Όταν η Bayer, η γερμανική εταιρεία χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων, απέκτησε την αμερικανική Monsanto πριν από δύο χρόνια, ήξερε ότι αγόραζε το πιο γνωστό ζιζανιοκτόνο στον κόσμο, το Roundup. Αυτό όμως που δεν ήξερε ήταν η νομική καταιγίδα που θα ξεσπούσε στις ΗΠΑ κατά του Roundup, το οποίο προκαλεί λέμφωμα Hodgkin και άλλους τύπους καρκίνου.
Για να αντιμετωπίσει το τσουνάμι των αγωγών που ταρακούνησε τη μετοχή της, η Bayer αποφάσισε τελικά να δεχτεί να πληρώσει σχεδόν 11 δισ. δολάρια. Παράλληλα η εταιρεία συνεχίζει την πώληση του επικίνδυνου Roundup, χωρίς να έχει προσθέσει προειδοποιητικές ετικέτες που πληροφορούν για τον κίνδυνο χρήσης του.
Στο πλαίσιο διακανονισμών, η Bayer καλείται να πληρώσει 9,6 δισ. δολάρια για την επίλυση 95.000 εκκρεμών απαιτήσεων και άλλα 1,25 δισ. δολάρια για πιθανές μελλοντικές αγωγές από ανθρώπους που χρησιμοποίησαν το Roundup, με αποτέλεσμα ενδεχομένως να εμφανίσουν λέμφωμα Hodgkin ή άλλους καρκίνους τα επόμενα χρόνια. Οι ενάγοντες, ανάλογα με την περίπτωση, θα λάβουν πληρωμές από 5.000 έως 250.000 δολ. Η εταιρεία ωστόσο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τουλάχιστον 30.000 αξιώσεις από ενάγοντες που δεν έχουν συμφωνήσει να συμμετάσχουν στον διακανονισμό.
Μέρος των 1,25 δισ. δολαρίων θα χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ανεξάρτητης ομάδας εμπειρογνωμόνων με αντικείμενο την επίλυση δύο κρίσιμων ερωτημάτων σχετικά με τη γλυφοσάτη, την κύρια δραστική ουσία του Roundup: προκαλεί καρκίνο και, αν ναι, ποιο είναι το ελάχιστο επίπεδο δοσολογίας ή έκθεσης που είναι επικίνδυνο για την υγεία; Εάν το πάνελ συμπεράνει ότι η γλυφοσάτη είναι καρκινογόνα, η Bayer δεν θα μπορεί να υποστηρίξει κάτι διαφορετικό σε μελλοντικές υποθέσεις. Εάν οι ειδικοί καταλήξουν στο αντίθετο συμπέρασμα, οι δικηγόροι των αγωγών θα δεσμεύονται ομοίως.
Όσον αφορά τη γλυφοσάτη, υπολείμματά της υπάρχουν σε πολλά τρόφιμα, από μανιτάρια και πατάτες μέχρι σταφύλια και φασόλια. Μάλιστα η τοξική χημική ουσία έχει εντοπιστεί ακόμα και σε κρασιά.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της εταιρείας, ο συμβιβασμός «θα κλείσει περίπου το 75% των τρεχουσών 125.000 κατατεθειμένων και μη καταγγελιών». «Ο διακανονισμός για το Roundup αποτελεί την πιο σωστή δράση την πιο κατάλληλη χρονική στιγμή έτσι ώστε να βάλει τέλος η εταιρεία σε μια μεγάλη περίοδο αβεβαιότητας» έγραψε ο Werner Baumann, διευθύνων σύμβουλος της Bayer. Όμως ο Fletch Trammell, δικηγόρος με έδρα το Χιούστον, ο οποίος εκπροσώπησε 5.000 ενάγοντες που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, δεν συμφωνεί: «Αυτό δεν μοιάζει με το κλείσιμο που προσπαθούν να επιτύχουν. Είναι σαν να καίγεται όλο το σπίτι και να σβήνεις μέρος της φωτιάς».
Το Roundup κυκλοφόρησε από τη Monsanto πριν από 40 χρόνια και μέχρι σήμερα είναι το πιο δημοφιλές ζιζανιοκτόνο στον κόσμο επειδή σκοτώνει όλα τα φυτά, εκτός από εκείνα που είναι γενετικά σχεδιασμένα να αντισταθούν. Η Bayer αγόρασε τη Monsanto έναντι 63 δισ. δολαρίων το 2018 και ήρθε αμέσως αντιμέτωπη με νομικές επιθέσεις. Τον Αύγουστο του 2018, ένα δικαστήριο στην Καλιφόρνια εξέδωσε την πρώτη απόφαση που συνδέει το Roundup με τον καρκίνο, επιδικάζοντας στους ενάγοντες σημαντική αποζημίωση.
Όλα ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2015, όταν τo International Agency for Research on Cancer (IARC), που ανήκει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ταξινόμησε τη γλυφοσάτη ως «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο» (κατηγορία 2Α). Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που λεγόταν κάτι τέτοιο για τη γλυφοσάτη, αλλά ήταν η πιο επίσημη. Το IARC διαπίστωσε ότι μελέτες έδειχναν μια ξεχωριστή σύνδεση μεταξύ του μη-Hodgkin λεμφώματος με τη γλυφοσάτη. Αυτή η σχέση ήταν αξιοσημείωτη, διότι τα περιστατικά NHL έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, καθιστώντας τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου τον δέκατο πιο συχνό παγκοσμίως – περίπου 386.000 νέες περιπτώσεις διαγνώστηκαν το 2012. Το IARC σημείωσε επίσης ότι η γλυφοσάτη συνδεόταν με το πολλαπλό μυέλωμα σε τρεις μελέτες.
Οι δικηγόροι εκπρόσωποι των εναγόντων είπαν ότι η Monsanto εν γνώσει της δεν προειδοποίησε τους πελάτες της για τους κινδύνους που ενέχει η γλυφοσάτη για την ανθρώπινη υγεία. Μάλιστα το Roundup είναι στην πραγματικότητα ακόμα πιο επικίνδυνο λόγω ενός πρόσθετου συστατικού που χρησιμοποιούσε η Monsanto επί πολλά χρόνια.
Ο διακανονισμός για το Roundup είναι ο μεγαλύτερος που έχει καταγραφεί στην ιστορία των φαρμακευτικών εταιρειών, ξεπερνώντας τη συμφωνία των 10 δισ. δολαρίων που υπέγραψε η Purdue στα τέλη του περασμένου έτους για να τερματίσει τις αγωγές κατά των οπιοειδών. Παρ΄ ότι η Bayer βρίσκεται σήμερα στην κορυφή της επαίσχυντης λίστας, τη θέση αυτή θα μπορούσε σύντομα να «κερδίσει» η ισραηλινή φαρμακευτική Teva, που διαπραγματεύεται τον δικό της διακανονισμό για τα οπιοειδή, ο οποίος θα μπορούσε να φτάσει τα 23 δισ. δολάρια. Ένας άλλος τεράστιος διακανονισμός με την αμερικανική κυβέρνηση αναμένεται από φαρμακευτικές που είχαν προβεί σε καθορισμό τιμών για τουλάχιστον 80 δερματολογικά φάρμακα. Το κατηγορητήριο περιλαμβάνει μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα συμπεριλαμβανομένων των Sandoz, Novartis, Teva και Mylan.
Να σημειωθεί ότι η Bayer θα πληρώσει επιπλέον 400 εκατ. δολάρια για να διευθετήσει τις αξιώσεις που προέρχονται από μια άλλη χημική ουσία της Monsanto (ονομάζεται dicamba), η οποία μπορεί να παρασυρθεί μετά τον ψεκασμό και να καταστρέψει άλλες καλλιέργειες. Η Bayer πλήρωσε επίσης 820 εκατ. δολάρια για να διευθετήσει μακροχρόνιες αγωγές που σχετίζονται με τοξικές χημικές ουσίες στην παροχή νερού, γνωστές ως PCB (πολυχλωριωμένα διφαινύλια), που απαγορεύτηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από τέσσερις δεκαετίες.
