Ανάμεσα στα εκατομμύρια αρχεία των περίφημων «Panama Papers» υπάρχουν αρκετά που ρίχνουν φως στον διεθνή χώρο της Τέχνης και τους τρόπους με τους οποίους πλούσιοι φιλότεχνοι αγόραζαν και πωλούσαν πανάκριβα αριστουργήματα και πίνακες χωρίς να πληρώνουν φόρους.
Πάνω από 80 έργα τέχνης διάσημων ζωγράφων της συλλογής Γουλανδρή βρίσκονται στην κατοχή μιας offshore εταιρίας του Παναμά με την επωνυμία «Wilton Trading S.A.Ο δημοσιογράφος Τζέικ Μπερνστάιν της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) έβγαλε στην επιφάνεια πρωτοφανείς λεπτομέρειες για τα «κυκλώματα» διακίνησης έργων τέχνης σε όλο τον κόσμο.
Στο δημοσίευμα του Μπερνστάιν γίνεται αναφορά και στη συλλογή του Βασίλη Γουλανδρή, ο οποίος απεβίωσε το 1994 και άφησε πίσω πάνω από 80 έργα τέχνης του Σεζάν, του Σαγκάλ, του Τζιακομέττι, του Καντίνσκι, του Μονέ, του Ματίς, του Πικάσο, του Πόλοκ, και του Ρενουάρ.
Το 2000, όταν απεβίωσε και η χήρα του Βασίλη Γουλανδρή, Ελίζα, οι κληρονόμοι ανακάλυψαν ότι η συλλογή είχε αλλάξει χέρια χρόνια πριν και πλέον βρισκόταν στην κατοχή μιας offshore εταιρίας του Παναμά με την επωνυμία «Wilton Trading S.A.»
Όπως αναφέρει το άρθρο: «Το 1985, σύμφωνα με τον ανιψιό του Βασίλη Γουλανδρή, Πέτρο Ι. Γουλανδρή, ο Έλληνας εφοπλιστής πούλησε ολόκληρη τη συλλογή με τους 83 πίνακες στην εξαιρετικά χαμηλή τιμή των 31.700.000 δολαρίων στην εταιρεία “Wilton Trading”». Παρά την πώληση οι πίνακες δεν έφυγαν ποτέ από την κατοχή του ζεύγους Γουλανδρή, αφού την ίδια περίοδο η συλλογή τους βρέθηκε να εκτίθεται σε διάφορα μουσεία και εκθέσεις, πάντα με την υποσημείωση ότι ανήκει στο ζεύγος.
Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν δύο μηνύσεις και μια ποινική έρευνα στα δικαστήρια της Λωζάνης στην Ελβετία για να εξακριβωθεί ο νόμιμος ιδιοκτήτης της συλλογής.
Το «Bloomberg» είχε αναφέρει τον Φεβρουάριο του 2013 ότι η ανιψιά της Ελίζας, η Ασπασία Ζαΐμη, κινούσε νομικές διαδικασίες για να διεκδικήσει το μερίδιο που της άνηκε από την συλλογή των έργων τέχνης.
Η εταιρία «Wilton Trading» τυπικά συστάθηκε το 1981 αλλά δεν είχε διευθυντικά στελέχη έως το 1995. Σύμφωνα με την ελβετική εισαγγελία, το χαρτί πάνω στο οποίο αναφέρεται η συμφωνία πώλησης «δεν υπήρχε το 1985, και κανείς δεν ήταν σε θέση να αποδείξει ότι τα χρήματα άλλαξαν χέρια».
Το Νοέμβριο του 2004 η δικηγορική εταιρία «Mossack Fonseca» σύστησε ανώνυμες εταιρίες και μέσω αυτών, άρχισε να πουλά έργα της συλλογής Γουλανδρή υπό την αιγίδα της «Wilton Trading».
Ανάμεσα σε αυτά ο πίνακας του Πιερ Μπονάρ «Dans le cabinet de toilette or Jeune fille s’essuyant» που πωλήθηκε από την «Tricornio Holdings», ο πίνακας «Les Comédiens» του Σαγκάλ που πωλήθηκε από την «Heredia Holdings» έναντι 2,3 εκατ. δολαρίων μέσω του οίκου δημοπρασιών Sotheby’s και ένας άλλος πίνακας του Σαγκάλ με τίτλο «Le violiniste bleu», που πωλήθηκε από την Talara Holdings.
Όλα τα έργα τα οποία μπήκαν στις δημοπρασίες αναφέρονταν ότι ανήκαν σε «ιδιωτική ευρωπαϊκή συλλογή» εκτός από αυτό του Πιερ Μπονάρ, που έγραφε ότι ανήκε στον Βασίλη Γουλανδρή.
Οι τέσσερις εταιρίες που πούλησαν έργα της συλλογής Γουλανδρή συστάθηκαν λίγο πριν τις αγοραπωλησίες και διαλύθηκαν λίγο μετά, χωρίς να αφήσουν ίχνη του πραγματικού ιδιοκτήτη τους.
Τα αρχεία που διέρρευσαν αποδεικνύουν ότι και οι τέσσερις εταιρίες μοιράζονταν έναν κοινό ιδιοκτήτη: τη Μαρί Βορίδη.
Η Μαρί Βορίδη, γνωστή ως Ντόντα Βορίδη, ήταν αδερφή του Βασίλη Γουλανδρή και απεβίωσε τον Δεκέμβριο του 2015.
Διαβάστε επίσης:
