Αλλά, δεν υπάρχει χειρότερος εχθρός του πολιτισμού, από τις παράλογες ανθρώπινες πράξεις φανατισμού και επικράτησης σε επικίνδυνους καιρούς.
Το 2001, λίγο πριν την αμερικανοκίνητη ΝΑΤΟϊκή στρατιωτική επιχείρηση εναντίον του Αφγανιστάν είχε κυριαρχήσει στα διεθνή Μέσα η προβολή «του αποκεφαλισμού του Βούδα», όπως είχε χαρακτηριστεί η βάρβαρη ανατίναξη του αγάλματος του Βούδα στη κοιλάδα Μπαμίγια, από τους Ταλιμπάν.
Η πολιτιστική κληρονομιά της Συρίας περιμένει τους πυραύλους
Στο πέρασμα τεσσάρων χιλιετιών, οι Βαβυλώνιοι, οι Αιγύπτιοι, οι Πέρσες και οι Ρωμαίοι είχαν πατήσει πόδι στα μονοπάτια της Συρίας. Όλοι είχαν σεβαστεί την πολιτιστική κληρονομιά και πρόσθεταν ένα πετραδάκι σ΄αυτήν. Σήμερα όμως, ο εμφύλιος πόλεμος από τη μια, και η απειλή των βομβαρδισμών, καταστρέφουν ή θέτουν κίνδυνο την ύπαρξη μνημείων, που ανήκουν σ΄ ολόκληρη την ανθρωπότητα πέρα από περιορισμένα εθνικά σύνορα και απαιτούν σεβασμό από όλους.
Το αρχαίο ιστορικό κέντρο στο Χαλέπι απειλείται
Μόλις τον περασμένο Ιούνιο, η UNESCO περιέλαβε στον κατάλογο των μνημείων της Ανθρώπινης Κληρονομιάς, έξι μεγάλης ιστορικής σημασίας τόπους από τη Συρία. Ένας από αυτούς βρίσκεται στο Χαλέπι. Το ιστορικό κέντρο της πόλης με μακρά ιστορία μια και φιλοξένησε έναν από τους σημαντικούς πολιτισμούς στη Μεσόγειο και χρονολογείται πίσω στον 19ο π.Χ αιώνα.
Το ιστορικό παζάρι στο Χαλέπι ήδη πυρπολήθηκε
Στον κατάλογο της UNESCO εκτός από το αρχαίο ιστορικό κέντρο, περιλαμβανόταν και η πιο παλιά και μεγαλύτερη σκεπαστή αγορά–σουκ- στη Μέση Ανατολή. Το παζάρι κάλυπτε μια τεράστια έκταση περίπου 3.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η πυρκαγιά που το κατέστρεψε στις οδομαχίες του 2012 δεν κατόρθωσε να το προστατέψει το μήκους πέντε χιλιομέτρων τείχος που το περιέβαλε.
Ο Πύργος του Χαλεπίου υπό κατάληψη
Καθώς μαίνεται ο εμφύλιος στη Συρία, λίγο σεβασμό δείχνουν οι αντιμαχόμενοι στην πολιτιστική κληρονομιά και πολλά μνημεία χρησιμοποιούνται ως βάσεις εξορμήσεων. Ένα από αυτά είναι το Κάστρο στο Χαλέπι. Δεσπόζει σε ένα λόφο πάνω από την παλιά πόλη. Το κάστρο αναγέρθηκε από τους Σελτζούκους Τούρκους, τη δυναστεία που διαδέχθηκε την αυτοκρατορία του Μεγάλου αλεξάνδρου στην περιοχή, τον 4ο πΧ. αιώνα. Έλληνες, Ρωμαίοι,Πέρσες Βυζαντινοί και Οθωμανοί έχουν χτίσει ναούς στο λόφο αυτόν.
Βόμβες στην παλιά πόλη της Δαμασκού
Η παλιά πόλη της Δαμασκού κατοικείται εδώ και 4.000 χρόνια. Περιλαμβάνεται επίσης στον κατάλογο των διατηρητέων μνημείων της UNESCO. Πριν ξεκινήσει η εξέγερση εναντίον του καθεστώτος Άσαντ η παλιά πόλη, με τις αγορές της τα ρεστωράν, και τις εκκλησίες πολλών θρησκειών και δογμάτων αποτελούσε τη σημαντικότερη τουριστική ατραξιόν της Συρίας. Οι βόμβες που εξεράγησαν εδώ τον Ιούνιο, προκάλεσαν σημαντικές ζημιές.
Η μνημειακή Πύλη της Παλμύρα στις φλόγες
Η όαση της Παλμύρα κινδυνεύει. Η μνημειακή της Πύλη, μπορεί να μην έχει καταρρεύσει αλλά τα περισσότερα σημεία όπου γίνονταν αρχαιολογικές ανασκαφές, έχουν λεηλατηθεί. Η Παλμύρα θεωρείται πως φιλοξενεί τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά μνημεία της Συρίας.
Το μνημείο των Ιπποτών είναι τώρα βάση των ανταρτών
Το μπουλεβάρτο με τις κορινθιακές κολώνες, την πύλη από την εποχή Septimius Severus και τα τείχη από το τέμπλο του Βαάλ, είναι πλέον διακοσμημένα από τρύπες που αποτυπώνουν μια εποχή γενικότερης ασέβειας στον πολιτισμό.
Το Krak des Chevaliers βάση των ανταρτών
Το Krak des Chevaliers, ένα καλά διατηρημένο κάστρο της εποχής των Σταυροφοριών στο Homs Gap, βρίσκεται στο κέντρο των μαχών του εμφυλίου. Οι Σταυροφόροι στο δρόμο τους για την Ιερουσαλήμ ήταν οι πρώτοι που αναφέρουν για το κάστρο στα 1009. Οι αντάρτες υποστηρίζουν πως το κάστρο βομβαρδίστηκε από την κυβερνητική αεροπρία. Το κάστρο σήμερα χρησιμοποιεί ως βάση ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός.
Ερείπια το αμφιθέατρο της Bosra
Το αμφιθέατρο της Bosra κάποτε το θεωρούσαν ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ρωμαϊκά θέατρα στον κόσμο. Τον 12ο αιώνα είχε μετατραπεί σε αραβικό φρούριο. Ακόμη και σήμερα οι μουσικοί από διάφορες παγκοσμίως γνωστές ορχήστρες επαινούν την ακουστική του. Οι μάχες του εμφυλίου όμως, του έχουν προκαλέσεις πολύ μεγάλες καταστροφές.
Οι αποκαλούμενες «νεκροπόλεις», περιλαμβάνονται σ’ ένα κατάλογο της UNESCO με μνημεία που βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Υπάρχουν πολλά παρόμοια χωριά, από την εποχή των Βυζαντινών στη βόρεια Συρία. Στην Jerada υπήρχαν ακόμη καλοδιατηρημένα κτίρια, ως την αρχή του Εμφυλίου. Τα περισσότερα όμως, μετά τις γύρω μάχες έχουν υποστεί καταστροφές και πολλά έχουν πυρποληθεί ή λεηλατηθεί.
Εγκαταλειμμένα τα μουσεία
Σοβαρό κίνδυνο αντιμετωπίζουν τα συριακά μουσεία. Κάτι ανάλογο είχε σημειωθεί στην Βαγδάτη, μετά την αμερικανο-βρετανική εισβολή, όπου τα μουσεία είχαν λεηλατηθεί. Πολλά μουσεία βρίσκονται στη μέση των μαχών του εμφυλίου, όπως εκείνο στο Idlib που διαφυλάσσονται οι ανεκτίμητης αξίας πήλινες πλάκες Ebla. Από το 2011, πολύτιμα αντικείμενα τπου Μουσείου έχουν μεταφερθεί στα θησαυροφυλάκια της συριακής Κεντρικής Τράπεζας, τα περισσότερα μουσεία όμως παραμένουν προκλητικά αφύλακτα.
Για τη διάσωση της πολιτιστικής συριακής κληρονομιάς
Η UNESCO εκπαιδεύει ειδικούς προκειμένου να προσπαθήσουν να διασώσουν τα μνημεία του πολιτισμού από τις καταστροφές και τις λεηλασίες στη Συρία. Στις 29 Αυγούστου η επικεφαλής της UNESCO Irina Bokova και ο αντιπρόσωπος του ΟΗΕ Lakhdar Brahimi ανακοίνωσαν σειρά μέτρων για την προστασία των μνημείων αυτών. Και οι δύο διαβεβαίωσαν ότι θα εξασφαλίσουν την επιστροφή όσων πολύτιμων αντικειμένων της συριακής πολιτιστικής κληρονομιάς εφιστώντας την προσοχή στις τελωνειακές αρχές των γύρω χωρών να εμποδίσουν το παράονομο εμπόριο των αρχαιοκαπήλων,
Επιμέλεια: Κώστας Μπετινάκης
Με πληροφορίες από τη Deutsche Welle
