομα και δεν αποτελεί κατά τεκμήριο στοιχείο εκλογικής πελατείας. Πρόκειται για το 20% των ψηφοφόρων από το οποίο και θα εξαρτηθεί η τελική έκβαση της αναμέτρησης.
Εκ της πολιτικής ιστορίας ωστόσο προκύπτει πως την τελική απόφαση την λαμβάνει εκείνος ο Τούρκος ψηφοφόρος ο οποίος σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια και ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις, όταν βρεθεί πάνω από την κάλπη επιλέγει το πρόσωπο ή το κόμμα του ισχυρού.
Αυτό το στοιχείο θα είναι επίσης καθοριστικό για την διαμόρφωση του τελικού μετεκλογικού συσχετισμού.
Ερντογάν: Το δημοψήφισμα είναι μια ψηφοφορία για το μέλλον της Τουρκίας
Το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση που θα ενισχύσει τις εξουσίες του προέδρου είναι μια ψηφοφορία για το μέλλον της Τουρκίας, δήλωσε σήμερα ο πρόεδρος της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
«Θεού θέλοντος, το έθνος μας, εδώ και στο εξωτερικό, θα προχωρήσει προς το μέλλον απόψε, κάνοντας την προσδοκόμενη επιλογή» είπε ο Ερντογάν αφού άσκησε το εκλογικό δικαίωμά του στην Κωνσταντινούπολη. Ο Τούρκος πρόεδρος υπογράμμισε ότι το δημοψήφισμα δεν είναι μια «συνήθης» εκλογική διαδικασία και ότι στόχος του είναι να αλλάξει το σύστημα διακυβέρνησης.
Μπιναλί Γιλντιρίμ: «Η ετυμηγορία του λαού θα γίνει σεβαστή»
Η Τουρκία ψηφίζει σήμερα υπέρ ή κατά της ενίσχυσης των εξουσιών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε ένα κρίσιμης σημασίας δημοψήφισμα, η έκβαση του οποίου μπορεί να αναδιαμορφώσει το πολιτικό σύστημα της χώρας και να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της με τη Δύση.
Ο Tούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ διαβεβαίωσε αφού ψήφισε στη Σμύρνη πως «η ετυμηγορία του λαού θα γίνει σεβαστή», όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.
Κιλιντσάρογλου: Στο δημοψήφισμα κρίνεται η μοίρα της χώρας
Το σημερινό δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση θα κρίνει «τη μοίρα της Τουρκίας» δήλωσε ο αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιντσάρογλου αφού ψήφισε σε εκλογικό κέντρο στην Άγκυρα.
«Σήμερα τίθεται σε ψηφοφορία η μοίρα της Τουρκίας. Όλοι οι συμπολίτες μας θα πάνε στις κάλπες και θα ψηφίσουν υπεύθυνα» είπε ο Κιλιντσάρογλου.
Οι πρώτες εικόνες από την διαδικασία του δημοψηφίσματος:
