Το μελάνωμα είναι ένας κακοήθης όγκος, ο οποίος προέρχεται από τα μελανοκύτταρα του δέρματος. Πρόκειται για κύτταρα που παράγουν τη μελανίνη, τη χρωστική δηλαδή της επιδερμίδας, που είναι υπεύθυνη για το χρώμα της και επιπλέον συμβάλλει στην προστασία της από τις υπεριώδεις ακτίνες.
Αποτελεί το 3-4% του συνόλου των καρκίνων του δέρματος, ωστόσο είναι υπεύθυνο για περισσότερο από το 75% των θανάτων που οφείλονται σε καρκίνο του δέρματος, οποιασδήποτε μορφής. Ο εν λόγω κακοήθης όγκος, αν και δεν είναι επιθετικός τοπικά, έχει την τάση να εξαπλώνεται γρήγορα μέσω των λεμφικών ή αιμοφόρων αγγείων και να δημιουργεί έτσι μεταστάσεις σε άλλα όργανα του σώματος.
Γι’ αυτό και η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή του, όταν βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, είναι υψίστης σημασίας. Αν και η συχνότητα εμφάνισης μελανώματος είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, οι τελευταίοι έχουν μικρότερο ποσοστό επιβίωσης, γιατί συνήθως φτάνουν στον δερματολόγο τους όταν πια το μελάνωμα είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο. Αυτό που πυροδοτεί την εμφάνισή του είναι ο ένοχος ήλιος. Αν καθόμαστε με τις ώρες στον ήλιο, εκτός από εγκαύματα, πανάδες και φωτογήρανση, κινδυνεύουμε να πάθουμε καρκίνο του δέρματος.
Ωστόσο, εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η κατά διαστήματα έκθεση στον ήλιο τις επικίνδυνες ώρες, τις ώρες δηλαδή που αυτός καίει πιο πολύ (11.00-16.00) είναι πιο επιβαρυντική σε σχέση με τη συνεχόμενη. Όσοι, δηλαδή, εκτιθέμεθα περιστασιακά στην ηλιακή ακτινοβολία, κινδυνεύουμε περισσότερο. Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαίο ότι το μελάνωμα εμφανίζεται κυρίως στα καλυμμένα μέρη του σώματος. Σε αυτά, δηλαδή, που ο ήλιος βλέπει μόνο για 1 ή 2 μήνες κατά την περίοδο των διακοπών και της έντονης ηλιοθεραπείας.
Η ανάπτυξη ηλιακών εγκαυμάτων κατά την παιδική ηλικία πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος. Συγκεκριμένα, πάνω από 5 ηλιακά εγκαύματα πριν από την ηλικία των 15-20 ετών διπλασιάζουν την πιθανότητα αυτή. Τα ανοιχτόχρωμα δέρματα είναι πιο ευαίσθητα στα ηλιακά εγκαύματα, άρα χρειάζονται και μεγαλύτερη προστασία. Ρόλο παίζει επίσης και η κληρονομικότητα. Αν έχουμε οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, πρέπει να εξεταζόμαστε πολύ πιο συχνά.
Όσοι έχουμε πολλές ελιές, ειδικά σκουρόχρωμες, μεγάλες ή με ακανόνιστο σχήμα, πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα και να τις ελέγχουμε κάνοντας χαρτογράφηση. Πρόκειται για μια εξέταση που γίνεται από δερματολόγο και φωτογραφίζει όλες τις ελιές που έχουμε στο σώμα μας. Καταγράφει το μέγεθος, τις διαστάσεις, το σχήμα τους και την ποσότητα μελανίνης που περιέχουν.
Αν η χαρτογράφηση δείξει ότι κάποια από αυτές είναι ύποπτη, τότε ο γιατρός θα αποφασίσει αν πρέπει να αφαιρεθεί ή αν χρειάζεται απλώς συστηματική παρακολούθηση. Τέλος όσοι έχουμε ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα, που κοκκινίζει και «καίγεται» εύκολα, πρέπει να προσέχουμε ακόμα περισσότερο.
Επιμέλεια: Μαργαρίτα Μπρίγκου
