Πρωτοβουλία διάσωσης και ανάδειξης των ιστορικών ελαιόδεντρων του νησιού, ηλικίας εκατοντάδων, ακόμα και χιλιάδων ετών που βρίσκονται διάσπαρτα στην ύπαιθρο αναλαμβάνουν 35 πολιτιστικοί σύλλογοι και φορείς της Κρήτης.
Η προσπάθεια υποστηρίζεται επιστημονικά από το Τ.Ε.Ι. Κρήτης. Όπως εκτιμούν οι επιστήμονες σε όλο το νησί υπάρχουν εκατοντάδες ελαιόδεντρα ηλικίας εκατοντάδων και σε ορισμένες περιπτώσεις χιλιάδων χρόνων, τα οποία δεν έχουν καταγραφεί και πέφτουν «θύματα» ανθρώπινων δραστηριοτήτων λόγω κατασκευής δημοσίων έργων και οικοπεδοποίησης των ελαιώνων. Οι πολιτιστικοί αλλά και οι περιβαλλοντικοί σύλλογοι που συμμετέχουν στην προσπάθεια αρχικά καταγράφουν τα αιωνόβια δέντρα. Στη συνέχεια σε συνεργασία με το Τ.Ε.Ι. θα προσδιορίσουν την ηλικία των ελαιόδεντρων και στόχος τους, είναι σε ένα χρόνο από σήμερα, να έχει διαμορφωθεί «χάρτης» της Κρήτης που θα παρουσιάζει τα σημεία στα οποία βρίσκονται τα εκατοντάδες ιστορικά και αρχαία δέντρα. Επίσης, έχουν ξεκινήσει διαδικασίες για τη γυριστεί ντοκιμαντέρ σχετικά με τους ελαιώνες, το οποίο υπολογίζεται να είναι έτοιμο το καλοκαίρι του 2010.
Ιστορικά ελαιόδεντρα της ευρύτερης περιοχής της Βιάννου
Ήδη από τις αρχές του μήνα ο διευθυντής της Σχολής Τεχνολόγων Γεωπονίας του Τ.Ε.Ι. Κρήτης Δημήτρης Λυδάκης και οι καθηγητές Σπύρος Λιονάκης και Φίλιππος Βερβερίδης, έχουν ξεναγηθεί από μέλη του πολιτιστικού συλλόγου Άνω Βιάννου στις υπεραιωνόβιες ελιές της περιοχής. Οι επιστήμονες συμφώνησαν ότι η ηλικία των συγκεκριμένων δέντρων πιθανότατα και να ξεπερνά τα 1.000 χρόνια. Στην περιοχή εντοπίστηκαν υπεραιωνόβιες «ψιλολιές» κάτι που μαρτυρεί ότι εκεί παραγόταν έξτρα παρθένο ελαιόλαδο πριν από εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες χρόνια.
