Χωρίς σεισμολογικό και μεθοδικό – συστηματικό γεωτεχνικό έλεγχο των πετρωμάτων του όρους Κίσσαβος, επιχείρησαν οι κατασκευάστριες εταιρείες να διανοίξουν τις σήραγγες της παράκαμψης της κοιλάδας των Τεμπών. Σε αυτό το πόρισμα καταλήγει ένας από τους γνωστότερους διευθυντές Σεισμολογικού Ινστιτούτου στην Ελλάδα.
Ο κ. Άκης Τσελέντης, όπως δήλωσε στη «zougla.gr», κατέθεσε, προ είκοσι τεσσάρων ωρών, πρόταση στον υπουργό Δημήτρη Ρέππα για την από εδώ και πέρα παρακολούθηση του έργου με μία ειδική μέθοδο, ιαπωνικής προελεύσεως, η οποία βασίζεται στην τοποθέτηση γεωακουστικών κατά μήκος της νοητής γραμμής από την οποία περνούν οι σήραγγες. Η μέθοδος αυτή ιχνηλατεί τις αντοχές των πετρωμάτων και μετρά τις επιπτώσεις των δονήσεων στα διάφορα στρώματά τους. Πιο συγκεκριμένα, μετρά τις διαφορετικές επιταχύνσεις που προκαλούν οι δονήσεις από τα χρησιμοποιούμενα εκρηκτικά και, άρα, τις επιπτώσεις στη βραχόμαζα ή τη χωματόμαζα της περιοχής. Ιδιαίτερα όσον αφορά στον Κίσσαβο (Όσσα), του οποίου οι διαστρωματώσεις είναι ιδιαίτερης επικινδυνότητας, αυτός ο έλεγχος έπρεπε να προηγηθεί της διάνοιξης των σηράγγων, επισημαίνει ο κ. Τσελέντης.
«Μερικά ποτενσιόμετρα και δύο μικροί σεισμογράφοι θα ήταν αρκετοί για να καταγράψουν τις αντοχές του εδάφους» εξηγεί και άλλος γνωστός σεισμολόγος στη «zougla.gr», ο οποίος επιμένει πως η κατολίσθηση στα Τέμπη οφείλεται στην ανεξέλεγκτη χρήση εκρηκτικών, προκειμένου να κερδηθεί πολύτιμος χρόνος και άρα μείωση εξόδων κατά τη διάνοιξη των σηράγγων. «Τα φουρνέλα επέτειναν την καταστροφή, σε συνδυασμό με την ασταθή κατάσταση των πρανών και του ίδιου του εδάφους» δήλωσε στη «zougla.gr» ο πρόεδρος του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου της Αθήνας κ. Μακρόπουλος, προσθέτοντας: «Με τις διαθέσιμες τεχνολογίες είναι δυνατός πλέον ο προληπτικός έλεγχος αλλά και στη συνέχεια η διαρκής παρακολούθηση ενός σημαντικού και δύσκολου δημοσίου έργου.
Αγνόησαν τις γεωτεχνικές μεθόδους
«Οι κατασκευάστριες εταιρείες αρνούνται κατά παράδοση να υιοθετήσουν επιστημονικές μεθόδους προληπτικής κατ’ αρχάς και, στη συνέχεια, συστηματικής παρακολούθησης ενός αναλόγου εύρους δημοσίου έργου. Ο λόγος είναι απλός. Το κέρδος. Κοστολογούν την εξόρυξη χώματος με την ίδια τιμή της εξόρυξης βραχόμαζας. Το κέρδος είναι τεράστιο. Αν υιοθετούσαν επιστημονικές μεθόδους παρακολούθησης, θα γνώριζαν εκ των προτέρων την υφή των πετρωμάτων που θα είχε καταγραφεί σε ένα είδος τομογραφίας. Αυτό σημαίνει πως θα γνώριζαν την κατάσταση, ως εκ τούτου και το κόστος και οι ελεγκτές, δηλαδή το κράτος. Είναι αντιληπτό, λοιπόν, το γιατί αρνούνται οι εταιρείες να προσφύγουν σε ασφαλείς μεθόδους προελέγχου».
Σε αυτό το συμπέρασμα – καταγγελία προβαίνει το εξειδικευμένο σε τέτοια ζητήματα επιστημονικό δυναμικό της χώρας, που θεωρεί συνάμα ότι ο βασικός λόγος που προκάλεσε τη θανατηφόρα κατολίσθηση στα Τέμπη ήταν τα φουρνέλα.
Εν αναμονή του τελικού πορίσματος της Επιτροπής που όρισε το Υπουργείο Υποδομών για την διερεύνηση των αιτίων της κατολίσθησης, οι σεισμολόγοι καθώς και οι ειδικοί γεωλόγοι εκφράζουν βάσιμες υποψίες για το περιεχόμενο αυτού του πορίσματος. Θυμίζουν πως και στο πρόσφατο παρελθόν κατασκευάστριες εταιρείες είχαν αρνηθεί τη χρήση νέων τεχνολογιών στον τρόπο εντοπισμού προβλημάτων κατά τη διάνοιξη σηράγγων. Αυτό συνέβη μάλιστα κατά τη διάρκεια κατασκευής του Μετρό στην Αθήνα. «Αν μας είχαν ακούσει, δεν θα συνέβαινε το περιστατικό στην Δουκίσσης Πλακεντίας» επισημαίνει χαρακτηριστικά ένας εκ των σεισμολόγων συνομιλητών της «zougla.gr».
Σε αυτό το σημείο έγινε η κατολίσθηση
Σήραγγες πάνω σε ρήγματα
«Οι σήραγγες που κατασκευάστηκαν στην περιοχή Καμένων Βούρλων και Αγίου Κωνσταντίνου έως την έξοδο στον Μαλιακό έχουν διανοιχθεί ακριβώς πάνω στο ρήγμα της Αταλάντης. Δεν είχε προηγηθεί καμία σοβαρή και ασφαλής γεωτεχνική μελέτη. Η πολιτική ηγεσία του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ «βιάστηκε» να επιδείξει έργο, αλλά και να διασφαλίσει την κατασκευή των έργων από τις διαπλεκόμενες (με την πολιτική ηγεσία) κατασκευάστριες εταιρείες. Το ίδιο συνέβη και στα Τέμπη. Η κοιλάδα των Τεμπών βρίσκεται πάνω σε ρήγμα. Είναι το ίδιο ένα ρήγμα». Με αυτά τα λόγια, ένας εκ των πολύ γνωστών σεισμολόγων περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί στην κατασκευή σημαντικότατων για την Οικονομία και την Ασφάλεια του Πολίτη δημοσίων έργων σε αυτήν τη χώρα. Είναι προφανές επισημαίνει πως αυτές τις «λεπτομέρειες» δεν θα τις ανακαλύψει κανείς σε κάποιες από τις επίσημες μελέτες. Δεν θα τις ανακαλύψει ούτε στην εσωτερική αλληλογραφία μεταξύ των κατασκευαστριών εταιρειών και των κρατικών φορέων. Είναι ζήτημα Ομερτά.
Δύο πορίσματα και μία αντίφαση
Στις 23 Δεκεμβρίου 2009, το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Κεντρικής Ελλάδας δημοσιοποιεί πόρισμα ειδικού κλιμακίου που ερεύνησε την περιοχή των Τεμπών μετά την κατάπτωση. Σύμφωνα με αυτό το πόρισμα, εντοπίζονται πέντε κυρίαρχοι παράγοντες που συνέβαλαν στο φαινόμενο της κατάπτωσης, με αποτέλεσμα τη διχοτόμηση της χώρας και το θάνατο του Ιταλού μηχανικού, Σέρτζιο Σιάνι. Οι πέντε αυτοί παράγοντες είναι οι εξής:
• Δράση χλωρίδας
• Φυσικοχημικές διεργασίες- (αποσάθρωση κ.α.)
• Παρουσία νερού – (έντονες βροχοπτώσεις, χιονοπτώσεις κ.α.)
• Υφιστάμενη γεωλογική δομή (έντονα κερματισμένοι ασβεστόλιθοι – φτωχή ποιότητα βραχομάζας)
• Συνεχής επαναλαμβανόμενη καταπόνηση από τις εκρήξεις στα μέτωπα διάνοιξης της σήραγγας (όπως μένει να διερευνηθεί)
Την 31 η Δεκεμβρίου 2009, δημοσιοποιείται από το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος το πόρισμα που υπογράφει ο καθηγητής Γιώργος Δημόπουλος. Μετά από μία πλήρη παρουσίαση της γεωλογικής εικόνας του πρανούς στην κοιλάδα των Τεμπών με λεπτομερή αναφορά στις διαστρωματώσεις, τα ρήγματα και φθορές που έχουν υποστεί τα εδάφη, στο σημείο 6 της αναφοράς του διαβάζουμε:
«6. Στη θέση της κατολίσθησης, από την πρώτη μας εκτίμηση προκύπτει ότι: Ο κρυσταλλικός ασβεστόλιθος διακρίνεται ευκρινώς σε δύο διαφορετικές ζώνες ομογένειας και μηχανικής συμπεριφοράς. Η κατώτερη ασβεστολιθική μάζα που δομεί τα πρανή του δρόμου από τη θέση του οδοστρώματος μέχρι και το ύψος των 15 περίπου μέτρων μπορεί να χαρακτηριστεί ισχυρά ρωγμωμένη αλλά υγιής. Εκεί τα αναφερθέντα συστήματα ρωγμών έχουν πυκνότητα μερικών ασυνεχειών ανά μέτρο πρανούς με αραιώσεις και πυκνώματα. Οι επιφάνειες των ρωγμών που διαρρηγνύουν τα πρανή είναι τραχείες έχουν μικρό άνοιγμα χωρίς να δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα στις χαμηλές αυτές θέσεις του πρανούς. Η ανώτερη ασβεστολιθική μάζα από όπου έγινε και η αποκοπή των τεμαχών που ολίσθησαν παρουσιάζει μια εντελώς ξεχωριστή εικόνα. Αρχικά διαχωρίζεται από την ασβεστολιθική κατώτερη μάζα από μια μεγάλη τεκτονική επιφάνεια, πιθανόν ένα ρήγμα Α-ΒΔ, με μικρή κλίση Β-ΒΑ διεύθυνσης. Η επιφάνεια αυτή ανατέλλει στο ύψος των 15 μέτρων στη στροφή του δρόμου μετά τις κατολισθήσεις προς Θες/νίκη.
Οι εκτιμήσεις μας είναι ότι πρόκειται είτε για μια παλιά κατολίσθηση, είτε για μια ανάστροφη μετακίνηση της ίδιας κατώτερης ασβεστολιθικής μάζας σε άλλη θέση. Εκείνο όμως που γίνεται φανερό είναι ότι αυτή η κύρια τεκτονική επιφάνεια συνοδεύεται από παράλληλες μικρότερες που βρίσκονται σε υψηλότερες θέσεις, περίπου στο ύψος των 50-70μ. και στις θέσεις όπου έγιναν οι αποκολλήσεις των τεμαχών που κατολίσθησαν. Στις θέσεις αυτές ο κρυσταλλικός ασβεστόλιθος, όπως διαπιστώνεται από τη μακροσκοπική παρατήρηση, είναι λεπτοπλακώδης και παρουσιάζει αντίρροπες κλίσεις ως προς τις κλίσεις των πρανών. Γεγονός που εκδηλώνεται με αναστροφή του ανάγλυφου, που περιορίζει την άμεση ροή των νερών της βροχής, αλλά τη συσσώρευση τους σε θέσεις ρωγμών με παραπέρα κίνηση στους φυσικούς αποδέκτες, χείμαρρους, ρέματα. Στις διασταυρώσεις αυτών των κυρίων ρηγμάτων Α-Δ διευθύνσεως με ένα από τα κύρια συστήματα ασυνεχειών έχουν αναπτυχθεί οι χείμαρροι, με κλίσεις που ξεπερνούν τις 700.»
Είναι απορίας άξιον το ότι ο καθηγητής Γιώργος Δημόπουλος ενοχοποιεί ως κυρίαρχο παράγοντα, που προκάλεσε την κατάπτωση, τη βροχή. Στο τελευταίο σημείο των παρατηρήσεων του πορίσματος (σημείο 12), ο κ. Δημόπουλος αναφέρεται με εξαιρετική προσοχή σε «άλλους παράγοντες που ενδεχομένως συνέβαλαν στην πρόκληση του φαινομένου, χωρίς ειδική αναφορά. Διαβάζουμε:
«Απαιτείται πλήρης καταγραφή της κατάστασης από έμπειρους γεωλόγους μελετητές και αξιολόγηση των μηχανισμών ολίσθησης βραχοσφηνών, ίση συνεργασία με τους μηχανισμούς για την περιγραφή της πραγματικής εικόνας της ασφάλειας της κυκλοφορίας σε αυτό το ευπαθές τμήμα της κοιλάδας των Τεμπών.»
Εν αναμονή του τελικού πορίσματος της ειδικής επιτροπής που συνεστήθη από το υπουργείο Υποδομών, η ήδη καταγεγραμμένη αντίφαση μεταξύ των δύο παραπάνω πορισμάτων προκαλεί ερωτήματα αλλά και περίεργες σκέψεις.
Η «zougla.gr» ήλθε σε επαφή με το γεωλόγο Θανάση Γκανά, ερευνητή στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Ο κ. Γκανάς ήταν κατηγορηματικός. Θα πρέπει να διεξαχθούν επιπλέον ΕΝΟΡΓΑΝΟΙ έλεγχοι, προκειμένου να διαπιστωθούν επί τόπου οι επιπτώσεις από τις ανατινάξεις κατά τη διάνοιξη των σηράγγων.
Με λίγα λόγια, ο κ. Γκανάς θεωρεί πως πρέπει να προκληθούν εκρήξεις ανάλογες με αυτές που έγιναν στο εργοτάξιο της σήραγγας, ώστε να μετρηθούν με λεπτομέρεια οι ενδεχόμενες επιβαρύνσεις των πετρωμάτων. Ο κ. Γκανάς έφθασε σε αυτό το συμπέρασμα μετά την ανάγνωση των πορισμάτων, τόσο του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Ελλάδος όσο και του καθηγητή Γιώργου Δημόπουλου.
Η «zougla.gr» απευθύνθηκε και στον πρόεδρο του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Ελλάδος, Κωνσταντίνο Σκόρδα. Και αυτός θεωρεί πως πρέπει να διερευνηθούν άμεσα και σχολαστικά οι επιπτώσεις από τις εκρήξεις στο εργοτάξιο της διάνοιξης της σήραγγας.
Ακούστε τη συνομιλία:
Παρακολουθήστε τους πρώτους αλπινιστές – γεωλόγους που αναρριχήθηκαν στα πρανή της Όσσας, προκειμένου να ελέγξουν την κατάσταση μετά τις κατολισθήσεις. Ο φακός της «zougla.gr» κατέγραψε την αναρρίχηση από την απέναντι πλαγιά του Ολύμπου.
Διαβάστε επίσης:
Πόρισμα για την κατολίσθηση των Τεμπών από το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Κεντρικής Ελλάδας
