Μπορεί η Ελλάδα να είναι απούσα από την Διάσκεψη του Βερολίνου αφού η Άνγκελα Μέρκελ ήταν αρνητική στο να προσκληθεί μέχρι την τελευταία στιγμή, ωστόσο, η Γερμανίδα καγκελάριος αναλαμβάνει μια πρωτοβουλία υψηλού ρίσκου έχοντας στο τραπέζι δύσκολους συνομιλητές, όπως ο Ταγίπ Ερντογάν, ο Φαγιέζ αλ Σάρατζ και ο Χαλίφα Χαφτάρ.
Διπλωματικοί αναλυτές εκτιμούν πως πρωταρχικός στόχος της γερμανικής πλευράς κατά τη διάσκεψη της Κυριακής, είναι να συμφωνήσει στην έναρξη μιας διαδικασίας η οποία θα κατέληγε στην αποκατάσταση της ειρήνης στη Λιβύη, μετατρέποντας την προσωρινή κατάπαυση του πυρός σε μόνιμη εκεχειρία, ίσως με την παρουσία Ευρωπαίων στρατιωτών στην περιοχή. Δηλαδή, η κυρία Μέρκελ, επιθυμεί αυτή τη φορά να κάνει όσα δεν κατάφερε στην περίπτωση της Συρίας.
Μάλιστα, σύμφωνα με έγγραφο των Ηνωμένων Εθνών στο οποίο αναφέρεται το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων DPA, επιθυμητό αποτέλεσμα της Διάσκεψης είναι η κατάπαυση του πυρός και ενίσχυση του εμπάργκο όπλων για τη Λιβύη.
Σύμφωνα με το εν λόγω προσχέδιο συμπερασμάτων της επικείμενης διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη, τονίζεται η ανάγκη να παραμείνει μια ενιαία Λιβύη και να υπάρξουν κυρώσεις για πόσους παραβιάσουν το εμπάργκο όπλων.
Τα σημεία που θα τεθούν υπόψιν των εμπόλεμων πλευρών
Συγκεκριμένα σύμφωνα πάντα με μερίδα διεθνών ΜΜΕ το προσχέδιο συμπερασμάτων αναφέρει:
«Εμείς [οι συμμετέχοντες] υποστηρίζουμε τη πολιτική συμφωνία ως βιώσιμο πλαίσιο για την πολιτική λύση στη Λιβύη». «Ζητάμε επίσης τη δημιουργία ενός λειτουργικού Συμβουλίου Προεδρίας και τη δημιουργία μιας ενιαίας, ενωμένης, συμπεριληπτικής και αποτελεσματικής Λιβύης κυβέρνησης που θα εγκριθεί από τη Βουλή».
Οι συμμετέχοντες «παροτρύνουν επίσης όλα τα κόμματα της Λιβύης να συνεχίσουν την πολιτική διαδικασία ειρήνευσης υπό την αιγίδα της UNSMIL [Αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη], συμμετέχοντας εποικοδομητικά, ανοίγοντας το δρόμο για τον τερματισμό της μεταβατικής περιόδου μέσω ελεύθερων, δίκαιων, περιεκτικών και αξιόπιστων κοινοβουλευτικών και προεδρικών εκλογών». Το έγγραφο υπογραμμίζει «τον σημαντικό ρόλο των γειτονικών χωρών στη διαδικασία σταθεροποίησης της Λιβύης».
«Δεσμευόμαστε να χρησιμοποιήσουμε όλες τις διμερείς επαφές για να παροτρύνουμε όλα τα κόμματα της Λιβύης να συμμετάσχουν στην κατάπαυση του πυρός και να συμμετάσχουν στην πολιτική διαδικασία εντός της Λιβύης υπό την αιγίδα του UNSMIL», προσθέτει το έγγραφο.
Τερματισμός όλων των στρατιωτικών κινημάτων
«Ζητάμε τον τερματισμό όλων των στρατιωτικών κινημάτων που υποστηρίζουν τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές ξεκινώντας από την αρχή της διαδικασίας κατάπαυσης του πυρός», αναφέρει το έγγραφο.
Το σχέδιο συμπερασμάτων της επικείμενης διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη απαιτεί μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ασφάλειας στη χώρα.
«Εμείς [οι συμμετέχοντες] ζητούμε την αποκατάσταση του μονοπωλίου του κράτους στη νόμιμη χρήση βίας», αναφέρει το έγγραφο, προσθέτοντας: «Στηρίζουμε τη δημιουργία ενιαίας εθνικής ασφάλειας της Ασφάλειας της Λιβύης, της αστυνομίας και των στρατιωτικών δυνάμεων υπό κεντρική διοίκηση, με σχετικά έγγραφα.»
Κυρώσεις σε εκείνους που παραβιάζουν εμπάργκο όπλων
Το σχέδιο συμπερασμάτων της επικείμενης διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη απαιτεί επίσης κυρώσεις σε όσους παραβιάζουν το εμπάργκο όπλων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
«Εμείς [οι συμμετέχοντες στη διάσκεψη] δεσμευόμαστε να τηρήσουμε κατηγορηματικά και πλήρως τον εμπάργκο όπλων που θεσπίστηκε με το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (2011) και τα μεταγενέστερα ψηφίσματα του Συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένης της διάδοσης όπλων από τη Λιβύη. Καλούμε όλους τους φορείς να εφαρμόσουν και να επιβάλουν κυρώσεις του ΣΑΗΕ, μεταξύ άλλων μέσω εθνικών μέτρων εφαρμογής, εναντίον εκείνων που διαπιστώνεται ότι παραβιάζουν το εμπάργκο όπλων του ΣΑΗΕ ή την κατάπαυση του πυρός».
Για τους παραπάνω λόγους θα συσταθεί ειδική επιτροπή παρακολούθησης υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών για την εφαρμογή των αποτελεσμάτων της διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη.
Πιέσεις στον Χαφτάρ
Διπλωματικές πηγές ωστόσο, που μίλησαν στο πρακτορείο Reuters ξεκαθάρισαν ότι η διάσκεψη του Βερολίνου δεν θα επιχειρήσει να εξεύρει συμβιβασμό ανάμεσα στην κυβέρνηση της Τρίπολης και στις δυνάμεις του στρατάρχη Χαφτάρ. Η έμφαση θα δοθεί στο να πειστεί ο Χαφτάρ να εγκαταλείψει τα σχέδια για κατάληψη της Τρίπολης, κρατώντας τις θέσεις που έχει ήδη κατακτήσει στην Ανατολική Λιβύη αλλά και γύρω από τη λιβυκή πρωτεύουσα.
Τόσο ο Χαφτάρ όσο και ο επικεφαλής της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Τρίπολης, Φαγέζ Σαράζ, αναμένονται στη διάσκεψη του Βερολίνου, στην οποία θα συμμετάσχουν επίσης οι πρόεδροι της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Αιγύπτου και άλλων δυτικών και αραβικών χωρών. «Το Βερολίνο είναι μια ευκαιρία να ξαναρχίσει η πολιτική διαδικασία και να προχωρήσουμε με βάση την κατάπαυση του πυρός», είπε δυτικός διπλωμάτης.
Το στοίχημα της Μέρκελ
Για τη Γερμανίδα καγκελάριο σύμφωνα με την Deutsche Welle, το στοίχημα της ειρήνευσης στη Λιβύη έχει κεντρική σημασία. Η Άγκελα Μέρκελ θέλει να αποδείξει ότι η Γερμανία αναλαμβάνει ευθύνες στην περιοχή, έτσι όπως δεν έκανε στη Συρία. Πολύ περισσότερο όμως είναι οι ανησυχίες της για ένα νέο προσφυγικό κύμα. Στην περίπτωση της Συρίας η Γερμανία έμεινε να παρακολουθεί από μακριά τις εξελίξεις και όταν το 2015 οι πρόσφυγες «χτύπησαν» κατά χιλιάδες την πόρτα της χώρας, ήταν ήδη πολύ αργά. Για τη Μέρκελ οι μήνες που ακολούθησαν προκάλεσαν την μεγαλύτερη κρίση της θητείας της με τραύματα που δεν έχουν ακόμη επουλωθεί.
Η συνεργασία της ΕΕ με τη λιβυκή ακτοφυλακή έχει γίνει στόχος επικρίσεων. Λόγω της κατάστασης ασφαλείας η επαναπροώθηση προσφύγων στη χώρα δεν είναι δυνατή. Εκτός αυτού πολλοί αρχηγοί κρατών της ζώνης του Σαχέλ (Μαυριτανία, Σενεγάλη, Γκάμπια, Μπουρκίνα Φάσο και Νίγηρας) έκαναν στη Μέρκελ σαφές ότι χωρίς λύση του προβλήματος στη Λιβύη είναι αδύνατον να επιτύχουν σταθερότητα μέσα στις χώρες τους.
«Όταν το Σαββατοκύριακο έρθουν στο Βερολίνο οι ηγέτες της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Γαλλίας και άλλων δυνάμεων στο πλαίσιο της Διάσκεψης για τη Λιβύη δεν αποκλείεται να υπάρξουν περισσότερες απόψεις από συμμετέχοντες, σημείωνε η εφημερίδα Die Zeit σε άρθρο της. Καμία άλλη χώρα δεν έχει προκαλέσει διεθνώς τόσες διαφωνίες και προστριβές όσο η Λιβύη. Μόνο που καμία πλευρά δεν μιλά ανοιχτά για τα πραγματικά της συμφέροντα. Η περιπλοκότητα της κατάστασης στη Λιβύη επιτρέπει στον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος ελέγχει το ανατολικό τμήμα και τα πετρέλαια της χώρας να διαλέξει τους συμμάχους του κατά το δοκούν.
Τι να περιμένουμε από την Διάσκεψη
Τι όμως μπορεί να περιμένει κανείς από τις εργασίες της; Το περίγραμμα έθεσε η ίδια η Άγκελα Μέρκελ μιλώντας στην Κ.Ο. «Η Διάσκεψη της Κυριακής για τη Λιβύη χρησιμεύει στο να δεσμεύσει όλες τις πλευρές να σεβαστούν το υπάρχον εμπάργκο όπλων, το οποίο συνεχώς παραβιάζεται, και έτσι να ανοίξει ο δρόμος για μια πολιτική λύση. Στη διάρκεια της λεγόμενης Διαδικασίας του Βερολίνου έγινε σαφές» συνέχισε η καγκελάριος, «ότι ξένες δυνάμεις που δρουν στη χώρα εμποδίζουν την επιστροφή στην ειρήνη. Και όσο καιρό μεταφέρεται στρατιωτικό υλικό στη χώρα από το εξωτερικό, θα συνεχίζονται οι σφαγές και δεν θα επέλθει κάποια πολιτική λύση».
Η καγκελάριος τόνισε ότι η απόφαση για τη διάσκεψη δεν έγινε από τη μια ημέρα στην άλλη, ότι ήταν απότοκο μιας μακράς διαδικασίας, «κάποια στιγμή έρχεται το χρονικό σημείο, στο οποίο ίσως μπορεί να επιτευχθεί κάτι» πρόσθεσε. Εκείνο που επιδιώκει η γερμανική κυβέρνηση είναι υιοθέτηση ενός οδικού χάρτη που θα οδηγήσει σε κάποια πολιτική λύση. Γι αυτό, αν και έχουν προσκληθεί στο Βερολίνο ο πρωθυπουργός Σάρατζ και ο στρατηγός Χαφτάρ, δεν θα καθίσουν εξ αρχής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να μην θέσουν σε κίνδυνο οποιαδήποτε επιτυχία θα μπορούσε να επιτευχθεί.
Πάντως, το προσχέδιο του ανακοινωθέντος της συνόδου ζητεί «αξιόπιστα, επαληθεύσιμα, σταδιακά και ανταποδοτικά βήματα» που θα ξεκινήσουν με μια εκεχειρία, υπό την επίβλεψη τεχνικών ομάδων. Το τι ακριβώς σημαίνει αυτό δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη. Διπλωματικές πηγές είπαν ότι οι λύσεις είναι δύο, είτε η ενίσχυση της υπάρχουσας δύναμης του ΟΗΕ στη Λιβύη, είτε η δημιουργία πολυεθνικής δύναμης με στρατιώτες από τη Ρωσία, την Τουρκία ή άλλα κράτη, σύμφωνα με την Deutsche Welle.
Ευρωπαϊκή στρατιωτική αποστολή στη Λιβύη
Από την πλευρά του ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Ζοζέπ Μπορέλ, δήλωσε σε συνέντευξη στο περιοδικό Spiegel ότι σε περίπτωση που αύριο στο Βερολίνο επιτευχθεί συμφωνία, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να συνεισφέρει στην τήρησή της «ενδεχομένως και με στρατιώτες, για παράδειγμα στο πλαίσιο κάποιας αποστολής της Ε.Ε.». Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος σημείωσε ότι το ζήτημα αυτό συζητήθηκε στην ειδική σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Ένωσης: «Στη σύνοδο κατέστη πολύ σαφές ότι η Ε.Ε. πρέπει να το κάνει αυτό», σημείωσε ο Μπορέλ.
