Σημαντικά ευρήματα 11.000 περίπου χρόνων έχει φέρει στο φως η έρευνα που διεξάγει επί σειρά ετών η Εφορεία Σπηλαιολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας στην περιοχή της Μαγνησίας.
Οι επιφανειακές, κατά βάση, έρευνες που έχουν διεξαχθεί σε διάφορα σπήλαια ανά τη Μαγνησία αποκαλύπτουν σημαντικά προϊστορικά ευρήματα, τα οποία μαρτυρούν τη συνεχή κατοίκηση των σπηλαίων έως και την νεότερη ιστορική περίοδο. Περισσότερα από διακόσια σπήλαια και βραχοσκεπές έχουν εντοπιστεί στην περιοχή, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Μαγνησία διαθέτει μνημειακό πλούτο, υπογραμμίζοντας παράλληλα το ευρύ πεδίο που προσφέρεται προς διερεύνηση. Σπήλαια με προϊστορικά ευρήματα έχουν εντοπιστεί, ιδιαίτερα, στο Πήλιο, περιμετρικά της λίμνης Κάρλας, στον Αλμυρό, τα Γιούρα της Αλοννήσου και αλλού.
Ο κύκλος των προϊστορικών ευρημάτων περικλείει ειδικότερα το περίφημο σπήλαιο του Κύκλωπα που βρίσκεται στα Γιούρα της Αλοννήσου και είναι το μόνο σπήλαιο στο οποίο έχει διεξαχθεί συστηματική αρχαιολογική έρευνα από την Εφορεία Σπηλαιολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας, με επικεφαλής τον κ. Αδαμάντιο Σαμψών, καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου.
Η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως πολύ σημαντικά ευρήματα που εκτείνονται από τους Προϊστορικούς έως και τους Ρωμαϊκούς χρόνους, γεγονός που δείχνει ότι το σπήλαιο συνέχισε να κατοικείται τόσο κατά τους Μεσολιθικούς, τους Νεολιθικούς χρόνους, αλλά και εντεύθεν. Έχουν βρεθεί κοσμήματα από όστρακα, πεταλίδες που είχαν μετατραπεί σε κουτάλια, πληθώρα από λίθινα και οστέινα εργαλεία, ρωμαϊκά λυχνάρια και άλλα.
Το σημαντικότερο, ίσως, εύρημα είναι, ωστόσο, τμήμα ανθρώπινου κρανίου που βρέθηκε στα βαθύτερα στρώματα της ανασκαφής και ανήκει, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, σε γυναίκα ηλικίας 65-70 ετών και θεωρείται σπάνιο φαινόμενο, αν αναλογιστεί κανείς ότι ήταν χαμηλός ο μέσος όρος ζωής.
Περιορισμένης έκτασης έρευνες διεξήγαγε, παράλληλα, ο αείμνηστος Δημήτρης Θεοχάρης σε διάφορα σπήλαια της Μαγνησίας (Σπήλαιο «Μοναχικό Άντρο» ή «Κώστα» και «Τύμπανο» ή «Σαρακηνός»), από τα οποία επίσης προέκυψαν ενδιαφέροντα ευρήματα. Παράλληλα, ο ίδιος πραγματοποίησε περιορισμένη έρευνα σε βάραθρο που βρίσκεται στην περιοχή των Μελισσατίκων, απ’ όπου περισυνελέγη κεραμική της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, καθώς και οστά ζώων, αλλά δεν διεξήχθη εκτεταμένη έρευνα και ως εκ τούτου είναι προς διερεύνηση το συγκεκριμένο εύρημα.
Ευρήματα στην Κάρλα
Κατά την ίδια χρονική περίοδο πραγματοποιήθηκαν μικρής κλίμακας έρευνες σε διάφορα σπήλαια και βραχοσκεπές περιμετρικά της Κάρλας, τις οποίες συνεχίζει σήμερα η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδος, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα. «Σε διάφορα σπήλαια και βραχοσκεπές βρέθηκε κεραμική, Νεολιθικών κυρίως χρόνων, αλλά και μεταγενέστερων περιόδων, η οποία τεκμηριώνει ουσιαστικά τη συνεχή τους χρήση σε ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα από τους προϊστορικούς έως και τους όψιμους ιστορικούς χρόνους» αναφέρει ο Μιχάλης Κοντός, αρχαιολόγος της Εφορείας Σπηλαιολογίας.
Στο πλαίσιο αυτό έχει πραγματοποιηθεί επιφανειακή έρευνα σε περίπου δέκα σπήλαια και βραχοσκεπές, συμπεριλαμβανομένου του περίφημου σπηλαίου του Αγίου Αθανασίου, στο οποίο διεξήχθη επιπροσθέτως περιορισμένη σωστική ανασκαφική έρευνα, η οποία έφερε πολύ σημαντικά δεδομένα στο φως. Η ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε, διήρκεσε περίπου δύο εβδομάδες, ήταν κυρίως προκαταρκτικού χαρακτήρα και προκλήθηκε κατά βάση από την εκτεταμένη λαθρανασκαφική δραστηριότητα που έχει επανειλημμένως διαπιστωθεί στο σπήλαιο.
Η προκαταρκτική εξέταση των ευρημάτων, αν και δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, τεκμηριώνει εντούτοις τη χρήση του σπηλαίου κατά τη νεολιθική και μυκηναϊκή περίοδο, ενώ μεμονωμένα ευρήματα μαρτυρούν περιστασιακή χρήση του και κατά τους κλασικούς – ελληνιστικούς χρόνους, καθώς και στην Ύστερη Αρχαιότητα.
«Παρατηρείται εκτεταμένη χρήση του σπηλαίου κατά τη Νεολιθική περίοδο και τους Μυκηναϊκούς χρόνους, καθώς και σε μεταγενέστερες χρονικές περιόδους» επισημαίνει ο κ. Κοντός, ο οποίος προσθέτει ότι «τα ευρήματα περιλαμβάνουν κυρίως κεραμική αλλά και διάφορα μικροαντικείμενα, όπως χάλκινο Ρωμαϊκό νόμισμα, πήλινα σφονδύλια, κωνικά κομβία Μυκηναϊκών χρόνων από στεατίτη, λυχνάρι, κ.ά.».
Το σπήλαιο στον Άγιο Αθανάσιο είναι σχετικά μικρό αλλά έχει ιδιαίτερα εντυπωσιακό λιθωματικό διάκοσμο και, δυστυχώς, έχει υποστεί εκτεταμένες φθορές από τη λαθρανασκαφική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα να παρέμβει η αρμόδια Εφορεία, τοποθετώντας μεταλλική θύρα στην είσοδό του, προκειμένου να προστατευθεί από κάθε πιθανή μελλοντική παρέμβαση.
Πηγή: taxydromos
