Οι εξελίξεις στον πόλεμο της Ουκρανίας, οι δηλώσεις του Πούτιν για τα νέα υπερόπλα και οι αποφάσεις του Μπάιντεν λίγο πριν παραδώσει τη σκυτάλη της προεδρίας των ΗΠΑ, θέτουν σε κίνηση ένα ανησυχητικό σκηνικό για την παγκόσμια ειρήνη.
Η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της «ζυγίζουν» ακόμη τις επιπτώσεις που θα έχει στο πεδίο της μάχης η χρήση των νέων ρωσικών βαλλιστικών πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς (Oreshnik) ενώ από την πλευρά της η Ρωσία προσπαθεί να εκτιμήσει εάν το Κίεβο θα βάλει στο «στόχαστρό» του καίριες στρατιωτικές ή ενεργειακές εγκαταστάσεις.
Σε ανάλυσή του, ο ανταποκριτής του BBC στη Ρωσία, Στιβ Ρόσενμπεργκ, εξηγεί ότι προσώρας κανένας δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα στo ερώτημα για το ποιά θα είναι τα επόμενα βήματα του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Πρέπει να ληφθούν όμως υπόψιν ορισμένα στοιχεία του παρελθόντος αλλά και δηλώσεις του Ρώσου προέδρου.
Ρωσικός πύραυλος Iskander σε άγνωστη στρατιωτική βάση (Russian Defense Ministry Press Service via AP, File)
Από την πρώτη ημέρα της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», όπως αποκαλεί το Κρεμλίνο τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν προειδοποίησε «όσους τρίτους δελεαστούν να αναμειχθούν»:
«Όποιος και αν είναι αυτός που θα προσπαθήσει να σταθεί εμπόδιο ή να απειλήσει τη χώρα και τους πολίτες μας θα πρέπει να ξέρει ότι η Ρωσία θα απαντήσει άμεσα. Και οι συνέπειες θα είναι τέτοιες που δεν θα τις έχετε ξαναδεί στην ιστορία σας».
Οι ηγέτες της Δύσης δεν έδωσαν ούτε και δίνουν ιδιαίτερη σημασία στις πυρηνικές απειλές του Βλαντιμίρ Πούτιν, τις οποίες θεωρούν περισσότερο κινήσεις επίδειξης δύναμης.
Και αυτό γιατί από την αρχή του πολέμου, οι δυτικοί σύμμαχοι του Κιέβου έχουν παραβιάσει κατ’ επανάληψη «κόκκινες γραμμές» της Ρωσίας.
Η Δύση έστειλε τανκ, προηγμένα πυραυλικά συστήματα αλλά και F-16 στο Κίεβο. Οι «συνέπειες» δεν ήρθαν όμως ποτέ.
Το Σεπτέμβριο, ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι κατέβασε τον πήχη για τη χρήση πυρηνικών όπλων, με τις επικαιροποιήσεις να ανακοινώνονται επίσημα αυτή την εβδομάδα.
Ο χρόνος της ανακοίνωσης κάθε άλλο παρά τυχαίος μπορεί να θεωρηθεί, με διεθνείς αναλυτές να επισημαίνουν ότι αποτελεί σαφές μήνυμα προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μετά από την απόφαση να προμηθεύσουν την Ουκρανία με βαλλιστικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που έχουν τη δυνατότητα να πλήξουν ρωσικά εδάφη.
Πυραύλοι ATACMS που παρέχονται από τις ΗΠΑ εκτοξεύονται από άγνωστη τοποθεσία στην Ουκρανία Lachen Pyshe Telegram via AP
Το Κίεβο και οι σύμμαχοί του, όμως, παραβίασαν και αυτή την «κόκκινη γραμμή» την περασμένη εβδομάδα, με τη χρήση αμερικανικών πυραύλων ATACMS και βρετανικών Storm Shadow.
Το Κρεμλίνο απάντησε με την εκτόξευση ενός νέου πυραύλου μεσαίου βεληνεκούς, του Oreshnik, που μέχρι σήμερα δεν είχε χρησιμοποιηθεί στο πεδίο των μαχών.
«Το να ξεκινήσει κάποιος τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο για χτύπημα σε αποθήκη όπλων στο Μπριάνσκ είναι μάλλον κοντόφθαλμο» είπε ένας Ρώσος απόστρατος στρατηγός, μιλώντας στην φιλοκυβερνητική ταμπλόιντ Komsomolets.
Το ερώτημα που γεννάται είναι αν έχει την ίδια γνώμη και το Κρεμλίνο.
«Από το διάγγελμα του Βλαντιμίρ Πούτιν στο ρωσικό λαό δεν διαφαίνεται κάτι τέτοιο.
Το μήνυμά του στους συμμάχους της Ουκρανίας στη Δύση είναι: αυτή είναι μια κόκκινη γραμμή για την οποία σοβαρολογώ, σας προκαλώ να την παραβιάσετε» γράφει το BBC, που επικαλείται επίσης τη γνώμη του αρθρογράφου Andrei Kolesnikov της Novaya Gazeta:
«Ούτε ο Πούτιν δεν γνωρίζει εάν αν μπορεί ή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικό όπλο. Εξαρτάται από το συναίσθημα. Ξέρουμε ότι είναι πολύ συναισθηματικός άνθρωπος. Η απόφαση για την έναρξη του πολέμου ήταν επίσης πολύ συναισθηματικό βήμα. Και για αυτό πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψιν το γεγονός ότι άλλαξε το πυρηνικό δόγμα. Υποστηρίζουν ότι ο φόβος του πολέμου πρέπει να επιστρέψει και να συγκρατήσει και τις δύο πλευρές αλλά είναι και ένα εργαλείο κλιμάκωσης. Σε αυτή την ερμηνεία θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο Πούτιν, υπό κάποιες συνθήκες, ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει τουλάχιστον ένα τακτικό πυρηνικό όπλο, στο πλαίσιο ενός περιορισμένου πυρηνικού πολέμου. Δεν θα λύσει το πρόβλημα. Αλλά θα ξεκινήσει μια αυτοκτονική κλιμάκωση για ολόκληρο τον κόσμο».
Τα «τακτικά πυρηνικά όπλα» είναι μικρές κεφαλές, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πεδίο της μάχης ή για ένα περιορισμένης κλίμακας χτύπημα.
Ένας άλλος παράγοντας που θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν είναι εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει να συνδέσει την υστεροφημία του με τη χρήση πυρηνικών όπλων -ερώτημα που δεν μπορεί, φυσικά, να απαντήσει κανένας αναλυτής στον κόσμο.
Οι αποτρεπτικοί παράγοντες
Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που «φρενάρουν» τον Βλαντιμίρ Πούτιν από τη χρήση πυρηνικών.
Το βρετανικό Sky News έγραφε προ ημερών σε ανάλυσή του ότι ο βασικός σύμμαχος της Ρωσίας, η Κίνα, δεν θα ανεχτεί ένα τέτοιο βήμα κλιμάκωσης.
Παράλληλα, η Μόσχα δύσκολα θα ρισκάρει να προκαλέσει την οργή του Ντόναλντ Τραμπ, που επιστρέφει τον Ιανουάριο στο Λευκό Οίκο.
Και αυτό γιατί μέχρι στιγμής φαίνεται πως ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ σκοπεύει να τηρήσει τη δέσμευσή του και να πιέσει την Ουκρανία για άμεση κατάπαυση του πυρός, το πιθανότερο προς όφελος της Ρωσίας.
Η εκτόξευση ενός πυρηνικού όπλου θα απέκλειε το ενδεχόμενο να υπάρξουν αμερικανικές πιέσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι απειλές του Βλαντιμίρ Πούτιν κατά των ΗΠΑ και της Βρετανίας στο διάγγελμά του την Πέμπτη (21/11) ήταν «σε μεγάλο βαθμό ρητορικές», όπως υποστηρίζει το κορυφαίο αμερικανικό think tank «Study of War» (ISW).
«Παρότι οι πρόσφατες απειλές του Πούτιν σχετίζονται με την απόφαση της Δύσης να επιτρέψει στην Ουκρανία τη χρήση πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς για να πλήξουν ρωσικά εδάφη, επί της ουσίας οι ουκρανικές δυνάμεις χτυπούν εδώ και καιρό κατεχόμενα εδάφη, που κατά τη Μόσχα θεωρούνται ρωσικά» τονίζει χαρακτηριστικά το ISW.
Το think tank αναφέρεται στην Κριμαία, που προσαρτήθηκε το 2014 από τη Μόσχα, και την οποία το Κίεβο σφυροκοπά από τον Απρίλιο του 2023 με αμερικανικά ATACMS και βρετανικούς Storm Shadow.
Οι αναλυτές εκτιμούν, παράλληλα, ότι οι «κόκκινες γραμμές» του Κρεμλίνου μετακινούνται ανάλογα με τις εξελίξεις -κάτι που υπονομεύει το ρωσικό αφήγημα για κλιμάκωση.
Την ίδια ώρα, υποστηρίζουν ότι «ο Πούτιν τακτικά κλιμακώνει τον πόλεμο μόνος του», χωρίς να λαμβάνει υπόψιν τις αποφάσεις των Δυτικών.
«Δεν έχει κλιμακώσει όταν οι Δυτικοί εμβάθυναν τη στήριξή τους στην Ουκρανία» λένε επίσης και υποστηρίζουν:
«Ο Πούτιν μετακινεί τακτικά το “τέρμα” κάθε φορά που η Δύση αντιλαμβάνεται ότι μπλοφάρει».
Υπάρχουν, φυσικά, και άλλες σχολές σκέψης, που κάνουν λόγο για σοβαρό κίνδυνο ανάφλεξης στην Ευρώπη.
Το κοινό συμπέρασμα όλων των αναλυτών, ωστόσο, είναι το εξής: κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει με βεβαιότητα το -έστω και μικρό- ενδεχόμενο ο Πούτιν να αποφασίσει να «πατήσει το κουμπί».
Πηγή: BBC – CNN – Skynews
