Ιωάννα Καβανόζη
Οι Πομάκοι είναι Έλληνες μουσουλμάνοι οι οποίοι ζουν στη Ροδόπη και στον Έβρο στα λεγόμενα πομακοχώρια. Οι χώρες όπου ζουν οι Πομάκοι διεκδικούν την εθνική τους καταγωγή, όπως η Βουλγαρία, η Ελλάδα και η Τουρκία.
Συνομιλώντας με Πομάκους που ζουν στη Θράκη για την καταγωγή τους, όλοι μου απάντησαν ότι είναι Έλληνες και μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα. Ωστόσο, μου τόνισαν ότι αρκετός κόσμος τούς θεωρεί Τούρκους εξαιτίας των παιχνιδιών που παίζει εις βάρος τους η Τουρκία. Παρ’ όλα αυτά, λένε ότι άλλο η θρησκεία κι άλλο η Τουρκία.
Ο ρόλος του τουρκικού προξενείου
Εδώ και πολλά χρόνια το τουρκικό προξενείο προσεγγίζει τους Έλληνες Πομάκους με σκοπό να εκτουρκιστούν.
Δεν είναι λίγοι και αυτοί που έχουν δεχθεί ευθείες απειλές ώστε να εκτουρκιστούν. Άλλοτε τους προσεγγίζουν προσφέροντάς τους δουλειές κι άλλοτε με απειλές και παίζοντας με την ψυχολογία τους. Ελάχιστοι είναι όμως οι Πομάκοι που θα πουν ότι αισθάνονται Τούρκοι, κι αυτό είναι επίτευγμα του τουρκικού προξενείου.
Υπάρχει όμως στήριξη από την ελληνική κυβέρνηση;
Οι Πομάκοι το μόνο που εύχονται καθημερινά είναι η εκάστοτε κυβέρνηση να μην τους αφήσει έρμαιο της Τουρκίας. Δηλώνουν επίσης ότι εξαιτίας των Ελλήνων βουλευτών μπήκε η τουρκική γλώσσα στα δημοτικά σχολεία. Παλαιότερα στα δημοτικά σχολεία δίδασκαν ελληνικά και μόνο το μάθημα των θρησκευτικών γινόταν στα αραβικά. Ωστόσο, αυτό άλλαξε και πλέον διδάσκονται μισά μαθήματα στα ελληνικά, μισά στα τουρκικά, και έτσι πολλά παιδιά αναγκάζονται να πάνε στην Τουρκία μετέπειτα για σπουδές, γιατί δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στα ελληνικά πανεπιστήμια εξαιτίας της διγλωσσίας που υπάρχει στο δημοτικό. Το μεγαλύτερο όμως κακό που προκάλεσε η ελληνική κυβέρνηση στους Πομάκους ήταν οι μπάρες.
Τι ήταν όμως οι μπάρες;
Το 1950 είχαν τοποθετηθεί μπάρες στα πομακοχώρια. Αυτό σήμαινε ότι, για να βγει κάποιος Πομάκος από το χωριό ακόμα και για να πάει στη δουλειά του ή και σε κάποιο νοσοκομείο, χρειαζόταν ειδική άδεια από τις Αρχές και μια ταυτότητα. Με τη δύση του ηλίου οι μπάρες έκλειναν και έπρεπε όλοι οι Πομάκοι να βρίσκονται στα σπίτια τους. Αν έκλειναν οι μπάρες και κάποιος συνέχιζε να βρίσκεται έξω, θα έπρεπε να διαθέτει έγγραφα που να δικαιολογούν γιατί δεν γύρισε σπίτι. Με το συγκεκριμένο θέμα είχε ασχοληθεί και ο Μάκης Τριανταφυλλόπουλος τότε μέσα από την εκπομπή του «Κίτρινος Τύπος». Ύστερα από τα ρεπορτάζ του, μετά την τρίτη εκπομπή που έκανε στις 17 Νοεμβρίου του 1995, ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας Γεράσιμος Αρσένης έριξε τις μπάρες μια για πάντα.
Εκτός όμως από τις μπάρες, οι Πομάκοι είχαν κι άλλες απαγορεύσεις. Δεν μπορούσαν να αγοράσουν γη, και έτσι πήγαιναν και επένδυαν τα χρήματά τους στην Τουρκία για να αποκτήσουν έστω ένα περιουσιακό στοιχείο που θα εξασφάλιζε το μέλλον των παιδιών τους. Επίσης, η Τουρκία τούς χορηγούσε κεραίες ώστε να μπορούν να βλέπουν τηλεόραση, γιατί η ΕΡΤ δεν τους τοποθετούσε κεραίες ώστε να έχουν σήμα. Με όλα αυτά, πολλοί Πομάκοι απέκτησαν σχέση με τη γείτονα χώρα ώστε να έχουν καλύτερη διαβίωση αυτοί και οι οικογένειές τους.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα κάποιοι να στραφούν υπέρ της Τουρκίας, γιατί ένιωθαν ότι η Ελλάδα τούς αφαιρεί κάθε δικαίωμα για μια φυσιολογική ζωή.
Το μόνο που αποζητούν πλέον οι Έλληνες Πομάκοι είναι η κυβέρνηση να τους προστατέψει από το τουρκικό προξενείο, γιατί δεν είναι λίγοι αυτοί που φοβούνται από τις απειλές, και να μην τους θεωρεί το ελληνικό κράτος ξένους. Άλλωστε, όπως λένε, πρώτα αισθάνονται Έλληνες, αφού στην ανταλλαγή των πληθυσμών είχαν ερωτηθεί αν νιώθουν Τούρκοι οι Έλληνες και όσοι ένιωθαν Έλληνες κατέληξαν στην Ελλάδα και, όπως δηλώνουν, όποιος είναι μουσουλμάνος δεν σημαίνει ότι είναι και Τούρκος. Άντεξαν άλλωστε όλες τις δυσκολίες που τους επέβαλε το ελληνικό κράτος και δεν έφυγαν ποτέ από την πατρίδα τους και από τα σπίτια τους.
