Σύγκρουση κορυφής στα Σκόπια

Η πολιτικά τραχύτατη συμπεριφορά του προέδρου της πΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ προς τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ αργά το πρωί της Τετάρτης είναι ενδεικτική για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στη γειτονική χώρα μετά τη συμφωνία Αθήνας – Σκοπίων.

Η δίλεπτη παραμονή του Ζόραν Ζάεφ στο προεδρικό γραφείο, το οποίο επισκέφθηκε για να ενημερώσει τον Γκιόργκι Ιβάνοφ ως προς τις λεπτομέρειες της συμφωνίας, καταδεικνύει πως δεν υπάρχουν περιθώρια σύγκλισης μεταξύ του εθνικιστικού – σκληρού πυρήνα του κόμματος VMRO και εκείνων που υλοποίησαν τη διαδικασία επίτευξης συμφωνίας με την Ελλάδα. Το ζήτημα είναι το κατά πόσο το VMRO είναι σε θέση να επηρεάσει καταλυτικά τις εξελίξεις.

Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του Ζόραν Ζάεφ, «κλειδί» στο επερχόμενο δημοψήφισμα είναι η συμπεριφορά των αλβανικής καταγωγής ψηφοφόρων. Είναι δεδομένο πως τα αλβανικά κόμματα που συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό στην πΓΔΜ έχουν ταχθεί κεντρικά υπέρ της συμφωνίας με την Ελλάδα. Άλλωστε, την ίδια ακριβώς στάση κράτησαν και τα Τίρανα, με προσωπική παρέμβαση του πρωθυπουργού Έντι Ράμα.

Με αυτά τα δεδομένα, ο Ζόραν Ζάεφ πιστεύει πως τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Γερμανοί, οι οποίοι διατηρούν αξιόπιστα κανάλια άσκησης πιέσεων στην περιοχή των δυτικών Βαλκανίων, θα δραστηριοποιηθούν αποτελεσματικά, προκειμένου να κινητοποιήσουν τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό Αλβανών ψηφοφόρων, ώστε να συμμετάσχουν στις κάλπες του δημοψηφίσματος.

Η μαζική συμμετοχή των Αλβανών στη διαδικασία αυτή είναι σε θέση να αντισταθμίσει απώλειες οι οποίες θα οφείλονται στην αρνητική στάση του VMRO. Παράλληλα, ο Ζόραν Ζάεφ ποντάρει -και έχει τους λόγους του να το πιστεύει- σε μία καθοριστική για το πολιτικό σύστημα των Σκοπίων διάσπαση του εθνικιστικού κόμματος του Νίκολα Γκρουέφσκι. Ωστόσο, παρά τους σχεδιασμούς αυτούς, ο Ζάεφ γνωρίζει και το διαμηνύει στους συνομιλητές του, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, πως ο ρωσικός παράγων είναι σε θέση να συσπειρώσει ψηφοφόρους γύρω από τον σκληρό πυρήνα του εθνικιστικού VMRO. 

Ο ρωσικός παράγων απέδειξε ήδη από τη δεκαετία του ’90 πως δύναται να χρησιμοποιήσει και χρήματα κι άλλου τύπου παροχές ή μέσα προκειμένου να εδραιώσει την επιρροή του στα πολιτικά τεκταινόμενα της γειτονικής χώρας.

Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη ανάρτηση του zougla.gr, ο πολιτικός που είναι σε θέση να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στις εσωτερικές εξελίξεις του εθνικιστικού στρατοπέδου είναι ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών Νικόλα Ντιμιτρόφ. Σύμφωνα με πληροφορίες, είναι αυτός που κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ξεκαθάρισε πως δεν επιθυμεί να προσδιορισθεί η συμφωνία από την αρχή του erga omnes (έναντι όλων).
Ο Νικόλα Ντιμιτρόφ προέρχεται από τις τάξεις των εθνικιστών του VMRO, στο οποίο και ενηλικιώθηκε, για να αυτονομηθεί στη συνέχεια και να επιλέξει άλλα στρατόπεδα.

Ωστόσο, Αμερικανοί και Γερμανοί διερωτώνται αν και κατά πόσο ο νέος αυτός πολιτικός θα συστρατευθεί τελικά με τη μεριά του Ζόραν Ζάεφ ή θα επιλέξει να ακολουθήσει αυτόνομη πορεία υπακούοντας στις μεθόδους μιας νέας μόδας, που αρχίζει να κυριαρχεί στην πολιτική αγορά της πρώην ανατολικής Ευρώπης και η οποία βασίζεται στο μοντέλο του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν. 

Πρόκειται για αυτό το ομιχλώδες πολιτικό κατασκεύασμα που κινείται μεταξύ ακροδεξιού λαϊκισμού, εθνικισμού αλλά και λατρείας του μοντέλου Πούτιν. Αυτό το μοντέλο κατάφερε να κυριαρχήσει στις πρόσφατες εκλογές στη Σλοβενία και δείχνει να επηρεάζει -και μάλιστα σοβαρά- τις πολιτικές εξελίξεις στη Σερβία. Για τις κεντροευρωπαϊκές καγκελαρίες αλλά και για την Ουάσινγκτον είναι ηλίου φαεινότερον πως ο ρωσικός παράγων διαδραματίζει σοβαρό ρόλο επιρροής σε αυτό το επονομαζόμενο ουγγρικό μοντέλο Όρμπαν.

Οι πολιτικές συμμαχίες αυτού του μοντέλου στην Ευρώπη είναι ξεκάθαρες. Η γαλλική Ακροδεξιά, η γερμανική Ακροδεξιά με τη μορφή των εναλλακτικών, η ιταλική Λέγκα του Βορρά και, βεβαίως, η νέα πολιτική πραγματικότητα που ενέσκηψε στην Αυστρία. Το ζήτημα για τους Αμερικανούς διπλωμάτες αλλά και τους Γερμανούς συναδέλφους τους που υπηρετούν στην Αθήνα και στα Σκόπια, στο Βελιγράδι και στη Σόφια είναι το κατά πόσο σε τοπικό επίπεδο ο Νικόλα Ντιμιτρόφ θα επιλέξει να ακολουθήσει αυτό το εθνικιστικό-λαϊκιστικό μοντέλο ή θα επιχειρήσει μία εκ των έσω ανατροπή των συσχετισμών στο φιλορωσικό εθνικιστικό κόμμα VMRO, το οποίο -κακά τα ψέματα- είναι πρώτο κόμμα στη Βουλή της πΓΔΜ και ασκεί ακόμη αποτελεσματικά πολιτική επιρροή στους Σλάβους ψηφοφόρους αυτής της χώρας.

Γνωρίζοντας όλα τα παραπάνω, ο Ζ. Ζάεφ θεωρεί πως το αποτέλεσμα του επερχόμενου δημοψηφίσματος επί της συμφωνίας με την Ελλάδα μπορεί τελικά να είναι θετικό για αυτόν και την κυβέρνησή του υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν ήδη.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, η πρωτοφανής συμπεριφορά του προέδρου Γκιόργκι Ιβάνοφ προς τον Ζόραν Ζάεφ στην προεδρία της πΓΔΜ θα έπρεπε να ήταν αναμενόμενη και δεν θα πρέπει να αιφνιδίασε καθόλου τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης των Σκοπίων.

Είναι αλήθεια πως κατά το τελευταίο εξάμηνο ο αμερικανικός παράγων προέβη σε καταλυτικές παρεμβάσεις στα Σκόπια, προκειμένου να διασφαλίσει τη θετική εξέλιξη των διαπραγματεύσεων ώστε να επιτευχθεί συμφωνία. Είναι, επίσης, αλήθεια ότι η Ουάσινγκτον έχει αντιληφθεί τον επερχόμενο κίνδυνο από το «τσουνάμι Όρμπαν», το οποίο επέρχεται στην περιοχή των δυτικών Βαλκανίων αλλά και γενικότερα στην πρώην ανατολική Ευρώπη. Διπλωματικοί κύκλοι στα Σκόπια επισημαίνουν πως η αμερικανική παρέμβαση στην πΓΔΜ κατά το τελευταίο εξάμηνο ήταν διαρκής και σαφέστατα ισχυρότερη από την όποια πίεση ασκήθηκε στην Αθήνα για την επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών.

Οι ίδιοι διπλωματικοί κύκλοι προσθέτουν πως η αμερικανική παρεμβατικότητα ορισμένες φορές δεν ήταν καθόλου διακριτική. Συνάγεται, λοιπόν, το συμπέρασμα πως έπειτα από όλα αυτά ο αμερικανικός παράγων δεν θα είναι διατεθειμένος να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο κατάρρευσης του οικοδομήματος, στο οποίο συνέβαλε -και μάλιστα ενεργά- να δημιουργηθεί. Το ίδιο συμβαίνει και με τον γερμανικό παράγοντα, ο οποίος υπήρξε επίσης δραστήριος, αν και περισσότερο διακριτικός από τον αμερικανικό.

Θα μπορούσε κάποιος να προσθέσει πως το Παρίσι και προσωπικά ο Εμ. Μακρόν, αν και διαθέτει λιγότερες προσβάσεις στα δυτικά Βαλκάνια, εντούτοις εξαρχής τοποθετήθηκε υπέρ της άμεσης επίλυσης της εκκρεμότητας μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων.

Στο οπλοστάσιο του Ζόραν Ζάεφ υπάρχουν βεβαίως και δύο βασικά ατού. Το πρώτο αφορά στην ενταξιακή πορεία της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση με όλα τα οικονομικά ανταλλάγματα τα οποία μπορεί να αναμένει ως προς την προώθηση της ισχνής οικονομίας της πΓΔΜ. Το δεύτερο ατού αφορά στην ένταξη στο ΝΑΤΟ. Αυτή η διάσταση μπορεί να προσλάβει ιδιαίτερο νόημα στην πορεία προς το δημοψήφισμα, αφού η Νατοϊκή ομπρέλα μπορεί να λειτουργήσει ως αποτελεσματικό δόλωμα για τους ψηφοφόρους. Η ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ σημαίνει πως σε έναν μεγάλο βαθμό εξασφαλίζεται ένα ασφαλές περιβάλλον σε μία περιοχή όπου οι εθνοτικές συγκρούσεις είναι ενεργές και έτοιμες να εκραγούν ανά πάσα στιγμή, συμπαρασύροντας τα όποια πολιτικά συστήματα έχουν στο μεταξύ οικοδομηθεί.

Με πυρήνα το Κόσοβο και τον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό αλλά και με επίκεντρο τη διαρκή σύγκρουση των μουσουλμανικών πληθυσμών με τους χριστιανικούς στην περιοχή, το πολιτικό – εθνικό ανάγλυφο των δυτικών Βαλκανίων εξακολουθεί να είναι μία terra incognita, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της περιοχής. Δεν πρόκειται για ένα θεωρητικό σχήμα ή δίλημμα για τους ψηφοφόρους. Αφορά στην ίδια τη ζωή τους, αφού δεν έχουν περάσει ούτε 15 χρόνια από τότε που ένιωσαν οι πληθυσμοί αυτοί στο πετσί τους πολεμικούς αλαλαγμούς και τον κύκλο του αίματος στην εσχατιά αυτή των δυτικών Βαλκανίων.

Zougla newsroom