Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Η Αϊτή έχει βυθιστεί στο απόλυτο χάος. Πάνω από δύο εβδομάδες μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού της χώρας, μετά από μια έκρηξη βίας στο Πορτ-ο-Πρενς, οι λεπτομέρειες για ένα προεδρικό μεταβατικό συμβούλιο δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί.
Μία από τις προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτό το συμβούλιο είναι η παράνομη διακίνηση όπλων, η οποία έχει τροφοδοτήσει τις συμμορίες που έχουν αναλάβει.
Η κλιμάκωση της βίας έχει πυροδοτήσει φυγή από την πρωτεύουσα.
Μεταξύ αυτών που φεύγουν είναι ο 14χρονος Ντέιβιντ Τσαρλς, του οποίου ο πατέρας, ο Ισραήλ, περιμένει με αγωνία το λεωφορείο του γιου του να φτάσει στο Καπ-Αϊτιέν.
Ένα πούλμαν με κλειστά παράθυρα φτάνει στην άκρη του δρόμου. Χαμογελάει εν αναμονή. Ο 14χρονος γιος του Ντέιβιντ σύντομα κατεβαίνει τις σκάλες με τις αποσκευές του. Αγκαλιάζονται σφιχτά.
Ο Ισραήλ Τσαρλς αγκαλιάζει τον γιο του Ντέιβιντ
Ο Ισραήλ Τσαρλς επανενώθηκε με τον γιο του, ο οποίος ζούσε στο Πορτ-ο-Πρενς. Ο Ντέιβιντ κατάφερε να ξεφύγει από το Πορτ-ο-Πρενς – μια πόλη που τώρα έχει διαλυθεί από τις ένοπλες συμμορίες και το πολιτικό χάος. Το μεγαλύτερο μέρος της βίας που πλήττει την Αϊτή επικεντρώνεται στην πρωτεύουσα: ο ΟΗΕ εκτιμά ότι το 80% της ελέγχεται πλέον από συμμορίες.
Έμενε εκεί για δύο χρόνια χωρίς τους γονείς του, προκειμένου να τελειώσει τις σπουδές του, αλλά ο Ισραήλ δεν ήθελε «να γίνει θύμα».
Ο χείμαρρος βίας αυτού του μήνα τον ώθησε να φέρει το γιο του στο Καπ-Αϊτιέν, μια πόλη στα βόρεια της χώρας που είναι πιο ασφαλής.
«Το ταξίδι ήταν πολύ μεγάλο, περισσότερες από έξι ώρες. Προσευχόμουν σε όλη τη διαδρομή», λέει ο Ντέιβιντ. «Ο οδηγός του λεωφορείου μας είπε αργότερα ότι ακούστηκαν πολλοί πυροβολισμοί σε μια περιοχή, το λεωφορείο μας απλώς τους ξέφυγε».
Ο 14χρονος Ντέιβιντ, κατάφερε να φτάσει στο Καπ-Αϊτιέν με
ασφάλεια, προς μεγάλη ανακούφιση του πατέρα του
Οι άλλοι επιβάτες του λεωφορείου φαίνονται εξαντλημένοι, ανακουφισμένοι αλλά και αναστατωμένοι. Ένας άντρας με σκούρο μπλουζάκι και γυαλιά ηλίου μιλάει ήσυχα καθώς οι ρεπόρτερ του BBC τον ρωτούν πώς είναι. Αλλά γίνεται εμφανώς θυμωμένος καθώς τους λέει ότι έχει ένα μήνυμα για τις Ηνωμένες Πολιτείες:
«Όλα τα όπλα εδώ είναι από τις ΗΠΑ, όλοι το ξέρουν. Εάν οι ΗΠΑ θέλουν να σταματήσουν αυτό, θα μπορούσαν εύκολα να το κάνουν σε ένα μήνα!». Και παρακαλεί: «Ζητάμε από τις ΗΠΑ να μας δώσουν μια ευκαιρία να ζήσουμε, απλά δώστε μας μια ευκαιρία».
Για μια χώρα που δεν κατασκευάζει όπλα, μια έκθεση του ΟΗΕ τον Ιανουάριο διαπίστωσε ότι κάθε τύπος όπλου πλημμύριζε το Πορτ-ο-Πρενς: τουφέκια υψηλής ισχύος όπως AK-47, πιστόλια 9 χιλιοστών, τουφέκια ελεύθερου σκοπευτή και πολυβόλα.
Τα όπλα τροφοδοτούν το συγκλονιστικό κύμα της βίας που σχετίζεται με τις συμμορίες της Αϊτής. Δεν υπάρχει ακριβής αριθμός για τον αριθμό των πυροβόλων όπλων που διακινούνται αυτή τη στιγμή στην Αϊτή.
Η έκθεση των Ηνωμένων Εθνών ανέφερε ότι ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν σε μισό εκατομμύριο νόμιμα και παράνομα όπλα εδώ από το 2020. Ανέφερε ότι όπλα και πυρομαχικά εισέρχονταν λαθραία από ξηρά, αέρα και θάλασσα από πολιτείες των ΗΠΑ, όπως η Φλόριντα, το Τέξας και η Τζόρτζια.
Υπήρξαν κατασχέσεις στα κύρια λιμάνια της χώρας στο Πορτ-ο-Πρενς, στο Πορτ-ντε-Πα και στο Καπ-Αϊτιέν. Παράνομα όπλα είναι κρυμμένα σε κοντέινερ μεταφοράς ανάμεσα σε δωρεές παιχνιδιών και ρούχων.
Τον Ιούλιο του 2022, οι αρχές της Αϊτής κατάσχεσαν μια τεράστια ποσότητα δεκάδων όπλων με 15.000 φυσίγγια. Τα έβαλαν σε ένα φορτίο από τη Φλόριντα που κατευθυνόταν σε μια επισκοπική εκκλησία στην Αϊτή.
Οι συμμορίες ελέγχουν πλέον το 80% του Πορτ-ο-Πρενς, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ. Ο ΟΗΕ εντόπισε επίσης τη χρήση πολλών μυστικών αεροδιαδρόμων που κατασκευάστηκαν για ανθρωπιστικούς σκοπούς μετά τον καταστροφικό σεισμό του 2010, οι οποίοι πλέον δεν παρακολουθούνται σχεδόν καθόλου.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, ένας εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Στέφαν Ντουζάρικ, είπε στους δημοσιογράφους ότι το μήνυμα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ προς τις συμμορίες στην Αϊτή ήταν «να σιωπήσουν τα όπλα».
Στη γωνία του γραφείου του, ο γενικός εισαγγελέας του Καπ-Αϊτιέν, Τσαρλς-Έντουρντ Ντουράν, κρατά ένα ημιαυτόματο όπλο.
Λέει ότι χρειάζεται ασφάλεια όποτε ταξιδεύει. Για αυτόν, τα πράγματα δεν ήταν ποτέ τόσο άσχημα στην Αϊτή. «Αυτός είναι ένας εφιάλτης, ένα φρικτό όνειρο. Θα ήθελα οι Αϊτινοί να ξυπνήσουν και να εργαστούν για να έχουν μια καλύτερη χώρα».
Ανησυχεί ότι με τόσα όπλα πλέον, η βία θα μπορούσε να φτάσει στο Καπ-Αϊτιέν.
Σε αυτό, χαμογελά με περισσότερη αυτοπεποίθηση: «Αντιστεκόμαστε, έχουμε τους τρόπους μας: πληροφοριοδότες, σημεία ελέγχου. Μας φοβούνται; Φυσικά. Δεν παίζουμε. Όλα μπορούν να συμβούν. Αν έρθει ένας γκάνγκστερ, δεν είναι εδώ για να παίζουμε και έτσι δεν παίζουμε ούτε μαζί τους».
Οι ΗΠΑ λένε ότι θα ρίξουν το βάρος τους και στο πρόβλημα των όπλων και των συμμοριών. Πέρυσι, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέφερε ότι είχε σχέδια να βοηθήσει στη δημιουργία μιας νέας αστυνομικής μονάδας στην Αϊτή για την αντιμετώπιση όπλων που διακινούνται στη χώρα.
Η Ζουλιέτ Ντόρσον έφυγε από το Πορτ-ο-Πρενς αφού επέζησε από πυροβολισμό. Ωστόσο, χωρίς αρχηγό κράτους και ουσιαστικά καμία κυβέρνηση, ο λαός της Αϊτής είναι παγιδευμένος σε έναν ακόμη φαύλο κύκλο βίας που τροφοδοτείται από παράνομα όπλα.
Η 50χρονη διέφυγε από το Πορτ-ο-Πρενς αφού επέζησε από πυροβολισμούς
Εξακολουθεί να φέρει τα σημάδια από τις σφαίρες που τη χτύπησαν όταν έπεσε σε ενέδρα σε μια κοσμική εκδήλωση που διοργάνωσε η ίδια.
«Είπα… τρέξε, τρέξε, τρέξε γιατί πυροβολούν. Εκείνη τη στιγμή με πυροβόλησαν δύο φορές: τη μία στα πόδια και την άλλη στο χέρι».
Δέκα άνθρωποι σκοτώθηκαν, συμπεριλαμβανομένου του 22χρονου συνεταίρου της, Λουκ. Κλαίει καθώς μιλάει για αυτόν. Η ανάμνηση όλων αυτών είναι πολύ τραυματική για να μιλήσουμε εκτενώς.
Η Ζουλιέτ δείχνει τον μικρό χώρο που μένει αυτή τη στιγμή, μοιράζοντας ένα κρεβάτι με μια φίλη. Είναι ένας κόσμος μακριά από το σπίτι που κάποτε είχε στην πρωτεύουσα. Οι συμμορίες το κατάσχεσαν. Δεν μπορεί να επιστρέψει.
«Όταν άρχισαν οι συμμορίες και η βία στο Πορτ-ο-Πρενς, η κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα για να το σταματήσει. Και την άφησαν να μεγαλώνει και να μεγαλώνει. Τώρα είναι πολύ περίπλοκο για να σταματήσει».
